Chiều thành cổ Sơn Tây

Từ Hà Nội theo Quốc lộ 32 đi về phía tây khoảng 45km là tới địa phận thị xã Sơn Tây. Ở đây có một khu thành cổ kiên cố có tuổi đời gần 200 năm, được xây bằng một loại vật liệu rất độc đáo, đó là đá ong. Có một nhà thơ đã từng viết về Xứ Đoài với những câu mở đầu như sau: Xứ Đoài ơi bồng bềnh mây trắng Chiều tím nghiêng thành cổ rêu xanh Tường đá ong ngậm mầu mưa nắng Tích Giang trôi bóng dáng quê mình....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chiều thành cổ Sơn Tây Chiều thành cổ Sơn TâyTừ Hà Nội theo Quốc lộ 32 đi về phía tây khoảng 45km là tới địa phận thị xã SơnTây. Ở đây có một khu thành cổ kiên cố có tuổi đời gần 200 năm, được xây bằngmột loại vật liệu rất độc đáo, đó là đá ong.Có một nhà thơ đã từng viết về Xứ Đoài với những câu mở đầu như sau:Xứ Đoài ơi bồng bềnh mây trắngChiều tím nghiêng thành cổ rêu xanhTường đá ong ngậm mầu mưa nắngTích Giang trôi bóng dáng quê mình.Thành cổ Sơn Tây nằm ở trung tâm thị xã Sơn Tây – Hà Nội, thuộc phần đất hai làng cổThuận Nghệ và Mai Trai. Đây là tòa thành quân sự, được xây bằng đá ong, một loại vậtliệu truyền thống và rất phổ biến ở vùng đất Sơn Tây.Thành xây theo kiểu vauban, có kiến trúc hình vuông, mỗi chiều dài khoảng 400m, cao5m, mặt thành rộng 4m và có nhiều lỗ quan sát để cho quân lính nấp phía trong bắn súngra ngoài hoặc dùng giáo mác tấn công khi đối phương tìm cách trèo lên tường thành.Thành có bốn cửa quay ra bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc và lần lượt mang tên: cửa Tả,cửa Hữu, cửa Tiền và cửa Hậu. Trên mỗi cửa đều có vọng lâu (lầu canh).Xung quanh thành có hào sâu 3m, rộng 20m, chu vi khoảng 2.000m. Hào hộ thành đượcnối thông với sông Tích Giang tại góc phía Tây Nam thành.Trục kiến trúc chính của thành là trục nối hai cửa Tiền và cửa Hậu.Phía xa bên ngoài thành chính có một vòng thành ngoài, gọi là La Thành, được đắp bằngđất, cao 3,5m, hình ngũ giác, bên ngoài có lũy tre dày đặc bao bọc. Thành ngoài cũng mởbốn cổng trông ra bốn hướng: Đông, Tây, Nam, Bắc.Một phần thành này nay chính là đường La Thành. Bên trong thành, các công trình quantrọng đều được xây dựng đối xứng trên trục trung tâm Nam – Bắc. Chính giữa là “Vọngcung nữ”, là nơi nghỉ của vua mỗi khi đi tuần thú và cũng là nơi để các quan trong trấn tếlễ hằng năm, hoặc “bái vọng” mỗi khi có chiếu chỉ của nhà vua ban xuống.Trước điện Kính Thiên là một sân rộng lát gạch, phía ngoài cổng có bức bình phong xâybằng gạch, trên có đắp nổi hình “long vân khánh hội” (rồng mây gặp hội).Tiếp đó làĐoan môn có ba cửa ra vào, nhìn thẳng ra kỳ đài cao khoảng 18m được xây trên một bệlớn bằng đá ong.Về phía tây có Võ miếu, là nơi thờ cúng những người đã hy sinh trong khi chiến đấu bảovệ thành.Ở bốn góc thành có bốn giếng nước to hình vuông, sâu khoảng 6m và có cả bậcxây bằng đá ong xuống tận đáy.Cạnh đó là dinh thự và công đường của các quan đầu tỉnh. Về phía đông có khu trại giam,kho lương và nơi ở của vợ con binh lính đồn trú trong thành.Năm 1884, quân Pháp đánh chiếm thành. Đến năm 1924, Toàn quyền Đông Dương lúcbấy giờ là Martial Henri Merlin đã ra nghị định xếp hạng di tích thành cổ này. Đặc biệt,vào tháng 12/1946, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã tổ chức một cuộchọp quan trọng tại đây.Qua gần 200 năm, sau nhiều cuộc chiến tranh và thời gian, thành cổ Sơn Tây đã bị pháhủy phần lớn. Hiện chỉ còn lại dấu tích một số đoạn tường thành, cổng thành và một vàicông trình sót lại trong khu vực thành cổ như vọng lâu, nền điện Kính Thiên, giếng nước,hai khẩu súng thần công…Với những giá trị đặc biệt như trên, năm 1994, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Vănhóa, Thể thao và Du lịch) đã công nhận thành cổ Sơn Tây là Di tích Lịch sử Kiến trúcQuốc gia.Năm 2009, UBND Thành phố Hà Nội đã ra quyết định cải tạo, chỉnh trang và phục dựnglại một số di tích trong Khu thành cổ này để phục vụ cho Đại lễ kỷ niệm 1.000năm Thăng Long – Hà Nội.Hiện nay, thành cổ đá ong Sơn Tây đã trở thành một di tích lịch sử văn hóa và kiến trúcquân sự độc đáo thu hút khách tham quan. Vào mùa xuân, đến thăm thành cổ Sơn Tây, dukhách sẽ được ngắm nhìn hàng cây cơm nguội khoe lá mới.Tháng 3 hoa gạo nở đỏ rực. Thu tới những hàng bồ kết dại tỏa sắc vàng.Và đặc biệt hơn cả là hình ảnh những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi tỏa bóng mát quanhnăm và vươn dài bộ rễ sần sùi theo năm tháng ôm trùm lấy những bờ tường, cổng thànhrêu phong cổ kính tạo ấn tượng thật khó quên. ...