Cây thuốc vị thuốc Đông y - CỎ ROI NGỰA

Tên khác: Mã tiên thảo.Tên khoa học: Verbena officinalis L., họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae).Mô tả: Cây thảo sống dai, mọc thành bụi cao 30-70cm. Thân vuông. Lá mọc đối, dài 2-8cm, rộng 1-4cm, chia thùy hình lông chim, có răng, cuống lá rất ngắn hoặc không có. Hoa mọc thành chùy ở ngọn, gồm nhiều bông hình sợi, lá bắc có mũi nhọn; hoa nhỏ không cuống, màu lam; đài 5 răng, có lông; tràng có ống hình trụ, uốn cong, có lông ở họng, có 5 thùy nhỏ trải ra; nhị 4, bầu 4 ô. Quả nang...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cây thuốc vị thuốc Đông y - CỎ ROI NGỰA Cây thuốc vị thuốc Đông y - CỎ ROI NGỰA Cỏ roi ngựaCỎ ROI NGỰAHerba VerbenaeTên khác: Mã tiên thảo.Tên khoa học: Verbena officinalis L., họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae).Mô tả: Cây thảo sống dai, mọc thành bụi cao 30-70cm. Thân vuông. Lá mọc đối,dài 2-8cm, rộng 1-4cm, chia thùy hình lông chim, có răng, cuống lá rất ngắn hoặckhông có. Hoa mọc thành chùy ở ngọn, gồm nhiều bông hình sợi, lá bắc có mũinhọn; hoa nhỏ không cuống, màu lam; đài 5 răng, có lông; tràng có ống hình trụ,uốn cong, có lông ở họng, có 5 thùy nhỏ trải ra; nhị 4, bầu 4 ô. Quả nang có 4nhân. Hạt không có nội nhũ.Ra hoa từ mùa xuân tới mùa thu.Bộ phận dùng: Toàn cây bỏ rễ của cây Cỏ roi ngựa (Verbena officinalis).Phân bố: Loài phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở nước ta, cây mọcven đường ở gần rừng hay làng bản vùng núi từ Lạng Sơn, Bắc Thái vào tới LâmÐồng Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba VerbenaeThu hái: toàn cây lúc đang có hoa, rửa sạch, phơi khô.Thành phần hoá học: Có glucosid là verbenalin và verbenin. Thân và rễ chứastachyose. Cây có hoa chứa acid ascorbic với tỷ lệ 20mg% trọng lượng tươi.Công năng: Thanh nhiệt giải độc, lợi thủy tiêu phù, hoạt huyết tán ứ, trừ sốt rét.Công dụng: Ðược dùng trị: 1. Sốt rét, giun chỉ, bệnh sán máng; 2. Cảm lạnh vàsốt, viêm họng, ho gà; 3. Viêm dạ dày ruột cấp, lỵ amíp; 4. Viêm gan, vàng da, cổtrướng; 5. Viêm thận, phù thũng, viêm nhiễm đường tiết niệu, loét bìu; 6. Bế kinh,kinh nguyệt khó khăn, làm cho mau đẻ. Dùng ngoài trị đòn ngã tổn thương vàviêm mủ da; lấy cây tươi giã đắp và nấu nước rửa, tắm.Cách dùng, liều lượng: 6-12g khô (25-50g tươi) mỗi ngày, dùng dạng thuốc sắc,thường kết hợp với các vị thuốc khác.Kiêng kỵ: Phụ nữ mang thai phải thận trọng khi sử dụng. Sách Bản thảo kinh s ơviết: người mắc chứng thấp nhiệt và huyết nhiệt, nhưng tỳ âm hư mà vị khí suynhược không nên dùng.Bài thuốc:- Chữa cảm cúm phát sốt: Cỏ roi ngựa 50g, Khương hoạt 25g, Thanh cao 25g; chovào nồi đổ ngập nước, sắc lấy 2 bát con, chia thành 2 lần uống trong ngày (cũng cóthể đem các vị thuốc tán nhỏ, hãm nước sôi như pha trà uống trong ngày); nếukèm theo đau họng, thêm Cát cánh 15g cùng sắc uống. Đã thử nghiệm đối với 51trường hợp: khỏi hoàn toàn 46, bệnh giảm 3, không có tác dụng 2 (Giang Tônghiệm phương thảo dược tuyển biên).