Chùa Hàm Long

Chùa Hàm Long hiện tọa lạc trong khu vực số nhà 18 phố Hàm Long, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Vùng đất này xưa kia thuộc thôn Hàm Châu, tổng Hậu Nghiêm, sau đổi là thôn Hàm Khánh, tổng Thanh Nhàn, huyện Thọ Xương của kinh thành Thăng Long.Thoạt tiên, ở thôn Hàm Khánh có ngôi đền thờ thần Ngô Long. Theo truyền thuyết thì thần Ngô Long là vị phụ đạo chính quốc thời Hùng Duệ Vương, có công dẹp giặc Hồ Lư ở Châu Hoan. Ngô Long từng sống ở quán Long Đầu. Sau khi ông mất, dân...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chùa Hàm LongChùa Hàm LongChùa Hàm Long hiện tọa lạc trong khu vực số nhà 18 phốHàm Long, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Vùng đất này xưa kiathuộc thôn Hàm Châu, tổng Hậu Nghiêm, sau đổi là thônHàm Khánh, tổng Thanh Nhàn, huyện Thọ Xương của kinhthành Thăng Long.Thoạt tiên, ở thôn Hàm Khánh có ngôi đền thờ thần NgôLong. Theo truyền thuyết thì thần Ngô Long là vị phụ đạochính quốc thời Hùng Duệ Vương, có công dẹp giặc Hồ Lư ởChâu Hoan. Ngô Long từng sống ở quán Long Đầu. Sau khiông mất, dân chúng sửa quán Long Đầu khang trang, làmthành đền Hội Khánh để thờ phụng. Đến thời Lý, vua TháiTổ rất coi trọng đạo Phật, khi dời đô về Thăng Long, đã chúý đến ngôi đền thờ vị Long thần ở thôn Hàm Khánh, là đềnHội Khánh. Vua Lý Thái Tổ đã chính thức phong cho NgôLong danh hiệu Long thần, và theo thế đất đền Hội Khánhtựa như rồng ngậm ngọc (Hàm Châu Long), nên cho đổi đềnthành chùa Hàm Long. Chùa Hàm Long thờ Phật, đồng thờicũng thờ thần Ngô Long, vị thần bảo vệ chùa. Từ đó trở đi,chùa Hàm Long được mở rộng quy mô thành đồ sộ, kiến trúcđẹp đẽ, nổi tiếng cả kinh thành về sự linh ứng của Phúc thầnNgô Long.Đến thế kỷ XVII, có vua Lê và chúa Trịnh đều cúng tiền của,ruộng đất để tu sửa, mở mang chùa Hàm Long, muốn mượncảnh chùa này hướng dân chúng vào việc thiện, cầu phúc choquốc gia, khiến đổi mới đời sống muôn dân. Cuối thế kỷXVII, chùa bị hư hỏng nhiều, nhân thế, bọn hào phú cậyquyền, ỷ thế lấn chiếm đất đai của nhà chùa. May khi đó cóbà Thái phi Trương Ngọc Chử, mẹ của chúa Trịnh Cương, đãcùng một số người trong dòng tộc chúa Trịnh xuất tiền củasửa lại ngôi chùa. Sau mười hai năm trời, công việc trùng tuchùa Hàm Long mới hoàn thành, chùa càng được mở rộng vềquy mô và tăng thêm vẻ tráng lệ. Và, chùa Hàm Long đã trởthành “một danh thắng trong ba mươi sáu cõi thiền”. Sự kiệntrùng tu lớn chùa Hàm Long đầu thế kỷ XVIII được ghi trongVăn bia chùa Hàm Long do tiến sĩ Đặng Đình Tướng soạnnăm 1714, hiện còn được lưu giữ tại chùa. Cho đến cuối thếkỷ thứ XIX, Hàm Long tự vẫn là ngôi chùa lớn hàng đầu phíanam kinh thành Thăng Long – Hà Nội.Khi người Pháp xâm chiếm Hà Nội, họ cho dựng một nhà thờcông giáo đối diện chùa Hàm Long, là nhà thờ Hàm Long.Dù vậy, chùa Hàm Long vẫn giữ được vẻ bề thế uy nghiêmcủa một ngôi chùa Việt, luôn đông người chiêm bái. Đếnnăm 1947, toàn quốc kháng chiến, do bom đạn của quân độithực dân cùng bọn Việt gian, chùa Hàm Long bị tàn phá nặngnề. Chùa chính và nhiều kiến trúc bị huỷ hoại chỉ còn lại haitấm bia đá dựng năm 1714, hai giếng ngọc và hai ngôi thápTổ. Mấy năm sau, ngay trong hoàn cảnh kháng chiến, có cácvị cao tăng đã đứng ra hưng công khuyến giáo các tín đồ,Phật tử góp công góp của xây được hai dãy nhà hai tầng vừađể thờ Phật, vừa giảng pháp cho tăng ni Phật tử... Tuy kiếntrúc của chùa Hàm Long không đồng bộ theo kiến trúc cổ củachùa, nhưng nhiều năm, chùa là ngôi chùa duy nhất của HàNội vừa là nơi thờ cúng vừa là trường học Phật pháp. Haitấm bia đá dựng năm 1714 mà một là do tiến sĩ Đặng ĐìnhTướng soạn văn bia như chúng tôi đã nói ở trên và một là dotiến sĩ Nguyễn Quý Đức soạn, đều là những di vật cổ vô giá.Viện Viễn đông Bác cổ đã xếp hạng hai tấm bia đá đó, bởiqua hai tấm bia có thể thấy được lịch sử tồn tại của chùa HàmLong, phần nào thấy được quá trình hình thành Thăng Long...Ngoài ra, Tam bảo của chùa Hàm Long cũng còn khá đầy đủcác bộ tượng, và được xếp đặt tuân theo quy ước truyềnthống. Hầu hết các pho tượng có được vẻ đẹp của nghệ thuậttượng thờ đời Nguyễn.Có thể thấy rõ, về mặt lịch sử, chùa Hàm Long là một di tíchcổ và nổi tiếng của kinh thành Thăng Long xưa. Niên đạixuất hiện của chùa này chỉ đứng sau chùa Khai Quốc xâydựng từ thời Lý Nam Đế (sau là chùa Trấn Quốc). Nhiều thếkỷ, chùa Hàm Long gắn bó mật thiết với đời sống tinh thầnvà vẻ đẹp văn hoá của Thăng Long. Chùa vừa thờ Thần vừathờ Phật, đó là nét đặc trưng của phật giáo Việt Nam. Sự hiệndiện của Phúc thần Ngô Long, một vị thần của tín ngưỡngbản địa, làm tăng thêm nội dung giá trị của chùa Hàm Long.Và có thể nói đó là một vốn quý trong các di sản văn hóa củaThủ đô, cần được quan tâm giữ gìn xứng đáng. Sau gần ngànnăm tồn tại, chùa Hàm Long hiện không còn bảo lưu được vẻđẹp nguy nga, cổ kính như “danh thắng trong ba mươi sáu cõithiền”, nhưng đừng quên, nơi đây luôn ẩn chứa những giá trịđặc biệt của lịch sử. ...