Cây ăn quả ở vườn nhà miền núi huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế - hiện trạng và triển vọng

Hiện nay, việc trồng cây ăn quả đang phát triển ở A Lưới, bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế và có tác dụng thiết thực phục vụ cho nhu cầu nhiều mặt của người dân địa phương. Bài viết này giới thiệu một số kết quả nghiên cứu về sự đa dạng của các loài cây ăn quả ở vườn nhà huyện miền núi A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây ăn quả ở vườn nhà miền núi huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế - hiện trạng và triển vọng TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 21, 2004 CÂY ĂN QUẢ Ở VƯỜN NHÀ MIỀN NÚI  HUYỆN A LƯỚI, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ­ HIỆN TRẠNG VÀ TRIỂN VỌNG                                                                               Nguyễn Khoa Lân, Bùi Trung   Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế Phát triển kinh tế  ­ xã hội miền núi luôn là mối quan tâm của Đảng và Nhà   nước. Điều đó được thể hiện với những chương trình, dự án tập trung cho công cuộc  xoá đói giảm nghèo. Với đặc trưng của vùng giao thoa giữa nhiệt đới và á nhiệt đới,   A  Lưới có khí hậu mát mẻ  quanh năm, nhiệt độ  trung bình năm 20oC ­ 220C, mùa  lạnh kéo dài 04 tháng, không có mùa nóng, ít chịu  ảnh hưởng của bão và có lượng   mưa rất phong phú nên quỹ  gen cây trồng nói chung và cây lâu năm nói riêng tương   đối phong phú.  Hiện nay, việc trồng cây ăn quả  đang phát triển ở  A Lưới, bước đầu mang lại  hiệu quả  kinh tế  và có tác dụng thiết thực phục vụ  cho nhu cầu nhiều mặt của   người dân địa phương. Tuy nhiên, cần phải cải tạo và quy hoạch các vườn cây ăn   quả  ở địa phương nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, sản xuất bền vững theo hướng   hàng hoá ổn định, và bảo vệ tốt môi trường. Bài viết này giới thiệu một số kết quả  nghiên cứu về  sự  đa dạng của các loài cây ăn quả   ở  vườn nhà huyện miền núi A   Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. I. THÀNH PHẦN LOÀI CÂY ĂN QUẢ Qua nghiên cứu chúng tôi đã thống kê và định danh được 39 loài thuộc 30 chi  trong 22 họ của ngành Hạt Kín (Magnoliophyta). Xem bảng 1. II. ĐA DẠNG THÀNH PHẦN LOÀI CÂY ĂN QUẢ  Qua bảng danh lục thành phần loài cây ăn quả ở vườn nhà huyện A Lưới, tỉnh  Thừa Thiên Huế, cho thấy: 1. Cây ăn quả  tập trung  ở  ngành Hạt Kín và hiện diện trong 02 lớp Ngọc Lan   (Magnoliopsida) và lớp  Hành (Liliopsida).  37  2.  Lớp Ngọc Lan (Magnoliopsida) có số lượng và tỉ lệ % về taxon bậc họ, chi,   loài lớn hơn nhiều so với lớp Hành (Liliopsida). 38  3. Ngoài những cây ăn quả  địa phương như  Chanh ( Citrus  limonia Osb.), Đu  đủ  (Carica papaya L.), Mít (Artocarpus heterophyllus  Lamk.),  Ổi (Psidium   guajava   L.)... còn có một số cây ăn quả miền Bắc cũng thường gặp ở vườn nhà A Lưới như  Mận  (Prunus  salicina  Lindl.  var.  salicina.),  Nhót   (Elaeagnus   conferta  Roxb.),  Táo  (Zizyphus mauritiana Lamk.), Vải (Litchi sinensis Radlk.), Nhãn (Dimocarpus  longan  Lour.)