Chống Duyhring I - Chương 5: Triết học về không gian, thời gian

Bây giờ, chúng ta nói sang triết học về tự nhiên. Ở đây, ông Đuy-rinh lại có đầy đủ lý do để không hài lòng về những tiền bối của ông. Triết học về tự nhiên "đã suy đồi đến mức trở thành một thứ thơ văn giả hiệu rỗng tuếch và dựa trên sự ngu dốt", và "đã trở thành số phận của thứ triết lý đánh đĩ của một Schelling hoặc những kẻ cùng loại, cố đóng vai trò của các hoạ sĩ phụng thờ cái tuyệt đối và mê hoặc công chúng". ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chống Duyhring I - Chương 5: Triết học về không gian, thời gian Chống Duyhring I Chương 5: Triết học về không gian, thời gianBây giờ, chúng ta nói sang triết học về tự nhiên. Ở đây, ông Đuy-rinh lại có đầy đủlý do để không hài lòng về những tiền bối của ông.Triết học về tự nhiên đã suy đồi đến mức trở thành một thứ thơ văn giả hiệu rỗngtuếch và dựa trên sự ngu dốt, và đã trở thành số phận của thứ triết lý đánh đĩ củamột Schelling hoặc những kẻ cùng loại, cố đóng vai trò của các hoạ sĩ phụng thờcái tuyệt đối và mê hoặc công chúng. Sự mệt mỏi đã giải thoát chúng ta khỏinhững quái vật ấy, nhưng cho đến nay, nó chỉ mới nhường chỗ cho sự giaođộng mà thôi còn về công chúng đông đảo, thì như mọi người đều biết, ở đây sựra đi của một tay bịp bợm lớn thường chỉ là một dịp cho kẻ kế vị cỡ nhỏ hơn,nhưng thạo nghề hơn, bày lại món hàng của kẻ bịp bợm trước dưới một nhãn hiệukhác. Chính những nhà khoa học tự nhiên cũng không muốn dạo chơi trong cáivương quốc của những tư tưởng bao trùm cả thế giới và do đó, trong lĩnh vực lýluận, họ chỉ đưa ra những kết luận vội vã rời rạc.Tóm lại ở đây rất cần có sự giúp đỡ, và may mắn thay, đã có sẵn ông Đuy-rinh.Để đánh giá đúng những sự phát hiện tiếp theo về sự phát triển của thế giới trongthời gian và sự giới hạn của thế giới trong không gian, chúng ta buộc phải nói trởlại về một vài đoạn trong đồ thức luận về vũ trụ.Tồn tại - vẫn lại nhất trí với Hegel (Bách khoa toàn thư, $93) - được người tagán cho cái tính vô tận - cái mà Hegel gọi là tính vô tận xấu - và sau đó người tanghiên cứu tính vô tận ấy.Chống Duyhring IHình thức rõ rệt nhất của tính vô tận có thể quan niệm được một cách không cómâu thuẫn,là sự tích luỹ cô hạn những số trong chuỗi số... Cũng nh ư ta có thểthêm một đơn vị nào vào mỗi số mà không bao giờ làm cạn được khả năng tiếp tụcđếm, thì tiếp sau mỗi trạng thái của tồn tại cũng đều có một trạng thái khác, và tínhvô tận chính là ở sự nảy sinh một cách vô hạn những trạng thái đó. Vì vậy tính vôtận chính là ở sự nảy sinh một cách vô hạn những trạng thái đó. Vì vậy tính vô tậnđó được suy nghĩ một cách chính xác, cũng chỉ có một hình thức cơ bản với mộthướng duy nhất mà thôi. Bởi vì, mặc dầu đối với tư duy của chúng ta, hình dungsự tích luỹ các trạng thái luôn luôn biến đổi theo hướng này hay hướng ngược lạilà một việc không quan trọng, nhưng dẫu sao tính vô tận đi giật lùi chẳng qua cũngchỉ là một hình ảnh do một biểu tượng quá vội vã tạo ra. Thật vậy, vì trong thực tếsự tích luỹ ấy phải theo hướng ngược lại, cho nên trong mỗi trạng thái cá biệt củanó, nó sẽ để lại đằng sau nó một chuỗi số dài vô tận. Nhưng như thế là chúng ta lạimắc vào mối mâu thuẫn không thể chấp nhận được về một chuỗi vô tận có thểđếm được và vì thế giả định rằng tính vô tận có một hướng thứ hai nữa thì thật làvô nghĩa.Kết luận thứ nhất rút ra từ quan niệm đó về tính vô tận là: mối liên hệ nhân quảtrong thế giới vào một lúc nào đó đã phải có thời điểm khởi đầu của nó:một chuỗi vô tận những nguyên nhân đã xấp nối đuôi nhau là một điều không thểcó được, chỉ là vì nó giả định một sự hằng hà vô số mà lại đếm được.Như thế là nguyên nhân cuối cùng đã được chứng minh.Hậu quả thứ hai là:quy luật về con số xác định: chỉ có thể quan niệm được một sự tích luỹ nhữngthành phần giống nhau của một chủng loại hiện thực nào đó gồm những vật thểđộc lập, như là việc hình thành một con số nhất định. Không những con số hiệncó của các thiên thể trong mỗi lúc phải là một con số xác định tự nó, mà cả tổng sốChống Duyhring Inhững phần vật chất độc lập nhỏ nhất tồn tại trên thế giới cũng phải là như vậy.Tính tất yếu này là lý do thực sự giải thích tại sao lại không thể quan niệm mộthợp chất nào không có nguyên tử. Mọi sự phân chia hiện thực bao giờ cũng cómột giới hạn dứt khoát và phải có tính giới hạn như thế, nếu không thì sẽ gặp mâuthuẫn là một sự hằng hà vô số mà lại đếm được. Cũng vì lẽ ấy mà không những sốvòng quả đất xoay quanh mặt trời từ trước đến nay phải là một số xác định mặcdầu không thể nói rõ là bao nhiêu, nhưng tất cả các quá trình chu kỳ trong tự nhiêncũng đều phải có một khởi điểm, và tất cả mọi sự phân biệt, tất cả những tínhnhiều vẻ nối tiếp nhau trong tự nhiên cũng đều phải bắt nguồn từ một trạng tháibất biến. Trạng thái này có thể đã tồn tại từ rất lâu mà không có mâu thuẫn; songngay cả quan niệm trên dây cũng sẽ bị loại trừ nếu bản thân thời gian gồm cónhững bộ phận hiện thực chứ không phải bị lý trí của chúng ta phân chia ra mộtcách tuỳ tiện, chỉ bằng cách giả định những khả năng trên ý niệm với nội dunghiện thực và bên trong không giống nhau của thời gian thì lại khác; việc thực tếnhét đầy thời gian bằng những sự kiện có thể phân biệt được và những hình thứctồn tại của lĩnh vực đó, - chính do tính chất có thể phân biệt được của nó, - đềuthuộc phạm vi có thể đếm được. Nếu chúng ta tưởng tượng ra một trạng tháikhông có những biến đổi và trong sự đồ ...