Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 11)

Bài giảng phương pháp Chăm sóc sức khỏe phụ nữ . Nội dung bài 11 trình bày về vấn đề vô sinh ở phụ nữ. Tài liệu dành cho sinh viên khoa điều dưỡng tham khảo học tập mở mang kiến thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 11) Bμi 11 V« sinh Môc tiªu 1. §Þnh nghÜa ®−îc v« sinh nguyªn ph¸t vμ v« sinh thø ph¸t. 2. KÓ ®−îc c¸c b−íc th¨m dß chÈn ®o¸n mét cÆp vî chång v« sinh. 1. Më ®Çu Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò v« sinh lμ mét nhiÖm vô trong ch−¬ng tr×nh ®iÒu hoμ sinh s¶n. §iÒu trÞ v« sinh lμ mét nhu cÇu cÊp thiÕt cho nh÷ng cÆp vî chång hiÕm con, nh»m ®¶m b¶o h¹nh phóc gia ®×nh vμ ph¸t triÓn hμi hoμ víi x· héi. Theo thèng kª cho thÊy, cã kho¶ng 8% - 12% cÆp vî chång bÞ hiÕm muén vμ v« sinh, tû lÖ nμy thay ®æi theo tõng vïng trªn thÕ giíi. Hμng n¨m cã vμo kho¶ng 2 triÖu cÆp v« sinh míi vμ con sè nμy ngμy cμng gia t¨ng. 2. §Þnh nghÜa vÒ v« sinh 2.1. §Þnh nghÜa Mét cÆp vî chång lμ v« sinh khi ng−êi vî kh«ng thô thai, sau mét thêi gian lËp gia ®×nh ®−îc 12 th¸ng, trong hoμn c¶nh chung sèng vμ kh«ng ¸p dông mét ph−¬ng ph¸p h¹n chÕ sinh ®Î nμo. 2.2. Sù kh¸c biÖt gi÷a v« sinh nguyªn ph¸t vμ v« sinh thø ph¸t − V« sinh nguyªn ph¸t: hai vî chång ch−a bao giê cã thai, mÆc dï chung sèng víi nhau, ®ang ë trong mét t×nh thÕ cã kh¶ n¨ng thô thai vμ mong muèn cã thai, Ýt nhÊt ®· 12 th¸ng. − V« sinh thø ph¸t: hai vî chång tr−íc kia ®· cã con hoÆc ®· cã thai, nh−ng sau ®ã kh«ng thÓ cã thai l¹i, mÆc dï ®ang sèng víi nhau, ®ang ë trong mét t×nh thÕ cã kh¶ n¨ng thô thai vμ mong muèn cã thai, Ýt nhÊt ®· 12 th¸ng. 3. Nguyªn nh©n v« sinh C¶ phô n÷ lÉn nam giíi hoÆc lμ c¶ 2 ®Òu cã thÓ bÞ v« sinh. Kho¶ng 40% tr−êng hîp v« sinh thuéc vÒ n÷, 30% thuéc vÒ nam, 20% thuéc vÒ c¶ 2 vμ 10% kh«ng râ lý do. − Cã nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau cã thÓ dÉn tíi v« sinh n÷. Nh÷ng bÊt th−êng vÒ cÊu t¹o cña c¬ quan sinh dôc, cã thÓ ng¨n c¶n kh«ng cho tinh 133 trïng ®Õn gÆp trøng, hoÆc g©y c¶n trë kh«ng cho trøng ®· thô tinh lμm tæ trong buång tö cung. Nh÷ng bÊt th−êng vÒ néi tiÕt, còng cã thÓ g©y nªn rèi lo¹n vÒ rông trøng vμ g©y nªn khã kh¨n cho viÖc thô thai. Nh÷ng yÕu tè ngoμi bé phËn sinh dôc nh−: sö dông thuèc, thôt röa ©m ®¹o sau giao hîp hoÆc giao hîp kh«ng th−êng xuyªn, còng cã thÓ lμm gi¶m kh¶ n¨ng sinh s¶n. − Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña nam giíi cã thÓ lμ do bÊt th−êng vÒ sinh tinh, bÊt th−êng vÒ cÊu tróc, bÊt th−êng vÒ chøc n¨ng t×nh dôc. − C¸c yÕu tè phèi hîp cña c¶ vî vμ chång cã thÓ ¶nh h−ëng tíi sinh s¶n