... hay các cây ăn quả  miền Nam như Chôm chôm ( Nephelium  lappaceum L.),  Hồng xiêm (Manilkara achras  (Mill.) Fosb.), Mãng cầu xiêm (Annona muricata  L.),  Thanh long (Hylocereus undatus (Haw.) Britt. & Rose.), Sầu riêng (Durio  zibethinus   Murr.), Vú sữa (Chrysophyllum  cainito L.)... Điều đó cho thấy các điều kiện tự nhiên   môi trường ở A Lưới khá thích hợp với các loài cây ăn quả  ở  địa phương, góp phần  tạo nên tập đoàn cây ăn quả ở vườn nhà nơi đây khá đa dạng và phong phú. 4. Các loài cây ăn quả đặc sản ở địa phương còn ít phổ biến mà đa phần là các  cây di thực do phần lớn  giống cây trồng được cung cấp từ  Phòng Nông nghiệp  huyện, Trung tâm thực nghiệm và phát triển cây ăn quả  thành phố  Huế, của các   chương trình, dự  án (như  Chương trình 135, Dự  án canh tác trên đất dốc) và từ  các   địa phương khác trong cả nước. Đây cũng là cơ sở cho sự đa dạng về thành phần loài   cây ăn quả ở vườn nhà A Lưới. 5. Các họ thực vật có số  lượng loài nhiều nhất là họ  Cam Quýt (Rutaceae) với   07   loài   (chiếm   tỉ   lệ   17,94%   tổng   số   loài),   họ   Hồng   xiêm   (Sapotaceae),   họ   Sim  (Myrtaceae) và họ  Nhãn (Sapindaceae) với 03 loài (chiếm tỉ  lệ  7,69% tổng số  loài).   Qua nghiên cứu cho thấy nhiều loài cây ăn quả có giá trị ở Huế cũng được phát triển   ở A Lưới thể hiện tính đa dạng của cây ăn quả ở vườn nhà A Lưới.  6. Một số  dự án cải tạo vườn tạp  ở một số xã trong huyện đã thu hút một số  gia đình đầu tư trồng các loài cây ăn quả như Hồng, Nhãn, Vải thiều. Tính đến năm  2002, quy mô dự  án được mở  rộng thêm  ở  06 xã. Chủ  trương của huyện là trong  những năm tiếp theo sẽ tiếp tục triển khai tại 21 xã và thị trấn. Chính vì vậy, các loài   cây ăn quả  nơi đây được phát triển và phân bố rộng rãi trên địa bàn huyện. ­ Ngoài Bưởi, Cam, Chanh, Chuối, Chuối già lùn, Dứa, Dừa, Đào, Đu đủ, Mãng  cầu xiêm, Mít, Ổi, Quýt, Trứng gà, Xoài thường gặp ở các vườn nhà thì Chôm chôm,  Hồng xiêm, Mận, Thanh long, Vú sữa cũng là những cây trồng khá phổ  biến. Riêng   Bồ quân, Bưởi thanh trà, Cóc, Dâu da, Khế, Sầu riêng, Táo cũng chỉ gặp ở một số xã   và thị trấn. ­ Một số loài cây ăn quả phân bố đặc trưng cho từng vùng như  Bòn bon (xã A  Đớt), Bồ quân (Thị Trấn và xã Hồng Bắc), Bơ (Thị Trấn), Bưởi Thanh trà (Thị Trấn,   xã A Ngo và A Đớt), Cóc (xã Bắc Sơn, Hồng Trung và Hồng Bắc), Dâu tiên (xã A   39 Ngo), Mãng cầu ta, Nhót (Thị Trấn), Pom (xã Hồng Trung), Sầu riêng (Thị Trấn và xã   A Ngo), Táo (Thị Trấn và xã Hồng Trung). 40  III.  HIỆN TRẠNG VÀ TRIỂN VỌNG Trong những năm trở lại đây, cây ăn quả ở A Lưới đã được quan tâm phát triển.  Một số  loài cây ăn quả  cho kết quả  tốt và  ổn định như  Chuối, Dứa, Hồng, Hồng   xiêm, Nhãn... Nhìn chung, vườn nhà  ở  đây chỉ  mới chuyên canh một vài loài cây ăn   quả, còn hầu hết là trồng xen với các loài khác khá đa dạng. Mô hình vườn đa dạng  sinh học tạo sự ổn định cân bằng sinh thái và làm tăng hiệu quả kinh tế vườn.  Cây ăn quả vườn nhà A Lưới có thể phân chia tương đối thành các nhóm sau: * Nhóm cây nhiệt đới điển hình: Chôm chôm, Xoài. ...