Chế độ nhiệt ẩm lưu vực sông Ba và ảnh hưởng của chúng đến phát triển kinh tế - xã hội

Bài báo đã nêu bật sự phân hóa chế độ nhiệt - ẩm lưu vực sông Ba - lưu vực sông lớn nhất vùng Bắc Trung bộ nước ta. Trên cơ sở phân tích chế độ nhiệt - ẩm, các đặc điểm thuận lợi, khó khăn lưu vực sông Ba, bài báo đã nêu ảnh hưởng của chúng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân cư khu vực trên lưu vực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chế độ nhiệt ẩm lưu vực sông Ba và ảnh hưởng của chúng đến phát triển kinh tế - xã hội Journal of Science of Hanoi National University of Education Natural sciences, Volume 52, Number 4, 2007, pp. 159- 166 CH˜ Ë NHI›T ‰M L×U VÜC SÆNG BA V€ ƒNH H×ÐNG CÕA CHÓNG ˜N PHT TRIšN KINH T˜ - X‚ HËI Bòi Thà Mai, Nguy¹n V«n C÷ Vi»n àa lþ, Vi»n Khoa håc v  Cæng ngh» Vi»t Nam 1 °t v§n · Kh½ hªu l  mët trong nhúng th nh ph¦n quan trång cõa tü nhi¶n, l  nh¥n tè t¡c ëng m¤nh m³ ¸n måi ho¤t ëng kinh t¸ - x¢ hëi cõa méi vòng l¢nh thê. Sü kh¡c nhau v· kh½ hªu, °c bi»t l  ch¸ ë nhi»t - ©m giúa c¡c khu vüc trong mët l¢nh thê khæng nhúng £nh h÷ðng ¸n h» sinh th¡i m  cán £nh h÷ðng ¸n h» thèng kinh t¸ - x¢ hëi. Do â, vi»c ¡nh gi¡ kh½ hªu nâi chung, ch¸ ë nhi»t - ©m v  £nh h÷ðng cõa chóng ¸n ph¡t triºn kinh t¸ - x¢ hëi nâi ri¶ng l m cì sð ành h÷îng ph¡t triºn b·n vúng l¢nh thê câ þ ngh¾a khoa håc v  thüc ti¹n to lîn. 2 L¢nh thê nghi¶n cùu L÷u vüc sæng Ba l  l÷u vüc nëi àa lîn nh§t vòng Nam Trung Bë, câ têng di»n t½ch tü nhi¶n kho£ng 13.900km2 v  n¬m trong àa phªn h nh ch½nh 3 t¿nh: Gia Lai, ­c L­c, Phó 0 0 0 0 Y¶n. L÷u vüc câ tåa ë àa lþ tø 12034 ¸n 13052 ë v¾ B­c v  tø 108000 ¸n 109027 ë kinh æng. L÷u vüc sæng Ba ÷ñc bao båc bði c¡c nói cao tø nhi·u ph½a. Ph½a æng l  c¡c ¿nh nói thuëc d¢y Tr÷íng Sìn Nam, câ ë cao trung b¼nh tø 600 - 1400 m. Tø iºm cüc B­c ch¤y theo h÷îng T¥y B­c - æng Nam xuèng An Kh¶ rçi chuyºn th nh B­c -Nam v  k¸t thóc ð th÷ñng nguçn sæng Cæn vîi ë cao kho£ng 500 - 700 m. Ph½a Nam l  d¢y nói Ph÷ñng Ho ng, ch¤y theo h÷îng T¥y Nam - æng B­c, ra s¡t biºn t¤i ±o C£ v  câ ë cao kho£ng 700 - 1700 m, ch¤y theo h÷îng B­c - Nam câ ¿nh Ngåc Ræ, Kon Ka Kinh, Cæng L«c cao tr¶n 1600 m. ¸n Auynpa, c¡c nói