CHÍNH SÁCH THUẾ ĐỐI VỚI CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN

Loạt bài về các vấn đề kinh tế nhằm mục đích giới thiệu với các độc giả không phải các nhà chuyên môn một số nghiên cứu kinh tế về những vấn đề có tính thời sự do các nhân viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế thực hiện. Loạt bài này chủ yếu rút ra từ tài liệu công tác của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, là những tài liệu kỹ thuật do các thành viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế và các học giả thỉnh giảng thực hiện, cũng như từ các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến chính sách....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHÍNH SÁCH THUẾ ĐỐI VỚI CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Taøi chính coâng Chính saùch thueá ñoái vôùi caùc nöôùc Nieân khoaù 2005-2006 Baøi ñoïc ñang phaùt trieån Vấn đề kinh tế số 27 CHÍNH SÁCH THUẾ ĐỐI VỚI CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN Dịch từ nguyên bản Vito Tanzi and Howell Zee, Tax Policy for Developing Countries, Economic Issues No. 27 (Washington, D.C.: International Monetary Fund, March 2001), trang 1-13. Mở đầu Loạt bài về các vấn đề kinh tế nhằm mục đích giới thiệu với các độc giả không phải các nhà chuyên môn một số nghiên cứu kinh tế về những vấn đề có tính thời sự do các nhân viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế thực hiện. Loạt bài này chủ yếu rút ra từ tài liệu công tác của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, là những tài liệu kỹ thuật do các thành viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế và các học giả thỉnh giảng thực hiện, cũng như từ các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến chính sách. Vấn đề kinh tế này dựa trên tài liệu công tác của Quỹ Tiền tệ Quốc tế số 00/35 “Chính sách thuế đối với các thị trường đang trỗi dậy,” của Vito Tanzi và Howell Zee. Các trích dẫn cho nghiên cứu tham chiếu trong phiên bản rút gọn này được cung cấp bằng tài liệu nguyên bản mà độc giả có thể mua (với giá 10 đô-la một bản sao) từ Dịch vụ phát hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế hay tải xuống từ www.imf.org. David Driscoll chuẩn bị nội dung cho tài liệu rút gọn này. Chính sách thuế đối với các nước đang phát triển Tại sao chúng ta có thuế khoá? Câu trả lời đơn giản là: cho đến khi ai đó có được một ý tưởng hay hơn, thì thuế khoá là phương tiện thực tiễn duy nhất để huy động nguồn thu nhằm tài trợ việc chi tiêu của chính phủ cho những hàng hóa và dịch vụ mà phần lớn chúng ta đều có nhu cầu. Tuy nhiên, việc thiết lập một hệ thống thuế công bằng và hữu hiệu thì chẳng đơn giản chút nào, đặc biệt là đối với những nước đang phát triển muốn hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Hệ thống thuế lý tưởng tại các quốc gia này sẽ huy động nguồn thu mà không có sự vay mượn thái quá của chính phủ, và sẽ làm như thế mà không gây nản lòng cho các hoạt động kinh tế và không khác biệt quá nhiều so với hệ thống thuế tại các nước khác. Các quốc gia đang phát triển đứng trước những thách thức kinh khủng khi họ cố gắng thiết lập những hệ thống thuế hữu hiệu. Trước tiên, đa số người lao động tại các quốc gia này thường làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp hay các cơ sở kinh doanh nhỏ, phi chính thức. Vì hiếm khi họ được trả lương cố định và đều đặn nên thu nhập của họ biến động, và phần lớn được trả bằng tiền mặt, “ngoài sổ sách”. Do đó, khó mà tính toán cơ sở cho thuế thu nhập. Người lao động tại các quốc gia này cũng thường không chi tiêu thu nhập của mình trong những cửa hàng lớn có lưu trữ hồ sơ bán hàng và hồ sơ hàng tồn kho chính xác. Kết quả là các phương tiện huy động nguồn thu hiện đại như thuế thu nhập và thuế tiêu dùng đóng một vai trò nhỏ bé tại các nền kinh tế này, và khả năng chính phủ đạt được số thu thuế cao gần như bị loại trừ. Economic Issues No. 27 1 Bieân dòch: Kim Chi Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Taøi chính coâng Chính saùch thueá ñoái vôùi caùc nöôùc Baøi ñoïc ñang phaùt trieån Thứ hai, thật khó mà tạo ra một hệ thống quản lý thuế hiệu quả mà không có những nhân viên được đào tạo tốt và có trình độ giỏi, khi người ta thiếu tiền để trả lương cao cho các nhân viên thuế và để vi tính hoá hoạt động (hay thậm chí chỉ để trang bị hệ thống điện thoại và thư tín một cách hiệu quả), và khi khả năng lưu trữ sổ sách kế toán của người nộp thuế chỉ có hạn. Kết quả là chính phủ các nước thường chọn con đường dễ dàng nhất, triển khai những hệ thống thuế cho phép họ khai thác bất luận phương án nào có sẵn chứ không phải thiết lập những hệ thống thuế hiệu quả, hiện đại và hợp lý. Thứ ba, do cơ cấu phi chính thức của nền kinh tế tại nhiều quốc gia đang phát triển và do những giới hạn về tài chính, các nhân viên thống kê và nhân viên thuế gặp khó khăn trong việc xây dựng những số liệu thống kê đáng tin cậy. Tình trạng thiếu số liệu này ngăn các nhà hoạch định chính sách không thể đánh giá được tác động tiềm năng của những thay đổi lớn đối với hệ thống thuế. Hậu quả là những thay đổi cận biên thường được ưa chuộng hơn so với những thay đổi cơ cấu lớn, ngay cả khi những thay đổi cơ cấu này rõ ràng là đáng ưa chuộng hơn. Điều này làm cho cơ cấu thuế phi hiệu quả cứ tồn tại mãi mãi. Thứ tư, thu nhập có xu hướng được phân phối không đồng đều trong các nước đang phát triển. Trong tình huống này, cho dù việc huy động số thu thuế cao hơn một cách lý tưởng là buộc người giàu phải bị đánh thuế nặng hơn so với người nghèo, nhưng thế lực kinh tế và chính trị của những người nộp thuế giàu có thường cho phép họ ngăn cản những cuộc cải cách ngân sách mà làm tăng gánh nặng thuế của chính họ. Điều này giải thích một phần lý do tại sao nhiều nước đang phát triển không khai thác được thuế thu nhập cá nhân và thuế tài sản một cách đầy đủ, và tại sao hệ thống thuế tại các nước này hiếm khi đạt được tính luỹ tiến một cách thỏa đáng (nói cách khác, tính luỹ tiến có nghĩa là người giàu phải nộp nhiều thuế nhiều hơn một cách cân xứng theo tỷ lệ). Kết luận là, tại các nước đang phát triển, chính sách thuế thường chỉ là kỹ xảo của những điều có thể đạt được, chứ không phải là việc theo đuổi những điều tối ưu. Do đó, chẳng có gì ngạc nhiên, lý thuyết kinh tế và đặc biệt là tư liệu về việc đánh thuế tối ưu gần như không có tác dụng đối với việc thiết kế hệ thống thuế tại các nước này. Vì thế, khi thảo luận về những vấn đề chính sách thuế mà nhiều quốc gia đang phát triển ngày nay đang gặp phải, các tác giả của tài liệu này dựa vào những kinh nghiệm trực tiếp và thự ...