Cây thuốc vị thuốc Đông y – LA HÁN QUẢ

LA HÁN QUẢ (罗汉果) Fructus Siraitiae GrosvenoriiTên khác: La hán, Quang quả mộc miết, Giả khổ qua.Tên khoa học: Momordica grosvenori Swingle., họ Bầu bí (Cucirbitaceae).Mô tả: Quả hình tròn hay hình tròn dài có đường kính 5 – 8cm, bề ngoài vỏ màu nâu vàng sẫm hoặc sắc nâu sẫm và bóng láng, trên vỏ cũng còn sót lại chút ít lông nhung và số ít có sọc dọc màu khá sẫm. Chóp phình to, giữa có vết gốc trụ hoa hình tròn, phần đáy hơi hẹp có vết cuống quả, chất giòn dễ vỡ, mặt trong quả...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây thuốc vị thuốc Đông y – LA HÁN QUẢ Cây thuốc vị thuốc Đông y – LA HÁN Q UẢ La hán quảLA HÁN QUẢ (罗汉果)Fructus Siraitiae GrosvenoriiTên khác: La hán, Quang quả mộc miết, Giả khổ qua.Tên khoa học: Momordica grosvenori Swingle., họ Bầu bí (Cucirbitaceae).Mô tả: Quả hình tròn hay hình tròn dài có đường kính 5 – 8cm, bề ngoài vỏ màunâu vàng sẫm hoặc sắc nâu sẫm và bóng láng, trên vỏ cũng còn sót lại chút ít lôngnhung và số ít có sọc dọc màu khá sẫm. Chóp phình to, giữa có vết gốc trụ hoahình tròn, phần đáy hơi hẹp có vết cuống quả, chất giòn dễ vỡ, mặt trong quả cósắc trắng vàng, dạng xốp nhẹ, bóc bỏ vỏ ngoài thì bên trong thấy rõ 10 sợi vân dọcsống lưng. Hạt bẹt hình tròn chữ nhật hoặc tựa hình tròn, sắc nâu, rìa hơi dày, giữahơi lõm, trong có 2 lá mầm, vị ngọt. Khi sử dụng làm thuốc nên chọn quả lớn tròn,cứng chắc, lắc không kêu, vỏ có màu nâu vàng mới là loại tốt.Bộ phận dùng: Quả của cây La hán (Fructus Siraitiae Grosvenorii).Phân bố: Vị thuốc nhập từ Trung quốc.Thu hái: quả được thu hái vào tháng 9 – 10 hằng năm, phơi hay sấy khô cất dùngdần.Thành phần hoá học:+ Trong quả la hán khô, tổng lượng đường chiếm tới 25,17%-38,31%, trong đóbao gồm 10,20%-17,55% đường fructose; 5,71%-15,19% đường glucose;+ Còn có một loại thành phần không phải đường, nhưng có độ ngọt rất cao, đó làcác triterpenoid saponin, trong đó Mogroside V có đ ộ ngọt gấp 256-344 lần đườngmía (saccharose), Mogroside VI ngọt gấp 126 lần đường mía;+ Còn có một chất gọi là D-mannitol có độ ngọt bằng 0,55%-0,65% đường mía;+ Trong thành phần còn có khoảng 8,67%-13,35% protein. Trong mỗi 100g quả có313mg-510mg vitamin C, manganese (Mn), sắt (Fe), Nickel (Ni), kẽm (Zn), Thiếc(Sn), Selenium (Se), Iod (I) và 26 loại nguyên tố vô cơ khác.+ Trong hạt có 41,1% acid béo, bao gồm: Linoleic acid, Oleic acid, Palmitic acid,Stearic acid, Palmitoleic acid, Myristic acid, Lauric acid, trong đó hai lo ại Linoleicacid và Oleic acid chiếm tới 73,2%.Công năng: Có tác dụng nhuận phế lợi hầu, hóa đàm chỉ khái, nhuận tràng thôngtiện.Công dụng:+ Chữa sốt, dịu cổ họng, long đờm, chữa ho.+ Trà la hán là thứ nước giải khát giàu dinh dưỡng, rất thích hợp với những ngườithể tạng uất hỏa nội kết (nóng trong). Do trong quả la hán có chứa một số hợpchất có độ ngọt lớn gấp hàng trăm lần đường mía, nhưng không phải là đường, nênlà thứ thức ăn và gia vị lý tưởng đối với những người mắc bệnh đái tháo đường,hay bị béo phì.Cách dùng, liều lượng: Ngày uống 3-8g dạng thuốc sắc.Bài thuốc:1. Chữa viêm họng: La hán quả thái lát, sắc nước uống thay trà trong ngày.2. Chữa mất tiếng: La hán 1 quả, thái lát, thêm lượng nước thích hợp sắc lên, chờnguội, chia ra uống nhiều lần, mỗi lần một ít.3. Chữa ho gà (bách nhật khái): La hán 1 quả, hồng khô 25g, sắc nước uống;Hoặc dùng trái la hán 1 quả, phổi lợn 40g (bóp hết bọt), hầm chín, thêm gia vị vàoăn.4. Chữa ho khạc ra đờm vàng đặc quánh: Dùng la hán quả 20g, phối hợp với tangbạch bì 12g, sắc nước uống trong ngày.5. Bổ phế, hỗ trợ trong điều trị ho lao: La hán quả 60g, thịt lợn nạc 100g; hai thứđều thái lát, thêm lượng nước thích hợp, hầm chí, thêm chút muối, ăn trong bữacơm.6. Chữa táo bón: Dùng la hán quả sắc lấy nước, pha thêm mật ong uống trongngày.Kiêng kỵ: Nếu là ho do phế hàn có ngoại cảm thì không dùng độc vị mà cần phốihợp cùng các vị khác, người tỳ vị hư hàn không dùng vì quả la hán tính mát thíchhợp với chứng ho đàm hỏa.