CÂY SEN - CÂY THUỐC

Cây sen từ lâu đã rất quen thuộc với chúng ta. Hình ảnh hoa sen hồng rực rỡ "gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn" là biểu tượng đẹp của một loài hoa đồng nội. Hoa sen là loại hoa dân dã nhưng cũng đẹp một cách kiêu kỳ, sang trọng... Lá sen thơm mát, một hương thơm kỳ diệu khó tả thành lời. Trong rất nhiều bài thơ hay về Hà Nội, tôi nhớ nhất bài thơ về cốm Vòng của Nguyễn Xuân Thâm, trong đó có câu "Xanh già sen Tây Hồ". Có lẽ câu thơ hay...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CÂY SEN - CÂY THUỐC CÂY SEN - CÂY THUỐCCây sen từ lâu đã rất quen thuộc với chúng ta.Hình ảnh hoa sen hồng rực rỡ gần bùn màchẳng hôi tanh mùi bùn là biểu tượng đẹp củamột loài hoa đồng nội. Hoa sen là loại hoa dân dãnhưng cũng đẹp một cách kiêu kỳ, sang trọng...Lá sen thơm mát, một hương thơm kỳ diệu khótả thành lời. Trong rất nhiều bài thơ hay về HàNội, tôi nhớ nhất bài thơ về cốm Vòng củaNguyễn Xuân Thâm, trong đó có câu Xanh giàsen Tây Hồ. Có lẽ câu thơ hay không phải vìnghệ thuật gieo vần đặt chữ mà vì sự liên tưởngdo nó gợi lên: lá sen xanh già, những hạt cốmnon, hồ Tây, mùa thu... Cứ thế những kỷ niệm vềmột vùng đất, về một thời ùa về... Còn trong lĩnhvực thảo dược học, có lẽ ít loài cây nào mà hầunhư tất cả các bộ phận đều là những vị thuốc quýnhư cây sen.Xin kể về những vị thuốc đó:Hạt sen (còn gọi là Liên nhục, Liên tử) vị ngọt tínhbình, có tác dụng bổ tỳ dưỡng tâm cố tinh sáptrường. Hạt sen là một vị thuốc quý vừa có tác dụngbổ dưỡng lại an thần, được dùng trong nhiều đơnthuốc. Ðặc biệt hạt sen còn dùng chữa trị các chứngtiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng. Hạt sen cũng làmột loại thực phẩm quý, thường dùng nấu chè, làmmứt, chế biến thành nhiều món ăn ngon. Xin nêumột vài đơn thuốc có hạt sen:- Chữa di tinh, hoạt tinh, di niệu: bài Cố tinh hoànLiên nhục 2kg.Liên tu 1kg.Hoài sơn 2kg.Sừng nai 1kg.Khiếm thực 0,5kg.Kim anh 0,5kg.Các vị tán thành bột, riêng kim anh nấu cao, làmthành viên hoàn, ngày uống 10-20g.- Chữa tiêu chảy mãn tínhLiên nhục 12g.Ðảng sâm 12g.Hoàng liên 5g.Sắc uống hoặc tán bột uống mỗi ngày 10g.- Chữa mất ngủ do tâm hỏa vượng: bài Táo nhânthangTáo nhân 10g.Viễn trí 10g.Liên tử 10g.Phục thần 10g.Phục linh 10g.Hoàng kỳ 10g.Ðảng sâm 10g.Trần bì 5g.Cam thảo 4g.Sắc uống ngày 1 thang.Tâm sen (còn gọi là Liên tử tâm): Vị đắng tính hàn,có tác dụng thanh tâm trừ phiền, chỉ huyết sáp tinh.Dùng an thần, trị sốt cao mê sảng, hồi hộp tim đậpnhanh, huyết áp cao. Thường dùng phối hợp với mộtsố vị thuốc khác như cúc hoa, hoa hòe, hạt muồng...pha trà uống để dễ ngủ, hạ áp. Liều dùng 1,5-3g.Tua sen (Liên tu): Vị ngọt sáp, tính bình, tác dụngthanh tâm cố thận, sáp tinh chỉ huyết. Dùng riênghoặc phối hợp với hạt sen. Liều thường dùng 1,5-5g.Gương sen (Liên phòng): Vị đắng sáp, tính ôn, cótác dụng tiêu ứ chỉ huyết, dùng trị các chứng bănglậu ra máu, tiểu ra máu... Thường dùng để cầm máubằng cách đốt thành than rồi phối hợp với các vịthuốc khác. Liều dùng 5-10g.Lá sen (Hà diệp, Ngẫu diệp): Vị đắng sáp, tính bình,tác dụng thanh thử, thăng dương, chỉ huyết. Dùng trịcảm nắng, say nắng, xuất huyết do sốt cao. Chữa cácchứng cảm sốt mùa hè rất tốt. Ðã ứng dụng nhiềunăm chữa sốt xuất huyết thể nhẹ.- Chữa sốt cao nôn ra máu, chảy máu cam: bài Tứsinh thangSinh địa tươi 24g.Trắc bá diệp tươi 12g.Lá sen tươi 12g.Ngải cứu tươi 8g.Nấu lấy nước uống nhiều lần trong ngày.- Trị béo phì, hạ cholesterol máu cao: Ðây là mộtcông dụng mới phát hiện của lá sen. Trên thị trườnghiện có bán nhiều loại trà giảm béo có lá sen. Có thểtự dùng bằng cách nấu lá sen tươi uống thay nướchàng ngày, mỗi ngày 1 lá.Ngó sen (Ngẫu tiết): Là một món ăn ngon, ngoài racòn dùng trị các chứng đại tiện ra máu, tử cung xuấthuyết kéo dài, khí hư bạch đới, tiêu chảy kéo dài.Liều dùng 6-12g