CHỦ NGHĨA MÁC - LÊ NIN: nội dung quy luật mâu thuẫn

nội dung quy luật mâu thuẫn của phép biện chứng duy vậtQuy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập, còn gọi là quy luật mâu thuẫn,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊ NIN: nội dung quy luật mâu thuẫn HỎI ĐÁP VỀ QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊ NIN: nội dung quy luật mâu thuẫn của phép biện chứng duy vậtGợi ý:Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập, còn gọi là quyluật mâu thuẫn, là hạt nhân của phép biện chứng, nó vạch ra nguồn gốcbên trong sự vận động và phát triển của sự vật hiện tượng.1. Khái niệma. Đối lập, mặt đối lập là phạm trù triết học dùng để chỉ những mặt cónhững đặc điểm, những thuộc tính, những khuynh hướng biến đổi tráingược nhau tồn tại một cách khách quan trong tự nhiên, xã hội và tưduy; chính những mặt đối lập này nằm trong sự liên hệ tác động qua lạivới nhau tạo thành mâu thuẫn biện chứng.b. Sự thống nhất giữa các mặt đối lập là sự nương tựa vào nhau, đòi hỏicó nhau của các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này là tiền đề cho sựtồn tại của mặt kia; chúng luôn tác động qua lại và đấu tranh lẫn nhautheo xu hướng bài trừ và phủ định lẫn nhau gữa các mặt đối lập.2. Nội dung quy luậtTrong mỗi sự vật hiện tượng hay quá trình nào đó luôn chứa đựngnhững mặt, những khuynh hướng đối lập nhau tạo thành những mâuthuẫn trong bản thân mình; sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặtđối lập tạo thành xung lực nội tại của sự vận động và phát triển, dẫn tớisự mất đi của cái cũ và nhường chỗ cho sự ra đời của cái mới.3. Phân tích nội dung quy luậta. Mâu thuẫn là hiện tượng khách quan và mang tính phổ biến, lànguồn gốc của sự vận động và phát triểnNhững nhà triết học theo quan điểm siêu hình phủ nhận mâu thuẫnbên trong của sự vật hiện tượng, chỉ thừa nhận có sự đối kháng, sựxung đột bên ngoài giữa các sự vật hiện tượng với nhau, nhưng khôngcho đó là có tính quy luật.Phép biện chứng duy vật khẳng định rằng, mọi sự vật hiện tượng trongthế giới đều tồn tại mâu thuẫn bên trong; mỗi sự vật hiện tượng đều làmột thể thống nhất giữa các mặt, các thuộc tính, các khuynh hướng đốilập nhau, những mặt đối lập nhau nhưng lại ràng buộc nhau nên nó tạothành mâu thuẫn.Mâu thuẫn chẳng những là hiện tượng khách quan mà còn là hiệntượng phổ biến; mâu thuẫn tồn tại khách quan trong thế giới tự nhiên,xã hội và tư duy con người; tồn tại phổ biến chẳng những ở mọi sự vậthiện tượng mà còn phổ biến trong suốt quá trình vận động và pháttriển của chúng; mâu thuẫn này mất đi thì mâu thuẫn khác lại đượchình thành.b. Sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lậpKhái niệm thống nhất trong quy luật mâu thuẫn có nghĩa là 2 mặt đốilập liên hệ nhau, ràng buộc nhau và quy định lẫn nhau, mặt này lấy mặtkia làm tiền đề để tồn tại và phát triển. (ví dụ: đồng hóa và dị hóa, giaicấp vô sản và giai cấp tư sản trong xã hội tư bản chủ nghĩa)Khái niện thống nhất trong quy luật mâu thuẫn còn đồng nghĩa vớikhái niệm đồng nhất, đó là sự thừa nhận những khuynh hướng mâuthuẫn, bài trừ lẫn nhau trong tất cả các hiện tượng, các quá trình của tựnhiên, xã hội và tư duy; song đồng nhất còn có ý nghĩa khác, đó là sựchuyễn hóa lẫn nhau giữa các mặt đối lập; và như vậy sự đồng nhất làkhông tách rời với sự khác nhau và đối lập, (ví dụ liên hệ: một vật vừa lànó vừa không phải là nó;quan điểm này hoàn toàn đối lập với quanđiểm siêu hình, phiến diện, xem sự vật mang tính đồng nhất thuần túykhông có đối lập, không có sự chuyển hóa.Trong một mâu thuẫn, sự thống nhất của các mặt đối lập không thểtách rời sự đấu tranh bài trừ nhau, phủ định nhau giữa chúng; hìnhthức đấu tranh được thể hiện trong thế giới vật chất là rất đa dạng, từthấp đến cao, từ đơn giản tới phức tạp (ví dụ: trong thế giới tự nhiênchỉ là những tác động ảnh hưởng lẫn nhau, trong xã hội đó là nhữngxung đột gay gắt, quyết liệt bằng bạo lực cách mạng mới có thể giảiquyết căn bản các mâu thuẫn)Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là một quá trình phức tạp, bao gồmnhiều giai đoạn với những đặc điểm riêng của nó; khi mới xuất hiện,mâu thuẫn thường được biểu hiện ở sự khác nhau của 2 mặt có khuynhhướng trái ngược nhau; trong quá trình phát triển của mâu thuẫn, sựkhác nhau đó biến thành sự đối lập, khi 2 mặt đối lập xung đột nhaugay gắt, nếu có điều kiện chín muồi sẽ chuyễn hóa lẫn nhau, mâu thuẫnđược giải quyết; kết quả là sự thống nhất giữa 2 mặt đối lập cũ bị pháhũy, sự thống nhất của 2 mặt đối lập mới được hình thành cùng mớimâu thuẫn mới.Bất cứ sự thống nhất của các mặt đối lập cụ thể nào cũng đều có tínhchất tạm thời tương đối, nghĩa là nó tồn tại trong trạng thái đứng imtương đối của sự vật hiện tượng; còn sự đấu tranh giữa các mặt đối lậplà có tính chất tuyệt đối, nghĩa là nó phá vỡ sự ổn định dẫn đến sựchuyển hóa về chất của các sự vật hiện tượng, làm cho vật chất luônvận động và phát triển.3. Các loại mâu thuẫnmâu thuẫn trong tự nhiên, xã hội và tư duy tồn tại rất đa dạng; tính đadạng được quy định bởi đặc điểm của các mặt đối lập, điều kiện thựchiện sự tác động qua lại giữa các mặt đối lập, bởi trình độ tổ chức củahệ thống mà trong đó mâu thuẫn tồn tại.Căn cứ vào ...