Chất xơ và sức khỏe

Tham khảo tài liệu chất xơ và sức khỏe, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chất xơ và sức khỏe CHAÁT XÔ VAØ SÖÙC KHOÛE V ai troø cuûa chaát xô (fiber) ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi chæ môùi ñöôïc khaùm phaù töø maáy chuïc naêm gaàn ñaây.Tuy nhieân, con ngöôøi ñaõ bieát ñeán vaø duøng thöùc aên coù nhieàuchaát xô töø raát laâu. Vaøo khoaûng theá kyû thöù 5 tröôùc Coâng nguyeân, thuûy toå cuûaneàn y hoïc phöông Taây laø Hippocrates ñaõ noùi tôùi coâng duïngcuûa chaát xô. Töø nhieàu ngaøn naêm nay, caùc vò taêng só Phaät giaùo ñaõ duytrì cheá ñoä aên chay vôùi thöïc phaåm hoaøn toaøn töø thöïc vaät vaøcaùc ngaøi luoân coù söùc khoûe raát toát. Ngoaøi ra, thöïc phaåm chính yeáu cuûa traâu, boø, ngöïa laø coûvaø luùa maø thaønh phaàn caên baûn ñeàu coù chaát xô.Ñònh nghóa Chaát xô laø moät hoãn hôïp tinh boät-ñöôøng (carbohydrat)naèm trong maøng teá baøo cuûa thöïc vaät. Coù nhieàu loaïi chaát xô nhö: cellulose, gum, mucilage,pectin, lignin. Caùc chaát naøy ñeàu khoâng ñöôïc tieâu hoùa vaøhaàu nhö khoâng coù giaù trò dinh döôõng. Tuy nhieân khi aên vaøothì chaát xô coù nhöõng taùc duïng toát nhö:288 Dinh döôõng vaø ñieàu trò Baùc só Alexander P. Walker ôû Nam Phi ñaõ thöû nghieämñeå tìm xem coù söï lieân heä naøo giöõa chaát xô vaø tieâu hoùa. OÂngta cho moät soá ngöôøi tình nguyeän nuoát nhöõng vieân nhöïa nhoûroài duøng X quang ñeå theo doõi xem bao laâu thì nhöõng vieânnhöïa naøy ñöôïc ñöa ra ngoaøi. Vôùi daân chuùng chaâu Phi, chæcaàn 30 giôø, coøn ôû ngöôøi da traéng phaûi maát ñeán ba ngaøy. OÂngkeát luaän laø khi aên nhieàu chaát xô, söï ñaøo thaûi chaát caën baõtrong ruoät nhanh choùng hôn. Ñaõ coù nhieàu cuoäc thí nghieäm vaø so saùnh cheá ñoä dinhdöôõng cuûa ngöôøi daân ôû vuøng noâng thoân taïi caùc nöôùc ñangphaùt trieån vôùi cheá ñoä dinh döôõng cuûa ngöôøi daân thaønh thòtaïi caùc nöôùc kyõ ngheä môû mang. Keát quaû cho thaáy laø sôû dódaân chuùng noâng thoân ít bò caùc chöùng beänh tim maïch, ungthö ruoät giaø, tieåu ñöôøng, taùo boùn hôn so vôùi daân chuùngthaønh thò laø vì hoï aên nhieàu thöïc phaåm coù chaát xô. Thöïcphaåm nhieàu chaát xô laïi coù ít chaát beùo. Trong khi ñoù, daânthaønh thò aên nhieàu thòt vaø môõ hôn, maø caùc thöïc phaåm loaïinaøy laïi khoâng coù chaát xô. Ngoaøi ra, aên nhieàu chaát xô laøm ta mau no vaø giaûm nhieàusöï theøm aên caùc moùn khaùc. Moùn aên giaøu chaát xô coøn chöùanhieàu chaát choáng oxy hoùa (antioxidant) vaø vitamin C.Nguoàn goác chaát xô Coù hai loaïi chaát xô thieân nhieân maø ña soá thöïc phaåm goácthöïc vaät ñeàu coù: Loaïi chaát xô hoøa tan trong nöôùc, coù nhieàu trong caùc loaïihaït ñaäu nhö ñaäu naønh, ñaäu ngöï, ñaäu taây; moät soá traùi caây,290 Dinh döôõng vaø ñieàu trò – Thöïc vaät töôi khoâng cheá bieán coù nhieàu hôn thöïc phaåm cheá bieán, tröø khi thöïc vaät ñöôïc hong khoâ hoaëc cho theâm boät nguõ coác, caùm. Vì theá traùi caây khoâ coù nhieàu chaát xô hôn traùi caây töôi. – Voû caùc loaïi haït vaø voû traùi caây. – Caùc loaïi haït naûy maàm (giaù ñaäu). – AÊn traùi caây nguyeân traùi thì coù nhieàu chaát xô hôn laø uoáng nöôùc vaét. Ngoaøi ra, ta coù theå mua caùc chaát xô cheá bieán nhö: – Thaïch (agar) laøm töø rong bieån (seaweed), rau caâu ñaù (gelium amensi). – Boät caây linh laêng (alfalfa hoaëc lucerne) coù nhieàu chaát dinh döôõng, muoái khoaùng vaø vitamin. – Caùm nguõ coác, raát reû, coù coâng duïng nhuaän traøng nhöng khoù aên. Caùm thöôøng ñöôïc pha theâm vaøo nguõ coác khoâ hoaëc caùc moùn aên boû loø. – Haït caây lanh (flax) coù trong nguõ coác khoâ vaø coù coâng duïng nhuaän traøng. – Boät haït caây psyllium, nôû to trong nöôùc vaø coù taùc duïng nhuaän traøng toát khi uoáng nhieàu nöôùc, cuõng coù theå giuùp choáng tieâu chaûy khi uoáng ít nöôùc.Coâng duïng cuûa chaát xô Maëc duø y hoïc nhaân loaïi ñaõ bieát ñeán moät soá öu nhöôïcñieåm cuûa thöïc phaåm coù chaát xô töø raát laâu, nhöng chæ gaàn292 Dinh döôõng vaø ñieàu trògiaûm thieåu söï taùo boùn vaø giaûm söï caêng phoàng cuûa ñaïi traøngtrong quaù trình ñaøo thaûi phaân. Caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ coù theå gaây ra beänh naøy ôû nhöõngcon chuoät trong phoøng thí nghieäm baèng caùch cho aên thöïcphaåm khoâng coù chaát xô lieân tuïc trong moät thôøi gian daøi. Taïi Western Genera Hospital, Ireland, ngöôøi ta coù theångaên ngöøa söï taùi phaùt ôû beänh nhaân sau phaãu thuaät beänhvieâm neáp gaáp ruoät baèng caùch cho aên nhieàu chaát xô. Moät nhaän xeùt nöõa laø daân queâ ôû chaâu Phi cuõng ít bò chöùngvieâm ruoät thöøa nhôø hoï aên nhieàu chaát xô. Lyù do laø khi khoângaên chaát xô deã sinh ra taùo boùn, laøm mieäng ruoät thöøa bòngheït, aùp löïc taêng, vi truøng xaâm nhaäp laøm ruoät thöøa söngvieâm.3. Chaát xô vôùi ung thö ñaïi traøng Ung thö ...