Chém lợn ném thượng với vấn đề ứng xử văn hóa

Trong thời gian qua, dư luận Việt Nam đã “dậy sóng” với vấn đề giữ hay không lễ hội chém lợn ở làng Ném Thượng (Bắc Ninh)? Trước đó, Tổ chức Bảo vệ Động vật Châu Á đã kêu gọi và có công văn đề nghị hủy bỏ tục lệ này. Với câu hỏi trên, tác giả trình bày một số ý kiến từ góc nhìn “nghiên cứu hành vi và xã hội” (cũng là tên một môn học mà tác giả đang giảng dạy tại ĐHQG Hà Nội) qua bài viết sau. Mời bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chém lợn ném thượng với vấn đề ứng xử văn hóaCHÉMLỢNNÉMTHƯỢNGVỚIVẤNĐỀỨNGXỬVĂNHÓA TS.ĐinhHồngHải ViệnHànlâmKhoahọcxãhộiViệtNam Trongthờigianqua,dưluậnViệtNamđã“dậysóng”vớivấnđềgiữhaykhônglễhộichém lợnởlàngNémThượng(BắcNinh)?Trướcđó,TổchứcBảovệĐộngvậtChâuÁđãkêugọi vàcócôngvănđề nghịhủybỏ tụclệnày.Vớicâuhỏitrên,tôixincómộtsố ýkiếntừ góc nhìn“nghiêncứuhànhvivàxãhội”(cũnglàtênmộtmônhọcmàtôiđanggiảngdạytại ĐHQGHàNội)nhưsau:Thứnhất,đứngởvaitròcủanhànghiêncứuhaynhàquảnlý,chúngtakhôngnhấtthiếtphải trảlờihoặcCóhoặcKhông,màcòncóquyềnKhôngtrảlờivìraquyếtđịnhgiữhaybỏmộttụclệ đãtồntạitừ lâutrongvănhóadântộclàcựckỳ khó.Thayvìđồngýhayphảnđối,chúngtanênlàmnhẹbớtvấnđềvàcũngcầncóthờigianđểtìmmộtcáchứngxửcóvănhóa nhấtvớimộttụclệcổtruyền.Thứ hai,khimộtvấnđề nóngcủaxãhộiđãnổ rathìcầntìmmộthànhviứngxửcótrítuệnhấtchứkhôngphảilàđitìmtỉ lệ ủnghộhayphảnđốicaonhất.Khôngaigiongbuồmlên caonhấtgiữalúcbãotốcả!Khingườidâncóđủsựthôngtuệthìhọsẽlàngườiquyếtđịnh giữhaykhônglễhộinày.Thựctếchothấy,tụchiếnsinhngườixaxưa,tớinayđãhoàntoàn bịbãibỏ.Tôitinrằng,conngườiluônhướngđếntrítuệvàhướngthiện.Thứ ba,việchànhchínhhóahayluậthóanhữngtụclệcổ truyềncầnhếtsứcthậntrọngvì suychocùngthìluậtpháphayhiếnphápcũngđềudựatrêncácthànhtố vănhóađãcó.Theo cánhântôi,thayvìtranhcãiquánóngvề mộttụclệcổ,chúngtacònnhiềuviệcnóngbỏnghơnphảilàm(chẳnghạn,trongmấyngàytếtvừaquacótớihơn6.200ngườinhậpviệnvì đánhnhau,hơn800ngườichếtvìđánhnhauvàtainạn,nhiềugầngấpđôisố línhAnhthiệtmạngtrongmộtthậpniênchiếntranhtạiAfghanistan453người,theoBBC).Khicácvấnđềnóngcủaxãhộiđượcgiảiquyết,ngườidânsốnganlànhhạnhphúchơn,dântrícaohơnthìtư duyhướngthiệnsẽ có“đà”pháttriển,cáctụclệ cổ sẽ chuyểnbiếndầntheocáchnghĩ củangườidân.Mọisựápđặtmangtínhxửlý“cứng”dễdẫnđếnđổvỡ.