ch¿ cao d÷îi 300 m, sau â ch¤y v· ph½a Nam theo h÷îng T¥y B­c - æng Nam vîi ë cao kho£ng 700 - 1200 m. L÷u vüc sæng Ba n¬m ð c£ hai s÷ín æng v  T¥y cõa d¢y Tr÷íng Sìn n¶n kh½ hªu, °c bi»t l  ch¸ ë nhi»t - ©m câ sü ph¥n hâa s¥u s­c giúa hai khu vüc. Khu vüc ph½a T¥y Tr÷íng Sìn câ ch¸ ë m÷a mòa h± - thu, chàu t¡c ëng trüc ti¸p cõa giâ mòa T¥y Nam (¤i di»n cho khu vüc n y l  tr¤m kh½ hªu Ayunpa, M«k). Khu vüc ph½a æng Tr÷íng Sìn câ ch¸ ë m÷a mòa thu - æng, chàu t¡c ëng trüc ti¸p cõa giâ mòa æng B­c bi¸n t½nh v  d£i hëi tö nhi»t îi (¤i di»n cho khu vüc n y l  tr¤m kh½ hªu Sìn Ho  v  Tuy 159 NGUYEN VAN CU Háa). Ngo i ra, cán khu vüc chuyºn ti¸p chàu t¡c ëng giao thoa cõa c£ hai h» thèng giâ mòa T¥y Nam v  æng B­c bi¸n t½nh v  câ ch¸ ë m÷a mòa h± - thu v  thu - æng (¤i di»n cho khu vüc n y l  tr¤m kh½ hªu Phó Tóc, An Kh¶). 3 Ch¸ ë nhi»t-©m l÷u vüc sæng Ba 3.1 Ch¸ ë nhi»t Nhi»t ë khæng kh½ câ xu h÷îng t«ng d¦n tø B­c v o Nam, tø T¥y B­c xuèng æng Nam v  theo ai cao, °c bi»t câ sü ph¥n hâa rã r»t giúa khu vüc ph½a æng v  khu vüc ph½a T¥y cõa l÷u vüc. 1. Khu vüc T¥y Tr÷íng Sìn. Khu vüc ph½a T¥y bao gçm to n bë ph¦n th÷ñng l÷u sæng Ba. Ð ë cao < 800 m, nhi»t ë trung b¼nh n«m dao ëng tø 23o C tîi 24o C , t÷ìng o ÷ìng vîi têng nhi»t n«m kho£ng 8000 C , bi¶n ë nhi»t c¡c th¡ng trong n«m kho£ng 5 C o o tîi 6 C . Ð ë cao cao tø 800 - 1500 m (chõ y¸u ð ph½a T¥y B­c v  æng B­c cõa l÷u vüc), nhi»t ë trung b¼nh n«m dao ëng tø 20o C tîi 21o C , t÷ìng ÷ìng vîi têng nhi»t n«m o kho£ng < 7500 C . Ð ë cao > 1500 m nh÷ Hì Mu, Ngåc Ræ, Kon Ka Kinh, Cæng L«k o C nhi»t ë trung b¼nh n«m tø 16 C tîi 18o [5, 7], t÷ìng ÷ìng vîi têng nhi»t n«m kho£ng 6000o C (b£ng 1). 2. Khu vüc æng Tr÷íng Sìn. Khu vüc ph½a æng bao gçm to n bë h¤ l÷u sæng Ba. Nhi»t ë trung b¼nh n«m dao ëng tø 26o C 26, 5o C t÷ìng ÷ìng tîi vîi têng nhi»t n«m > 9000o C , bi¶n ë nhi»t o o c¡c th¡ng trong n«m kho£ng 5 C tîi 60 C . Trong n«m thíi ký câ nhi»t ë cao tø th¡ng o IV - VII, kho£ng 26 − 27 C (b£ng 1). H¼nh 1: B£ng 1. Nhi»t ë trung b¼nh th¡ng v  n«m ð l÷u vüc sæng Ba ( o C ) [5] 3. Khu vüc chuyºn ti¸p. Khu vüc n y chi¸m dåc thung lông sæng Ba. Ð ë cao < 800 m nhi»t ë trung b¼nh n«m tø 23o C tîi 2 ...