Cây Bá bệnh - có chữa bách bệnh?

Gần đây, nhiều người vùng cao đổ xô đi đào rễ cây Bá bệnh, còn được gọi là cây Mật nhân, có tên khoa học Eurycoma longifolia, thuộc họ Thanh thất (Simaroubaceae), và nhiều thông tin về công dụng chữa trăm thứ bệnh của nó đã làm cho giá cây Mật nhân tăng vọt từ 30.000 lên 200.000 đồng 1 kg. Cây thuộc loại tiểu mộc, cao chỉ khoảng 2 - 8 m, có nhiều lông. Lá kép lông chim, gồm nhiều đôi lá chét không cuống, mọc đối, mặt trên xanh bóng, mặtdưới trắng mốc. Cuống lá có...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây Bá bệnh - có chữa bách bệnh? Cây Bá bệnh - có chữa bách bệnh? Gần đây, nhiều người vùng cao đổ xô đi đào rễ cây Bá bệnh, còn đượcgọi là cây Mật nhân, có tên khoa học Eurycoma longifolia, thuộc họ Thanhthất (Simaroubaceae), và nhiều thông tin về công dụng chữa trăm thứ bệnhcủa nó đã làm cho giá cây Mật nhân tăng vọt từ 30.000 lên 200.000 đồng 1 kg.Cây thuộc loại tiểu mộc, cao chỉ khoảng 2 - 8 m, có nhiều lông. Lá kép lôngchim, gồm nhiều đôi lá chét không cuống, mọc đối, mặt trên xanh bóng, mặtdưới trắng mốc. Cuống lá có màu nâu đỏ. Cụm hoa hình chùm kép hoặc hìnhtán mọc giữa ngọn, phủ đầy lông. Trái hình trứng hơi dẹt, có rãnh giữa, khichín màu vàng đỏ chứa 1 hột, mặt trên hột có nhiều lông ngắn. Chúng tôi xingiới thiệu vài nét để làm rõ hơn về công dụng của nó. Người ta thường quảng cáo: Tongkat Ali, một Viagra thảo dược Cây Bá bệnh là cây của vùng Ấn Độ, Malaysia, Việt Nam…, mọc hoang ởcác vùng núi, rừng thưa. Người ta thu hoạch rễ cây, đặc biệt ở những cây pháttriển khoảng 7 năm hoặc hơn thì chất lượng tốt hơn. Ở Malaysia và Singapore, Bábệnh được chế thành thuốc với tên gọi là “Tongkat Ali”; Thái Lan thì gọi là “Piak”hoặc “Tung Saw”; “Pasak Bumi” ở Indonesia. Được dùng như một loại thuốc tănglực, chữa sốt rét và quan trọng hơn hết là chữa bệnh bất lực. Nhiều tạp chí về sứckhỏe cũng đã cho biết rằng những chất có trong Bá bệnh giúp hưng phấn tình dục,giúp gia tăng tần suất hoạt động tình dục. Nhưng cũng có nhiều nghiên cứu khôngcông nhận tác dụng nói trên. Bá bệnh được dùng phổ biến cho nam giới vì có tínhchất giống như testosteron, được xem như là một Viagra thảo dược với tên thươngmại như Via Plus hoặc Long Jack. Vài nhà nghiên cứu cho là nó có tác dụng điềutrị rối loạn cương dương và nâng cao thể trạng cơ thể. Các thí nghiệm trên chuộtđực được cho uống nước sắc rễ Bá bệnh, người ta ghi nhận số lượng tinh trùng vànồng độ testosteron trong huyết tương gia tăng. Các công dụng khác của Bá bệnh như làm thuốc hạ sốt, kháng khuẩn,chống loét, kháng ung bướu, độc tính trên tế bào cũng được ghi nhận, đặc biệt trêntế bào ung thư vú và ung thư phổi. Năm 2003 trên một tạp chí y khoa thể thao củaMalaysia cũng công bố tác dụng làm mạnh và làm tăng kích thước cơ bắp của Bábệnh khi so sánh với một loại giả dược, do đó nó rất hiệu quả đối với các vận độngviên thể hình, thể lực. Dạng dùng, cách dùng Dạng dịch chiết nước với nồng độ 1/20, 1/50, 1/100 hoặc 1/200, được bánrộng rãi trên thị trường, do đó cũng khó phân biệt được thật - giả, vì vậy các nhàchuyên môn cần đưa ra tiêu chuẩn dựa trên thành phần hoạt chất có trong rễ, gồmglycosaponin (35 - 45%) và eurycomanon (khoảng 2%). Người ta chiết xuất dạngnước và bào chế thành viên để dễ sử dụng. Nghiên cứu độc tính trên thực nghiệmcho thấy rằng LD50 (liều giết chết 50% động vật thử nghiệm) là 1,5 - 2 g/kg dạngdịch chiết cồn và 3 g/kg dạng chiết nước. Độc tính cấp xảy ra với liều 0,6 g/kg.Độc tính trường diễn được khảo sát với liều 0,4 g/kg có thể gây suy gan, thận, láchvà tinh hoàn. Liều tối đa mỗi lần cho người lớn trong ngày không được quá 1 g,dạng uống là tốt nhất, dùng 1 tuần - 10 ngày, nghỉ một đợt khoảng 10 ngày, rồidùng tiếp đợt 2. Cây Bá bệnh ở Việt Nam Riêng Bá bệnh ở Việt Nam thì theo tài liệu ghi nhận chỉ tìm thấy một chấtđắng trong vỏ cây với tên gọi là quassin, chưa rõ tác dụng, chỉ thấy dân gian haydùng dạng sắc hoặc ngâm rượu uống (8 - 16 g/ngày) chữa bệnh tứ thời cảm mạo,khí huyết kém, ăn uống không tiêu, trong ngực có khối u, tay chân tê mỏi, đaukhớp, sốt, tả lỵ, ngộ độc rượu, phụ nữ đau bụng kinh. Tác dụng phụ của Bá bệnh Bá bệnh mọc hoang rất nhiều ở nước ta, việc thu hoạch cây cũng đem lạicho người dân địa phương nhiều lợi nhuận, tuy nhiên cần hiểu rõ tác dụng và cáchdùng sao cho hiệu quả vì đây là cây thuốc có thể gây ảnh hưởng trên tính mạngngười dùng (dễ ngộ độc vì liều gây độc thấp). Không nên tự ý sử dụng khi chưa cókết quả nghiên cứu rõ ràng. Ở các nước như Ấn Độ, Malaysia… tuy có nhiềunghiên cứu được công bố về hiệu quả của Bá bệnh, mặc dù họ cho rằng không cótác dụng phụ, nhưng theo ý kiến của nhiều người, khi dùng ở liều hơi cao rễ câyBá bệnh, một trong những tác dụng phụ quan trọng thường gặp nhất là gây mấtngủ, hiện tượng mất ngủ kéo dài trong nhiều ngày dẫn đến nguy cơ làm giảm hưngphấn tình dục. Nó còn làm gia tăng thân nhiệt, gây bồn chồn lo lắng, làm giảm tínhkiên nhẫn và có khi gây nóng nảy tức giận, vì thế cần cảnh giác với những ngườithường xuyên lái xe ở những nơi đông đúc thì không nên uống cây này hoặc chỉ sửdụng ở liều thật thấp. Lời khuyên là nên uống liều thấp trong nhiều ngày vẫn tốthơn là dùng liều mạnh trong một ngày. Riêng phụ nữ có thai thì không nên dùng. DS. LÊ KIM PHỤNG ...