- Họng sưng đau: Cành và lá Cỏ roi ngựa tươi một nắm to, giã nát, vắt lấy nướccốt, hòa thêm một lượng sữa người vào, ngậm và nuốt dần từng ít một (Giang TâyTrung thảo dược học).- Bạch hầu: Dùng Cỏ roi ngựa khô 30-50g, sắc lấy khoảng 300ml nước thuốc.Người lớn mỗi lần uống 150ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày, trẻ em 8-14tuổi mỗi lần uống 100ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày; trẻ nhỏ dưới 8 tuổimỗi lần uống 50ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày. Y dược vệ sinh khoanghiên tư liệu 1/1972 thông báo: đã thử nghiệm điều trị 50 trường hợp, toàn bộkhỏi bệnh; thuốc viên và thuốc tiêm tác dụng kém thuốc sắc; cỏ tươi có tác dụngtốt hơn cỏ khô (Thảo mộc liệu pháp).- Sốt rét: Dùng Cỏ roi ngựa khô 30-60g, sắc nước uống. Trước và sau lúc lên cơnsốt 1-2 giờ uống 1 lần. Đã tiến hành điều trị cho 236 ca, 216 ca có kết qủa tốt.Thuốc có tác dụng ức chế đối với nguyên trùng sốt rét (malarial parasite), khiếntrùng bị biến hình và chết (Thảo mộc liệu pháp).- Ăn phải cá độc sinh cổ trướng: Cỏ roi ngựa một nắm to, sắc nước uống nhiềulần trong ngày (Tuệ Tĩnh - Nam dược thần hiệu).- Phòng viêm gan truyền nhiễm: Dùng Cỏ roi ngựa 25g, cam thảo 5g, sắc với150ml nước, đun nhỏ lửa đến khi cạn còn 40ml - đó là liều lượng 1 lần uống đốivới người lớn, mỗi ngày uống 3 lần vào trước bữa cơm, liên tục trong 4 ngày.Trung y tạp chí 4/1960 thông báo: trong thời kỳ có dịch viêm gan truyền nhiễm,74 người trong diện có nguy cơ bị nhiễm bệnh đã được sử dụng phương thuốctrên, theo dõi trong 4 tháng không thấy bị nhiễm bệnh. Trong khi đó, nhóm đốichứng 35 người, có 3 người bị bệnh, như vậy sơ bộ có thể thấy mã tiên thảo có tácdụng dự phòng nhất định đối với bệnh viêm gan nhiễm trùng (Thảo mộc liệupháp).- Hoàng đản (vàng da): Dùng rễ Cỏ roi ngựa tươi hoặc toàn cây tươi 50g, sắc lấynước, bỏ bã, pha thêm đường, chia thành 3 phần uống trong ngày; nếu vùng gantrướng đau thêm sơn tra 15g vào cùng sắc uống (Giang Tây Thảo dược thủ sách).- Đái ra máu và dưỡng chấp, kèm theo bí đái: Dùng Cỏ roi ngựa 60g, sắc nước,chia thành 2 phần uống trong ngày. Phúc Kiến y dược tạp chí 3/1982 thông báo:có trường hợp đái dưỡng chấp 10 năm, sau đó lại thường bị bí đái; uống thuốc trên2 ngày thì tiểu tiện thông, sau 3 ngày không còn đái ra máu, sau bốn ngày nướctiểu hết dưỡng chấp, tiếp tục theo dõi không thấy tái phát (Thảo mộc liệu pháp).- Trĩ nội: Dùng Cỏ roi ngựa, rau dền gai, mỗi thứ 20g, sắc nước uống thay tràtrong ngày, liên tục trong nhiều ngày. Tạp chí Quảng Tây trung dược học số2/1977 thông báo: 1 nữ bệnh nhân 26 tuổi, bị tr ...