Chắn nắng- những vật liệu truyền thống

Nước ta là nước nhiệt đới, nhiều nắng, nhận bức xạ mặt trời ở cường độ cao. Điều này ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp đến sức khoẻ con người. Chắn nắng nóng và điều tiết ánh sáng mặt trời là một yếu tố quan trọng trong thiết kế và xây dựng công trình, được ông cha chú trọng từ xa xưa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chắn nắng- những vật liệu truyền thống Chắn nắng- Sự trở lại của những vật liệu truyền thốngNước ta là nước nhiệt đới, nhiều nắng, nhận bức xạ mặt trời ởcường độ cao. Điều này ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp đến sức khoẻcon người. Chắn nắng nóng và điều tiết ánh sáng mặt trời là mộtyếu tố quan trọng trong thiết kế và xây dựng công trình, được ôngcha chú trọng từ xa xưa.Ngoài những giải pháp kiến trúc – kỹ thuật để chống nắng nóng nhưtường bao che dày, mái vươn xa… thì việc tìm kiếm vật liệu để tạo nênnhững kết cấu – cấu kiện chắn nắng linh động bảo vệ công trình từ bênngoài cũng là một khía cạnh khác của vấn đề. Trong bài viết này tác giảchỉ đề cập tới các loại vật liệu – cấu kiện chắn nắng là một thành phầncủa công trình kiến trúc. Tấm mành tre là một vật dụng chắn nắng phổ biến và hữu hiệu mà ôngcha ta đã sáng tạo từ xa xưa. Giại và liếp trong nếp nhà dân gian truyền thống.Từ những tấm mành, tấm giạiTrong ngôi nhà dân gian truyền thống, từ nhà tranh vách đất cho tới nhàxây tường lợp ngói, người xưa đã tạo nên những lớp chắn nắng từ bênngoài, như một tấm áo giáp. Đó là những tấm mành, tấm giại, tấm liếp.Mặc dù đa phần các ngôi nhà dân gian ở nông thôn đều quay về hướngnam, nhưng trong những điều kiện nhất định về địa thế, địa hình, hoặctheo mùa (nắng xiên) thì bề mặt chính của công trình vẫn bị nắng chiếuvào. Chắn nắng đồng nghĩa với việc giảm bức xạ nhiệt vào công trình,môi trường sống nói chung; tránh những bất tiện, bất lợi khi bị nắngchiếu vào khu vực sinh hoạt của con người và cũng là giảm độ chói gắtcủa ánh sáng mặt trời trong không gian ở. Tấm mành tre là một vật dụng chắn nắng phổ biến và hữu hiệu mà ông cha ta đã sáng tạo từ xa xưa.Với quy mô một ngôi nhà dân gian với kết cấu khung gỗ, và trong môitrường ở nông thôn toàn nhà ở thấp tầng, cách nhau khoảng xa, thì nắngsớm hoặc muộn (góc tà) có thể xuyên vào sâu trong nhà. Việc chắn nắnglà rất cần thiết. Ngoài ra, với những nhà ở có sân gạch phía trước thì khimặt trời chiếu xuống sân cũng tạo nên bức xạ nhiệt lớn, nhiệt lượng nàytiếp tục phản xạ vào trong nhà gây nóng; thì tấm giại ở hiên góp phầnngăn bớt nhiệt lượng này. Tấm giại được đặt cố định nhưng là một bộphận dễ thay thế, sửa chữa khi hư hỏng, hoặc tháo rời khi không cần.Tấm liếp cũng tương tự như vậy nhưng cho một cơ chế đóng mở linhđộng, theo kiểu hất lên và chống bằng sào/gậy. Ở vị trí cửa sổ, nếu dùngliếp cũng giống như một mái che. Cả giại và liếp thường có nhữngkhoảng hở, lỗ thủng để lấy sáng và thông thoáng, cũng như khai thácđiểm nhìn từ trong nhà ra ngoài. Gạch hoa bêtông ở công trình trường đại học Sư phạm (TP Huế).Mành là một dạng kết cấu che chắn “mềm” và linh hoạt hơn nữa. Mànhđôi khi như một sự ước lệ phân định không gian. Mành buông xuống làcó thể chắn nắng, ngăn cách; cuốn lên là mở ra thông thoáng tầm nhìn vàkhông gian. Mành rất hiệu quả trong việc điều tiết ánh sáng, có khả năng“lọc sáng” rất hữu hiệu, đảm bảo ánh sáng trong nhà đều và đủ, khingoài trời nắng gắt. Mành có thể treo ngoài hiên sát cột hoặc treo phíatrong sát cửa. Nếu treo ở cửa, mành còn có tác dụng chắn côn trùng, rácbay vào nhà khi có gió cuốn, ngăn mưa tạt. Mành tạo nên một giới hạnchênh sáng, và vì đó tạo nên một sự chủ động kín đáo trong nhà: ở ngoàitrời sáng, nắng sẽ không nhìn vào được bên trong, còn trong nhà dễ dàngquan sát ra ngoài.Mành, giại, liếp xưa được làm bằng tre, hoặc một số các dạng cây nứa,song, mây… là những thứ cây rất sẵn trong tự nhiên và ở nông thôn,thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó các dạng vật liệu này có hệ sốphản xạ nhiệt cao, giảm thiểu sự dẫn nhiệt kể cả khi nắng chiếu trực tiếplên bề mặt.Những tấm giại, liếp tre nứa truyền thống ngày càng ít đi và không thểthấy trong đô thị. Nhưng những tấm mành, kể cả mành tre và một loạivật liệu mới là mành nhựa vẫn có thể thấy rất nhiều trong đô thị bởi tínhnăng ưu việt và hiệu quả của nó – nhất là để chắn nắng.Lam và hoa bêtông – dấu ấn một thờiVới kiến trúc hiện đại có quy mô lớn hơn ngôi nhà dân gian, và có sốtầng hơn một tầng, thậm chí rất nhiều tầng, yêu cầu tuổi thọ dài hơn, bềnvững hơn thì không thể sử dụng những tấm giại bằng tre đan. Việc tìmkiếm, ứng dụng vật liệu – cấu kiện chắn nắng là một câu chuyện dài. Nóilà vật liệu, nhưng không có nghĩa là một dạng chất liệu cụ thể với nhữngtính năng cơ – lý – hoá, mà nó gắn liền với giải pháp kiến trúc – kỹthuật, gắn liền với thẩm mỹ công trình. Rộng hơn, nó còn gắn liền với cảquy trình, cách thức thi công và trình độ thi công. Vì vậy, để chọn đượcmột giải pháp chắn nắng phù hợp cho công trình theo những tiêu chí đó,hẳn không phải là dễ. Công trình công sở sử dụng gạch hoa bêtông, hiện là trụ sở ngân hàng Ngoại thương ở Đà Nẵng.Trong một thời gian dài, lam và hoa bêtông gần như là giải pháp duynhất và hiệu quả cho việc tổ chức các kết cấu chắn nắng cho công trình.Dấu ấn ...