Chùa hang Ajanta (Ấn Độ) - Di sản độc đáo trong lòng núi đá

Quá trình lao động kiên nhẫn và tài nghệ điêu khắc kiến trúc trên đá của các nghệ sỹ vô danh qua nhiều thế hệ từ đầu Công nguyên đến thế kỷ IX – X đã tạo nên mấy ngàn ngôi đền chùa hang trên khắp Ấn Độ - một di tích Phật giáo nổi tiếng toàn thế giới.Phức hợp chùa hang Ajanta nằm trong một khe núi đá hiểm trở hình móng ngựa với rừng cây cối rậm rạp, cách làng Ajantha khoảng 3,5 km....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chùa hang Ajanta (Ấn Độ) - Di sản độc đáo trong lòng núi đáChùa hang Ajanta (Ấn Độ)- Di sản độc đáo trong lòng núi đáQuá trình lao động kiên nhẫn và tài nghệ điêu khắc kiến trúc trên đá của các nghệsỹ vô danh qua nhiều thế hệ từ đầu Công nguyên đến thế kỷ IX – X đã tạo nên mấyngàn ngôi đền chùa hang trên khắp Ấn Độ - một di tích Phật giáo nổi tiếng toàn thếgiới.Phức hợp chùa hang Ajanta nằm trong một khe núi đá hiểm trở hình móng ngựavới rừng cây cối rậm rạp, cách làng Ajantha khoảng 3,5 km. Nó toạ lạc ở huyệnAurangabad, bang Maharashtra, miền Trung Ấn Độ (cách thành phố Aurangabadkhoảng 106 km). Chạy dọc theo phía cuối của khe núi Ajanta là dòng sông Waghurvà một con suối bắt nguồn từ đỉnh núi. Tại hẻm núi này, theo khảo sát của Hộikhảo cổ học Ấn Độ thì có tất cả là 29 hang động, được đào từ phía Nam của nhữngvách đá dốc đứng.Lịch sử của nghệ thuật Phật giáoPhức hợp chùa hang Ajanta gồm 29 chùa được khoét vào vách núi, tất cả làmthành một hình vòng cung lớn ôm lấy con suối chảy qua trước mặt. Các chùa hangnày bắt đầu được xây dựng vào thế kỷ thứ II TCN, tiếp tục cho đến tận thế kỷ IXSCN. Cho nên, nói như Chritmas Humphey: Ở đây, trong một ngày, ta có thể xemtoàn bộ lịch sử của nghệ thuật Phật giáo.Phức hợp chùa hang Ajanta bao gồm các chùa thờ Phật (Viharas) và các lăng mộcủa các vị thiền sư (Chaitya-grihas) được đào khoét ngay trong lòng núi ở hai giaiđoạn. Giai đoạn đầu thường được gọi là giai đoạn Hinayana (liên quan đến Phậtgiáo Tiểu thừa, khi đạo Phật là tôn giáo được sùng bái) .... Ở Ajanta, hang động số9, 10,11,12, 13 và 15A (hang động cuối cùng được khai quật vào năm 1956, và vẫnchưa được đánh số chính thức) được xây dựng trong suốt giai đoạn này. Những đợtxây dựng này cũng đã tạo nên những tuyệt tác là các tượng Phật trong các đền tháphay ở các nơi thờ tự trong các hang đá.Giai đoạn hai của công trình xây dựng Ajanta được tiếp tục tiến hành sau hơn 3 thếkỷ tạm lắng. Giai đoạn này thường được gọi một cách không chính thức là giaiđoạn Mahayana. Trong những năm gần đây, sau nhiều tranh cãi các nhà nghiêncứu đã thống nhất thời gian bắt đầu xây dựng các chùa hang ở giai đoạn Mahayanahay Vakataka là vào thế kỷ thứ V.Theo Walter M.Spink, người chủ trì của cuộc khai quật khảo cổ học tại Ajanta, thìtất cả các chùa hang trong giai đoạn Mahayana được tiến hành xây dựng từ năm462 đến năm 480 SCN. Những chùa hang được xây dựng trong suốt giai đoạnMahayana được