Chống nóng, chuyện không bao giờ cũ

Nóng xuất hiện khi có nguồn nhiệt. Nguồn nhiệt lớn nhất chính là mặt trời. Có thể nói cái nóng mùa hè chính là ánh nắng mặt trời mùa hè. Ở bài viết này chúng tôi chỉ đề cập đến "nóng" trong phạm vi môi trường kiến trúc và sinh hoạt của con người trong môi trường đó nhiệt độ được coi là nóng tức là nhiệt độ cao đến mức gây những cảm giác khó chịu, không thoải mái cho cơ thể con người. Nóng xuất hiện khi có nguồn nhiệt. Nguồn nhiệt lớn nhất chính là mặt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chống nóng, chuyện không bao giờ cũ Chống nóng, chuyện không bao giờ cũNóng xuất hiện khi có nguồn nhiệt. Nguồn nhiệt lớn nhất chính là mặt trời.Có thể nói cái nóng mùa hè chính là ánh nắng mặt trời mùa hè.Ở bài viết này chúng tôi chỉ đề cập đến nóng trong phạm vi môi trường kiến trúcvà sinh hoạt của con người trong môi trường đó nhiệt độ được coi là nóng tức lànhiệt độ cao đến mức gây những cảm giác khó chịu, không thoải mái cho cơ thểcon người. Nóng xuất hiện khi có nguồn nhiệt. Nguồn nhiệt lớn nhất chính là mặttrời. Có thể nói cái nóng mùa hè chính là ánh nắng mặt trời mùa hè. Về cơ bản, cóthể hiểu đơn giản rằng chống nóng là cản không cho nhiệt năng truyền vào nơisinh hoạt hay làm việc. Các giải pháp chống nóng:Giải pháp quy hoạchTừ xưa, ông cha đã có câu: Lấy vợ hiền hòa làm nhà hướng nam. Đó là một cáchthức quy hoạch rất tự nhiên và đơn giản để tránh hướng mặt trời mọc đằng đông,lặn đằng tây là bất biến. Hướng Nam là hướng đón gió mát, tránh được bức xạ củamặt trời. Tất nhiên đó là nhà ở dân gian trong cấu trúc làng - nông thôn.Đô thị hiện đại phụ thuộc nhiều yếu tố khác nên không thể chủ động tự lựa chọnhướng nhà. Nói như vậy không có nghĩa là vấn đề hướng bị phụ thuộc. Trongnhững điều kiện có thể, phải tối ưu hóa hướng cho công trình. Tiêu chuẩn ViệtNam về chống nóng cho nhà ở ghi rõ: Đối với nhà ở, cố gắng bố trí sao cho phầnmặt nhà về hướng Tây - Đông có diện tích bề mặt nhỏ nhất để hạn chế bức xạ mặttrời. Với những cụm công trình hay tổ hợp công trình cũng vậy, phải thiết kế tổngmặt bằng hợp lý, ưu tiên hướng tốt cho những công trình chủ đạo, công trình cóyêu cầu chống nóng cao hơn như nơi sinh hoạt, làm việc.Giải pháp môi trường, sinh tháiGiải pháp này gắn liền với giải pháp quy hoạch. Đây cũng là một giải pháp màông cha đã ứng dụng rất triệt để trong kiến trúc truyền thống. Cây xanh, mặt nướcluôn là những yếu tố không thể thiếu, song hành cùng công trình kiến trúc. Câyxanh tạo bóng mát, ngăn và che cho bề mặt công trình kiến trúc khỏi bức xạ mặttrời. Mặt nước (ao, hồ, bể cảnh…) cùng cây xanh điều hòa khí hậu, làm môitrường mát và trong sạch hơn. Cây xanh và mặt nước là những nhân tố lý tưởng cho môi trườngTrong điều kiện độ ẩm không khí không bão hòa, mặt nước luôn có hiện tượngbốc hơi. Quá trình bốc hơi nước là quá trình thu nhiệt, chính vì vậy nó làm chonhiệt