Chớ lạm dụng Atisô

Atisô (tên khoa học Cynara scolymus) là loại cây là gai lâu năm có nguồn gốc từ miền Nam châu Âu (quanh Địa Trung Hải) đã được người Cổ Hy Lạp và Cổ La Mã trồng để lấy hoa làm rau ăn. Atisô có thể cao lên tới 1,5 đến 2 mét, lá cây dài từ 50 – 80 cm.Hiện nay, người ta trồng atisô không những chỉ dùng lá bắc và đế hoa để ăn mà còn dùng làm thuốc. Atisô có tác dụng hạ cholesterol và urê trong máu, tạo mật, tăng tiết mật, lợi tiểu, thường được...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chớ lạm dụng AtisôChớ lạm dụng AtisôB.S HOÀNG XUÂN ĐẠI -Thứ Năm,30/05/2013, 10:28 (GMT+7)Atisô (tên khoa học Cynara scolymus) là loại cây là gai lâu năm có ngu ồn g ốc t ừ mi ền Nam châuÂu (quanh Địa Trung Hải) đã được người Cổ Hy Lạp và Cổ La Mã trồng để lấy hoa làm rau ăn.Atisô có thể cao lên tới 1,5 đến 2 mét, lá cây dài từ 50 – 80 cm.Hiện nay, người ta trồng atisô không những chỉ dùng lá bắc và đế hoa đ ể ăn mà còn dùng làm thu ốc.Atisô có tác dụng hạ cholesterol và urê trong máu, t ạo mật, tăng tiết m ật, l ợi ti ểu, th ường đ ược làmthuốc thông mật, thông tiểu tiện, chữa các chứng bệnh về gan, th ận. Tuy ch ất cynarine đã t ổng h ợpđược nhưng người ta vẫn dùng chế phẩm từ cao lá atisô tươi. Trên thế giới, bi ệt d ược Chophytol c ủaHãng Rosa (Pháp) là thông dụng hơn cả.Atisô là cây thuốc nguồn gốc Ðịa Trung Hải, được người Pháp di th ực vào trồng ở Vi ệt Nam t ừ hàngtrăm năm nay ở các vùng có khí hậu ôn đới như Ðà Lạt (Lâm Ðồng), Sapa (Lào Cai), Tam Ð ảo (VĩnhPhúc). Ðến nay Actisô được phát triển trồng ở nhiều nơi, kể cả vùng đồng b ằng nh ư Hải D ương cây v ẫnphát triển tốt.Cụm hoa và lá bắc có phần gốc nạc, thường được dùng làm rau ăn và làm thuốc. Lá hái lúc cây s ắp rahoa hoặc mới ra hoa, dùng làm thuốc. Lá Atisô thu hái vào năm th ứ nh ất c ủa th ời kỳ sinh tr ưởng ho ặcvào cuối mùa hoa. Khi cây trổ hoa thì hàm lượng hoạt ch ất gi ảm, vì v ậy, th ường hái lá tr ước khi cây rahoa. Có tài liệu nêu là nên thu hái lá còn non vào lúc cây ch ưa ra hoa. Ở Đà L ạt, nhân dân thu hái lá vàothời kỳ trước tết Âm lịch 1 tháng.Về tác dụng dược lýCác nhà khoa học Pháp, Liên Xô cũ, Nhật và Thụy Sĩ đã chứng minh các tác d ụng c ủa Actisô c ụ th ể là:Tiêm tĩnh mạch dung dịch Actisô sau 2 - 3 giờ lượng m ật bài tiết g ấp 4 l ần. Cho u ống ho ặc tiêm dungdịch Actisô làm hạ cholesterol và urê trong máu. Tăng l ượng nước tiểu, tăng hàm l ượng urê trong n ướctiểu. Hoa Actisô có tác dụng giảm viêm, hạ cholesterol trong máu. Actisô không đ ộc. Artichol tiêm và viênuống là sản phẩm tinh chế của Actisô.Sau 30 năm có mặt trên thị trường Pháp * nay kiểm tra lại tác d ụng d ược lý và lâm sàng th ấy không cótác dụng như dung dịch toàn phần Actisô đã thử nghiệm trước. (Vì vậy Pháp đã ng ừng s ản xu ấtArtichol).Công dụngHoa và cụm lá bắc Actisô dùng làm rau ăn. Nấu canh hoặc h ầm v ới x ương l ợn hay n ấu v ới gan l ợn, ănrất bổ. Với bệnh nhân đái tháo đường có tác dụng hạ lượng đường trong máu, ngoài ra còn có tác d ụngnhuận gan, nhuận tràng, lợi tiểu, giải độc. Lá Actisô (và các chế ph ẩm chi ết suất toàn ph ần nh ư caolỏng, cao đặc, cao khô Actisô) có tác dụng lợi tiểu, tăng tiết mật, thông m ật, h ạ cholesterol máu. B ảo v ệgan chống độc (do sự có mặt của 6 chất trong nhóm polyphenol và 10 ch ất nhóm acid alcol cùng cácflavonoid).Tuy vậy, dù sao khi sử dụng nó làm thuốc bắt buộc phải có liều l ượng và không đ ược l ạm d ụng. B ởingay khi cơm ta ăn quá no cũng sẽ sinh bội thực hoặc ăn m ột b ữa quá sang cũng d ễ d ẫn đ ến viêm t ụycấp. Do vậy, cần lưu ý khi sử dụng sao cho hợp lý, nếu không rất có th ể x ảy ra các nguy c ơ nh ư: Ănuống ít đi, thậm chí chán ăn. Khi ngưng sử dụng thì m ọi chuyện lại trở l ại bình th ường, ăn u ống ngonmiệng hơn. Có trường hợp lại thấy bụng lúc nào cũng căng trướng rất khó ch ịu. Đ ến b ữa c ơm ch ẳngmuốn động vào món gì trong khi con mắt còn thèm, đó là nh ững tr ường hợp l ạm d ụng th ường xuyên kéodài uống trà Atisô. Bởi nó sẽ gây co thắt toàn bộ cơ trơn của đ ường tiêu hóa. Đây chính là nguyên nhângây đầy hơi, trướng bụng nếu sử dụng atisô quá nhiều.Việc sử dụng sản phẩm “làm mát” này không đúng cũng khi ến các cơ quan trên c ơ th ể, đ ặc bi ệt là gan,mật phải làm việc nhiều nên vô tình lại gây hại chứ không có tác d ụng trị b ệnh. Bên c ạnh đó, atisô còncó tính hàn nên không thích hợp với người ăn uống khó tiêu hay g ặp v ấn đ ề về đ ường tiêu hóa. M ặtkhác, atisô có công năng là thông mật lợi tiểu, bổ gan th ận, an thần, gi ảm cholesteron trong máu nênthường được sử dụng để chữa các bệnh do rối loạn chức năng của gan nh ư vàng da, viêm th ận, x ơ v ữađộng mạch… Tuy nhiên, nếu lạm dụng atisô sẽ gây co thắt toàn bộ cơ trơn của đường tiêu hóa. Và đâylà nguyên nhân gây đầy hơi, trướng bụng. Khi uống quá nhiều mà c ơ thể không h ấp thu h ết thì gan, th ậnphải làm việc nhiều hơn để đào thải phần dư thừa. “Như vậy, cứ tưởng uống nhiều là tốt cho gan nhưngthực ra lại là hại”.Mặt khác, trong trà atisô có chứa nhiều sắt nhưng lại thiếu các khoáng ch ất khác nh ư k ẽm, crom… Vìvậy, lạm dụng atisô có thể dẫn đến chán ăn, ăn không thấy ngon miệng. Tuy Atisô không đ ộc, nh ưngAtisô có vị đắng, theo Đông y, tỳ vị (dạ dày) thích vị ng ọt ch ứ không thích v ị đ ắng, vì v ậy n ếu dùng lâungày hoặc dùng lượng lớn sẽ có thể làm tổn hại dạ dày. Các nghiên c ứu cho th ấy, r ...