đánh số từ hang số 1 đến hang số 8, và từ hang số 14 đến hang số29.Có hai lăng mộ của các vị thiền sư được xây dựng trong giai đoạn Hinayana nằm ởhang số 9 và số 10. Các hang số 12, 13, và 15A là các chùa thờ Phật. Trong giaiđoạn này cũng còn có 3 lăng mộ của các vị thiền sư được xây dựng, chúng ở cáchang số 19, 26 và 29. Hang động cuối cùng đã bị đình chỉ xây dựng khi nó vừa mớibắt đầu. Những hang động còn lại là những ngôi chùa thờ Phật, bao gồm: hang số 1đến hang số 3, hang số 5 đến hang số 8, hang số 11, hang số 14 đến hang số 18,hang số 20 đến hang số 25 và hang số 27, 28.Kiến trúc trên đáCác chùa hang thờ Phật có kích thước khác nhau, chùa lớn nhất có diện tíchkhoảng 16m, chúng thường được đục khoét một cách vuông vức. Việc xây dựngcác chùa hang này cũng có sự khác nhau rất lớn, có những chùa được xây dựngmột cách đơn giản nhưng cũng có những chùa được xây dựng khá công phu và tinhxảo. Một vài chùa được tạo mái vòm nhưng cũng có chùa không có. Nhưng phầnthiết yếu mà một ngôi chùa phải có đó là nơi thờ Phật. Trong giai đoạn Vakataka,những nơi thờ tự Phật ít được để tâm xây dựng bởi vì những nơi có mặt bằng rộngrãi thì thường được dùng làm nơi ăn ở và tụ tập tín đồ... Sau đó, các nơi thờ Phậtmới được xây dựng nhiều hơn. Các nơi thờ Phật thường được xây dựng dựa lưngvào vách đá phía sau ở trung tâm của ngôi chùa và trên mỗi nơi thờ tự thường đặtmột bức tượng Phật ngồi bằng đá.Ajanta đặc biệt nổi danh với những bức bích hoạ trên vách đá và trần hang. Tổngcộng có đến 500 bức. Màu sắc tranh được làm từ các chất khoáng và các chất cónguồn gốc thực vật nên vừa hài hoà, vừa tương phản mà vẫn tươi nguyên qua mấyngàn năm.Toàn bộ các bức tranh đều tập trung thể hiện cuộc đời đức Phật và thể hiện các câuchuyện tiền thân của Ngài (trong đó có nhiều kiếp là các con vật , nhiều kiếp lànhững con người có xuất thân khiêm tốn). Vì thế , tuy đều gắn với đề tài Phật giáonhưng các bức tranh không chỉ giới hạn trong cuộc sống tăng viện mà bao trùmhiện thực rộng lớn hơn: cả cuộc sống cung đình, cuộc sống của bao người bình dịnơi thị thành thôn xóm, thế giới chim thú, cỏ hoa và cả thế giới của các tiên nữ, cáctạo vật thần linh trên thiên giới nữa. Một cuộc sống sôi nổi, hưng phấn và đầy đammê.Những thiếu nữ trong tranh Ajanta được thể hiện rất quyến rũ với những đườngcong mềm mại, thần thái sinh động trong từng ánh mắt, từng nét môi say đắm và elệ. Các nghệ nhân còn khéo lợi dụng sự phân bố ánh sáng để người xem khichuyển dịch vị trí có thể thấy nhân vật trong tranh như chớp mắt, hé cười , hết sứcsống động.Có thể nói, nghệ thuật Phật giáo đã sử dụng vẻ đẹp của thế giới vật chất như mộtphương tiện để hướng đạo khát vọng các tín đồ với vẻ đẹp tâm linh của giác ngộchân mạnh của nó nằm ở chính thông điệp của Đấng Giác Ngộ kêu gọi chi kiếncủa chúng ta chế ngự, vượt qua những cạm bẫy cám dỗ. Vượt qua những hình thứcảo ảnh, giả nguỵ của cái đẹp, ta sẽ thấy cái đẹp đích thực. ...