độ môi trường giảm xuống. Cây xanh và mặt nước gắn liền cùng đất tựnhiên; đều có độ phát xạ thấp, là những nhân tố hữu hiệu cho việc chống nóng ởquy mô tổng thể, có phạm vi ảnh hưởng lớn. Một mặt nước nhỏ ở sân vườn tăng cường khả năng chóng nóng.Hiện nay trong nhiều đô thị, tỷ lệ cây xanh, mặt nước với công trình xây dựngđang ở mức chênh lệch đáng báo động, cộng thêm những diện tích khác lại bị bêtông hoá ở mức cao (sân, hè, bãi đỗ xe…). Các bề mặt vật liệu này đều có độ phátxạ lớn, làm môi trường không khí nóng lên đáng kể. Trồng cây xanh hạn chế bức xạ mặt trờiGiải pháp kiến trúcĐây được coi là giải pháp rộng và linh hoạt nhất. Giải pháp kiến trúc là việc tổ hợpmặt bằng và hình khối công trình, thiết kế kết cấu bao che hợp lý để hạn chế bềmặt tiếp xúc với mặt trời - tránh bức xạ, hoặc giảm sự dẫn nhiệt trong vật liệu,tăng cường đối lưu nhiệt. Các giải pháp kiến trúc cơ bản như sau:- Bố trí mặt bằng hợp lý, ưu tiên các không gian chính tránh tiếp xúc với bề mặthứng mặt trời; đẩy các không gian phụ như cầu thang, kho, vệ sinh ra phía đó.- Tạo những khoảng lùi, khoảng âm như sảnh, logia, khe kỹ thuật để tránh bức xạmặt trời vào bề mặt không gian chính. Tổ hợp mặt đứng bằng hệ thống lam bê tông che nắng.- Dùng kết cấu chắn nắng lắp rời ngoài kết cấu bao che (tường) để giảm quá trìnhbức xạ và dẫn nhiệt. Ở kiến trúc dân gian truyền thống, nhiều nơi có tấm giại ởngoài hiên. Yếu tố này đã được ứng dụng rất nhiều trong kiến trúc hiện đại với cácdạng khác nhau, vật kiệu khác nhau.- Tổ hợp mặt đứng bằng những kết cấu cứng để chắn nắng; gắn liền với kết cấuchịu lực và bao che. Thường đó là ô văng, các lam chắn nắng theo phương đứngvà ngang. Trong những năm 70 - 80, loại hình kiến trúc này rất phát triển - đặcbiệt với thể loại công trình hành chính, công sở. Những thiết kế đó được nghiêncứu rất kỹ về mặt vật lý kiến trúc theo khí hậu và biểu đồ mặt trời của từng địaphương.- Xây tường dày, tường hộp (rỗng), sử dụng vật liệu cách nhiệt (gạch rỗng, tấmcách nhiệt, tấm 3D panel, bê tông cốt liệu khí…) cho kết cấu bao che. Thiết kếcửa hợp lý về vị trí và vật liệu. Các giải pháp này đều dựa trên nguyên lý làm giảmbức xạ và dẫn nhiệt từ bên ngoài.- Dùng các loại vật liệu chống nóng cho mái như tấm đan, gạch lỗ, mái tôn (đốivới mái bằng, bê tông), sử dụng trần giả cách nhiệt (đối với mái dốc, mái ngói).Giải pháp này phải đặc biệt lưu ý vấn đề thông gió cho khối không khí giữa hailớp mái.- Giảm độ phát xạ của bề mặt công trình bằng cây cối, như trồng cây leo trêntường, thiết kế vườn - mặt nước trên mái. Đây là một giải pháp đem lại thẩm mỹkhá tốt, tuy nhiên có những biến đổi nhất định theo thời gian.- Tổ chức mặt bằng, thiết kế vị trí và cấu tạo cửa hợp lý; thiết kế sân trong, giếngtrời để tăng cường đối lưu không khí. Mục đích là làm sao cho khối khí nóng thoátlên trên và ra ngoài, nhường chỗ cho khối khí nhiệt thấp hơn. ...