Chính sách chi ngân sách nhà nước nhằm thúc đẩy xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong bối cảnh thực thi các Hiệp định thương mại tự do - thực trạng và khuyến nghị

Bài viết nghiên cứu về thực trạng chính sách chi NSNN giai đoạn 2011-2020 đối với chuỗi giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong mối quan hệ với các cam kết quốc tế khi gia nhập WTO, trên cơ sở đó đề xuất một số khuyến nghị chính sách nhằm hoàn thiện chính sách chi NSNN đối với việc thúc đẩy xuất khẩu thủy sản bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chính sách chi ngân sách nhà nước nhằm thúc đẩy xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong bối cảnh thực thi các Hiệp định thương mại tự do - thực trạng và khuyến nghị CHÍNH SÁCH CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NHẰM THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU THỦY SẢN CỦA VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH THỰC THI CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO - THỰC TRẠNG VÀ KHUYẾN NGHỊ STATE BUDGET SPENDING POLICIES TO PROMOTE VIETNAM'S SEAFOOD EXPORTS IN THE CONTEXT OF FREE TRADE AGREEMENTS IMPLEMENTATION - CURRENT SITUATION AND RECOMMENDATIONS PGS,TS. Lê Thị Kim Nhung ThS. Nguyễn Lê Đức Trường Đại họcThương mại Tóm tắt Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hỗ trợ tài chính từ NSNN luôn là vấn đề nhạy cảm trong quá trình thực thi các Hiệp định thương mại tự do, chính sách tài chính cần phải điều chỉnh như thế nào cho phù hợp để đảm bảo khuyến khích phát triển xuất khẩu thủy sản của các doanh nghiệp Việt Nam, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu mà không vi phạm các quy định đã cam kết. Bài viết nghiên cứu về thực trạng chính sách chi NSNN giai đoạn 2011-2020 đối với chuỗi giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong mối quan hệ với các cam kết quốc tế khi gia nhập WTO, trên cơ sở đó đề xuất một số khuyến nghị chính sách nhằm hoàn thiện chính sách chi NSNN đối với việc thúc đẩy xuất khẩu thủy sản bền vững. Từ khóa: Chi NSNN, xuất khẩu thủy sản, hiệp định thương mại tự do, chuỗi giá trị, SCM Abstract In the context of deeper and wider international integration, financial support from the state budget is always a sensitive issue in the implementation of free trade agreements, how financial policies need to be adjusted to encourage the development of seafood export of Vietnamese enterprises, participating in the global value chain without violating the commitments. The paper reviews the current state of State budget spending policy in the period of 2011-2020 for Vietnam's seafood export value chain in relation to international commitments upon WTO accession, and propose some policy recommendations to improve the state budget spending policy for promoting sustainable seafood export. Keywords: Budget spending, seafood export, free trade agreement, value chain, SCM 1. Đặt vấn đề Trong những năm gần đây, hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, không chỉ vươn lên vị trí thứ tư trong nhóm mười mặt hàng xuất khẩu chủ lực, mà còn vượt qua nhiều rào cản khắt khe của các quốc gia nhập khẩu. Hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam ngày càng đáp ứng tốt hơn tiêu chuẩn về chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm, về trách nhiệm xã hội, môi trường và truy xuất nguồn gốc mà các thị trường khó tính đặt ra như thị trường Mỹ, EU,... Những thành tựu đó, bên cạnh sự 459 nỗ lực của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản là sự đồng hành của Chính phủ trong việc xác lập môi trường pháp lý, môi trường cạnh tranh lành mạnh thông qua các Hiệp định được ký kết và có chính sách tài chính đồng bộ nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu thủy sản phát triển một cách bền vững, đáp ứng các chuẩn mực quốc tế. Trong đó, chính sách chi NSNN đóng vai trò rất quan trọng. Chính sách chi NSNN nhằm hỗ trợ cho ngành thủy sản giai đoạn trước khi gia nhập WTO và ký kết các Hiệp định thương mại tự do đa phần là chính sách trợ cấp trực tiếp, cho nên các chính sách đó đến nay không còn phù hợp với các điều ước quốc tế và các Hiệp định thương mại quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hỗ trợ tài chính từ NSNN luôn là vấn đề nhạy cảm trong quá trình thực thi các Hiệp định thương mại tự do, chính sách tài chính cần phải điều chỉnh như thế nào cho phù hợp để đảm bảo khuyến khích phát triển xuất khẩu thủy sản của các doanh nghiệp Việt Nam, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu mà không vi phạm các quy định đã cam kết. 2. Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý thuyết về chính sách tài chính nhằm thúc đẩy xuất khẩu thủy sản Trong nhiều năm qua, chính sách tài chính của các quốc gia đối với hoạt động khai thác, xuất khẩu thủy sản là mảng đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, vì vậy đã có rất nhiều nghiên cứu cả ở trong và ngoài nước về vấn đề này. Có thể chỉ ra một số nghiên cứu điển hình như sau: Stephen Golub, Abir Varma (2014), Fishing export and economic development of least developed countries: Bangladesh, Cambodia, Comoros, Sierra Leone and Uganda, nghiên cứu về hoạt động khai thác thủy sản phục vụ xuất khẩu ở một số quôc gia kém phát triển trên thế giới thông qua nghiên cứu điển hình ở năm nước kém phát triển. Nghiên cứu cho thấy, tình trạng khai thác quá mức đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho ngành công nghiệp thủy sản, đồng thời các quốc gia kém phát triển phải đổi mặt với các rào cản kỹ thuật của các quốc gia phát triển như chất lượng an toàn thực phẩm. Nghiên cứu đưa ra các khuyến nghị với Chính phủ các nước về đầu tư cơ sở hạ tầng, quản lý, giám sát việc khai thác, chế biến thủy sản xuất khẩu theo chuỗi giá trị. UNCTAD (2016), Sustainable fisheries: International trade, trade policy and regulatory issues, nghiên cứu đề cập đến các sáng kiến, khung pháp lý, quy chế quốc gia và quốc tế, các hiệp đinh khu vực và đa phương, các quy tắc ứng xử tự nguyện, các tiêu chuẩn và thể chế bảo tồn sinh vật biển, các thỏa thuận nghề cá,... để ngăn chặn các hoạt động khai thác phá hoại. Nghiên cứu cũng đã đề xuất các giải pháp nhằm phát triển ngành thủy sản bền vững, thúc đẩy việc bào tồn, khai thác và xuất khẩu thủy sản bền vững để đảm bảo lợi ích quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển. OEDC (2006), Financial support to fisheres: Implications for sustainable development, nghiên cứu đề cập tới chính sách hỗ trợ tài chính cho ngành thủy sản ở các nước OEC ...