nh− néi tiÕt tè nam vμ n÷, bÊt th−êng vÒ cÊu tróc, stress, hoÆc th«ng tin sai lÖch vÒ t×nh dôc. 4. Kh¸m vµ chÈn ®o¸n v« sinh Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n v« sinh, tû lÖ xuÊt hiÖn chia ®Òu ë nam vμ n÷. Do ®ã, khi kh¸m vμ chÈn ®o¸n v« sinh ph¶i cÇn th¨m kh¸m c¶ vî lÉn chång ®Ó t×m hiÓu nguyªn nh©n vμ tõ ®ã ®iÒu trÞ míi cã kÕt qu¶. CÇn nhí: hiÕm muén vμ v« sinh lμ vÊn ®Ò cña mét cÆp vî chång, chø kh«ng ph¶i cña mét c¸ nh©n 4.1. Hái bÖnh sö vμ th¨m kh¸m BÖnh nh©n sÏ ®−îc hái vÒ t×nh tr¹ng bÖnh, kh¸m phô khoa tæng qu¸t, trªn c¬ së ®ã sÏ quyÕt ®Þnh nªn lμm nh÷ng xÐt nghiÖm g× thªm. C¸c xÐt nghiÖm ®Ó chÈn ®o¸n v« sinh, th−êng ®ßi hái ng−êi bÖnh ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian vμ ®i l¹i nhiÒu lÇn. Do ®ã, c¶ ng−êi bÖnh vμ thÇy thuèc ph¶i kiªn nhÉn vμ cïng hîp t¸c ®Ó cã chÈn ®o¸n ®óng vμ quyÕt ®Þnh c¸ch ®iÒu trÞ thÝch hîp. 4.2. C¸c xÐt nghiÖm th¨m dß cho mét cÆp vî chång v« sinh §Ó cã thai cÇn 4 ®iÒu kiÖn: Cã phãng no·n vμ no·n tèt Tinh dÞch vμ tinh trïng tèt Tinh trïng vμ no·n cã gÆp nhau vμ kÕt hîp tèt Trøng lμm tæ ph¸t triÓn tèt C¸c xÐt nghiÖm th¨m dß sau ®©y gióp t×m ra nguyªn nh©n v« sinh 4.2.1. Th¨m dß phãng no·n Nh÷ng phô n÷ cã chu kú kinh nguyÖt tù nhiªn ®Òu ®Æn hμng th¸ng th× th−êng cã phãng no·n, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lu«n lu«n ®óng. 134 Nh÷ng phô n÷ cã rèi lo¹n phãng no·n hay kh«ng phãng no·n, th−êng cã kinh kh«ng ®Òu hay kh«ng cã kinh. Do ®ã, ®Ó biÕt phô n÷ cã phãng no·n hay kh«ng cÇn thùc hiÖn mét sè th¨m dß sau: − §o biÓu ®å th©n nhiÖt c¬ së: ®o th©n nhiÖt mçi buæi s¸ng tr−íc khi thøc dËy, ghi vμo b¶ng th©n nhiÖt. NÕu nöa sau cña chu kú kinh mμ nhiÖt ®é t¨ng lªn 0,50C th× cã thÓ cã phãng no·n − ChØ sè cæ tö cung − §Þnh l−îng Progesteron ngμy thø 21 vßng kinh − §Þnh l−îng FSH, LH, estrogen trong m¸u 4.2.2. ChÊt l−îng tinh trïng Tinh dÞch ®å lμ mét trong nh÷ng xÐt nghiÖm c¬ b¶n nhÊt. Th«ng qua tich dÞch ®å, chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ s¬ bé kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ng−êi chång. Mét sè gi¸ trÞ b×nh th−êng cña tinh dÞch ®å (theo tiªu chuÈn cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi 1999) − ThÓ tÝch tinh dÞch: ≥ 2ml − MËt ®é tinh trïng: ≥ 20 triÖu tinh trïng/ml − Tinh trïng di ®éng nhanh: ≥ 25%,hay tæng tinh trïng di ®éng ≥ 50% − H×nh d¹ng b×nh th−êng: ≥ 30% − Tû lÖ tinh trïng sèng: ≥ 75% − Sè l−îng b¹ch cÇu: − §Þnh l−îng progesteron vμo ngμy thø 21 vßng kinh − Chôp buång tö cung - èng dÉn trøng: sau s¹ch kinh (kho¶ng ngμy thø 6 - 11 cña vßng kinh) − Sinh thiÕt niªm m¹c ...