Chắn nắng- Sự trở lại của những vật liệu truyền thống

Nước ta là nước nhiệt đới, nhiều nắng, nhận bức xạ mặt trời ở cường độ cao. Điều này ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp đến sức khoẻ con người. Chắn nắng nóng và điều tiết ánh sáng mặt trời là một yếu tố quan trọng trong thiết kế và xây dựng công trình, được ông cha chú trọng từ xa xưa. Ngoài những giải pháp kiến trúc – kỹ thuật để chống nắng nóng như tường bao che dày, mái vươn xa… thì việc tìm kiếm vật liệu để tạo nên những kết cấu – cấu kiện chắn nắng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chắn nắng- Sự trở lại của những vật liệu truyền thống Chắn nắng- Sự trở lại của những vật liệu truyền thốngNước ta là nước nhiệt đới, nhiều nắng, nhận bức xạ mặt trời ở cường độ cao. Điềunày ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp đến sức khoẻ con người. Chắn nắng nóng và điềutiết ánh sáng mặt trời là một yếu tố quan trọng trong thiết kế và xây dựng côngtrình, được ông cha chú trọng từ xa xưa.Ngoài những giải pháp kiến trúc – kỹ thuật để chống nắng nóng như tường bao che dày,mái vươn xa… thì việc tìm kiếm vật liệu để tạo nên những kết cấu – cấu kiện chắn nắnglinh động bảo vệ công trình từ bên ngoài cũng là một khía cạnh khác của vấn đề. Trongbài viết này tác giả chỉ đề cập tới các loại vật liệu – cấu kiện chắn nắng là một thành phầncủa công trình kiến trúc.Tấm mành tre là một vật dụng chắn nắng phổ biến và hữu hiệu mà ông cha ta đã sáng tạotừ xa xưa. Giại và liếp trong nếp nhà dân gian truyền thống.Từ những tấm mành, tấm giạiTrong ngôi nhà dân gian truyền thống, từ nhà tranh vách đất cho tới nhà xây tường lợpngói, người xưa đã tạo nên những lớp chắn nắng từ bên ngoài, như một tấm áo giáp. Đólà những tấm mành, tấm giại, tấm liếp. Mặc dù đa phần các ngôi nhà dân gian ở nôngthôn đều quay về hướng nam, nhưng trong những điều kiện nhất định về địa thế, địa hình,hoặc theo mùa (nắng xiên) thì bề mặt chính của công trình vẫn bị nắng chiếu vào. Chắnnắng đồng nghĩa với việc giảm bức xạ nhiệt vào công trình, môi trường sống nói chung;tránh những bất tiện, bất lợi khi bị nắng chiếu vào khu vực sinh hoạt của con người vàcũng là giảm độ chói gắt của ánh sáng mặt trời trong không gian ở. Tấm mành tre là một vật dụng chắn nắng phổ biến và hữu hiệu mà ông cha ta đã sáng tạo từ xa xưa.Với quy mô một ngôi nhà dân gian với kết cấu khung gỗ, và trong môi trường ở nôngthôn toàn nhà ở thấp tầng, cách nhau khoảng xa, thì nắng sớm hoặc muộn (góc tà) có thểxuyên vào sâu trong nhà. Việc chắn nắng là rất cần thiết. Ngoài ra, với những nhà ở cósân gạch phía trước thì khi mặt trời chiếu xuống sân cũng tạo nên bức xạ nhiệt lớn, nhiệtlượng này tiếp tục phản xạ vào trong nhà gây nóng; thì tấm giại ở hiên góp phần ngăn bớtnhiệt lượng này. Tấm giại được đặt cố định nhưng là một bộ phận dễ thay thế, sửa chữakhi hư hỏng, hoặc tháo rời khi không cần. Tấm liếp cũng tương tự như vậy nhưng chomột cơ chế đóng mở linh động, theo kiểu hất lên và chống bằng sào/gậy. Ở vị trí cửa sổ,nếu dùng liếp cũng giống như một mái che. Cả giại và liếp thường có những khoảng hở,lỗ thủng để lấy sáng và thông thoáng, cũng như khai thác điểm nhìn từ trong nhà rangoài.Gạch hoa bêtông ở công trình trường đại học Sư phạm (TP Huế).Mành là một dạng kết cấu che chắn “mềm” và linh hoạt hơn nữa. Mành đôi khi như mộtsự ước lệ phân định không gian. Mành buông xuống là có thể chắn nắng, ngăn cách; cuốnlên là mở ra thông thoáng tầm nhìn và không gian. Mành rất hiệu quả trong việc điều tiếtánh sáng, có khả năng “lọc sáng” rất hữu hiệu, đảm bảo ánh sáng trong nhà đều và đủ,khi ngoài trời nắng gắt. Mành có thể treo ngoài hiên sát cột hoặc treo phía trong sát cửa.Nếu treo ở cửa, mành còn có tác dụng chắn côn trùng, rác bay vào nhà khi có gió cuốn,ngăn mưa tạt. Mành tạo nên một giới hạn chênh sáng, và vì đó tạo nên một sự chủ độngkín đáo trong nhà: ở ngoài trời sáng, nắng sẽ không nhìn vào được bên trong, còn trongnhà dễ dàng quan sát ra ngoài.Mành, giại, liếp xưa được làm bằng tre, hoặc một số các dạng cây nứa, song, mây… lànhững thứ cây rất sẵn trong tự nhiên và ở nông thôn, thân thiện với môi trường. Bên cạnhđó các dạng vật liệu này có hệ số phản xạ nhiệt cao, giảm thiểu sự dẫn nhiệt kể cả khinắng chiếu trực tiếp lên bề mặt.Những tấm giại, liếp tre nứa truyền thống ngày càng ít đi và không thể thấy trong đô thị.Nhưng những tấm mành, kể cả mành tre và một loại vật liệu mới là mành nhựa vẫn có thểthấy rất nhiều trong đô thị bởi tính năng ưu việt và hiệu quả của nó – nhất là để chắnnắng.Lam và hoa bêtông – dấu ấn một thờiVới kiến trúc hiện đại có quy mô lớn hơn ngôi nhà dân gian, và có số tầng hơn một tầng,thậm chí rất nhiều tầng, yêu cầu tuổi thọ dài hơn, bền vững hơn thì không thể sử dụngnhững tấm giại bằng tre đan. Việc tìm kiếm, ứng dụng vật liệu – cấu kiện chắn nắng làmột câu chuyện dài. Nói là vật liệu, nhưng không có nghĩa là một dạng chất liệu cụ thểvới những tính năng cơ – lý – hoá, mà nó gắn liền với giải pháp kiến trúc – kỹ thuật, gắnliền với thẩm mỹ công trình. Rộng hơn, nó còn gắn liền với cả quy trình, cách thức thicông và trình độ thi công. Vì vậy, để chọn được một giải pháp chắn nắng phù hợp chocông trình theo những tiêu chí đó, hẳn không phải là dễ. Công trình công sở sử dụng gạch hoa bêtông, hiện là trụ sở ngân hàng Ngoại thương ở Đà Nẵng.Trong một thời gian dài, lam và hoa bêtông gần như là giải pháp d ...