Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội - Chương 2: Lý luận

Chống Duyhring IIIChủ nghĩa xã hộiChương 2: Lý luận Quan niệm duy vật về lịch sử xuất phát từ luận điểm cho rằng sản xuất và tiếp theo sau sản xuất là trao đổi sản phẩm của sản xuất, là cơ sở của mọi chế độ xã hội, rằng trong mỗi xã hội xuất hiện trong lịch sử, sự phân phối sản phẩm, và cùng với sự phân phối ấy là sự phân chia xã hội thành giai cấp hoặc đẳng cấp đều được quyết định bởi tình hình: người ta sản xuất ra cái gì và sản xuất ra...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hội - Chương 2: Lý luận Chống Duyhring III Chủ nghĩa xã hộiChương 2: Lý luậnQuan niệm duy vật về lịch sử xuất phát từ luận điểm cho rằng sản xuất v à tiếp theosau sản xuất là trao đổi sản phẩm của sản xuất, là cơ sở của mọi chế độ xã hội,rằng trong mỗi xã hội xuất hiện trong lịch sử, sự phân phối sản phẩm, và cùng vớisự phân phối ấy là sự phân chia xã hội thành giai cấp hoặc đẳng cấp đều đượcquyết định bởi tình hình: người ta sản xuất ra cái gì và sản xuất ra bằng cách nàovà cái đó được trao đổi như thế nào. Do đó, phải tìm những nguyên nhân cuốicùng của tất cả những biến đổi xã hội và những đảo lộn chính trị không phải trongđầu óc người ta, không phải ở nhận thức ngày càng tăng thêm của người ta vềchân lý vĩnh cửu và chính nghĩa vĩnh cửu, mà là trong những biến đổi của phươngthức sản xuất và phương thức trao đổi; cần phải tìm những nguyên nhân đó khôngphải trong triết học, mà là trong kinh tế của thời đại tương ứng. Nhận thức đã thứctỉnh cho rằng những thiết chế xã hội hiện có là không hợp lý và bất công, rằng lýtrí trở thành sự phi lý, điều thiện trở thành một sự khổ đau, thì điều đó chỉ là mộttriệu chứng nói lên rằng trong những phương pháp sản xuất và trong những hìnhthức trao đổi, đã lặng lẽ xảy ra những biến đổi không còn phù hợp với chế độ xãhội khuôn theo những điều kiện kinh tế trước đây nữa. Điều đó đồng thời cũng nóilên rằng những phương tiện để gạt bỏ những tai hoạ đã được phát hiện ra cũngphải có sẵn - dưới một hình thức ít nhiều phát triển - trong bản thân những quan hệsản xuất đã biến đổi. Người ta cần không khải phát minh ra những phương tiện ấytừ đầu óc, mà trái lại cần phải thông qua đầu óc, phát hiện ra chúng ở trong nhữngsự kiện vật chất hiện có của sản xuất.Vậy, do đó, tình hình của chủ nghĩa xã hội hiện đại phải như thế nào?Chế độ xã hội hiện có - điều này giờ đây hình như mọi người đều đã thừa nhận làdo giai cấp thống trị hiện nay, giai cấp tư sản sáng lập ra. Phương thức sản xuấtvốn có của giai cấp tư sản - mà từ thời Mác về sau người ta gọi là phương thức sảnChống Duyhring III Chủ nghĩa xã hộixuất tư bản chủ nghĩa - không tương dung được với những đặc quyền địa phươngvà đặc quyền đẳng cấp, cũng như với những sợi giây ràng buộc cá nhân đối vớinhau của chế độ phong kiến; giai cấp tư sản đã đập tan chế độ phong kiến và trêncảnh điêu tàn của chế độ đó, dựng lên chế độ xã hội tư sản, tức là vương quốc củatự do cạnh tranh, của tự do đi lại, của quyền bình đẳng giữa những người có hànghoá, nói tóm lại của tất cả những cái mỹ miều của giai cấp tư sản. Phương thức sảnxuất tư bản chủ nghĩa giờ đây đã có thể phát triển một cách tự do. Từ khi hơi nướcvà những máy công cụ mới biến công trường thủ công cũ thành đại công nghiệpthì những lực lượng sản xuất được tạo ra dưới sự điều khiển của giai cấp tư sản đãphát triển nhanh chưa từng thấy và với một quy mô chưa từng có. Nhưng giốngnhư công trường thủ công trước đây và ngành thủ công phát triển hơn nữa do ảnhhưởng của nó đã xung đột với những xiềng xích phong kiến của phường hội, đạicông nghiệp trong giai đoạn phát triển đầy đủ hơn của nó cũng xung đột với nhữnggiới hạn chật hẹp trong đó phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đang giam hãmnó. Các lực lượng sản xuất mới đã vượt quá hình thức tư sản của việc sử dụngchúng; và sự xung đột ấy giữa các lực lượng sản xuất và phương thức sản xuấtkhông phải là một sự xung đột sinh ra từ đầu óc người ta như sự xung đột giữa tộitổ tông của con người và sự công bằng của chúa, mà là có thật, khách quan, ở bênngoài chúng ta, độc lập đối với ý muốn hay hành động của chính ngay nhữngngười đã gây ra nó. Chủ nghĩa xã hội hiện đại chẳng qua chỉ là sự phản ánh của sựxung đột có thật ấy vào trong tư tưởng, là sự phản ánh trên ý niệm của sự xung độtấy, trước hết vào đầu óc của giai cấp trực tiếp chịu đau khổ vì sự xung đột ấy, tứclà giai cấp công nhân.Vậy thì sự xung đột ấy là ở chỗ nào?Trước nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, tức là trong thời trung cổ, khắp nơi đều cónền sản xuất nhỏ, dựa trên cơ sở quyền tư hữu của những người lao động đối vớinhững tư liệu sản xuất của họ: nông nghiệp của những tiểu nông, tự do hay nôngChống Duyhring III Chủ nghĩa xã hộinô, thủ công nghiệp ở thành thị. Những tư liệu lao động - đất đai, nông cụ, dụng cụthủ công - là những tư liệu lao động của cá nhân, chỉ nhằm cho việc sử dụng củacá nhân, do đó chúng nhất định phải nhỏ bé, tí hon, có hạn. Cũng chính vì thế màthường thường chúng thuộc về bản thân người sản xuất. Tập trung, mở rộng nhữngtư liệu sản xuất phân tán, nhỏ bé ấy, biến chúng thành những đòn bẩy hoạt độngmột cách mạnh mẽ của nền sản xuất hiện nay, đó chính là vai trò lịch sử củaphương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và của kẻ đại biểu cho nó - tức là giai cấptư sản. Giai cấp tư sản đã hoàn thành sự nghiệp ấy trong lịch sử như thế nào từ thếkỷ XV, qua ba giai đoan khác nhau: hiệp tác đơn giản, công trường thủ công vàđại công nghiệp, điều đó Mác đã mô tả tỉ mỉ trong phần thứ tư của bộ Tư bản.Nhưng giai cấp tư sản, như Mác đã chứng minh cũng trong phần ấy, không thểbiến những tư liệu sản xuất có hạn ấy thành những lực lượng sản xuất hùng mạnhmà lại không biến chúng từ chỗ là những tư liệu sản xuất do cá nhân sử dụngthành những tư liệu sản xuất xã hội, chỉ có thể sử dụng được bởi một số đôngngười. Thay cho guồng quay sợi, khung cửi dệt tay, búa thợ rèn là máy xe sợi,máy dệt, búa chạy bằng hơi nước; thay cho xưởng thợ cá thể công xưởng đòi hỏilao động chung của hàng trăm, hàng nghìn công nhân. Cũng như tư liệu sản xuất,bản thân sự sản xuất cũng biến đổi từ chỗ là một loạt động tác cá nhân thành mộtloạt động tác xã hội và sản phẩm cũng từ sản phẩm cá nhân biến thành sản phẩmxã hội. Sợi, vải, hàng kim loại hiện nay do các công xưởng sản xuất ra, đều là sảnphẩm chung của nhiều công ...