Chùa Thầy - Thiên Phúc Tự

Nếu chùa Láng gắn liền với giai đoạn đầu của cuộc đời ngài Từ Đạo Hạnh thì chùa Thầy lại chứng kiến quãng đời sau cùng cho đến ngày thoát xác của vị sư thế hệ thứ 12 thuộc dòng Thiền Ti-ni-đa-lưu-chi này. Chùa Thầy dựa vào sườn Tây Nam một ngọn núi đá vôi có nhiều hang động là núi Thầy tức núi Sài Sơn thuộc làng Hoàng Xá, xã Phượng Cách, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây, cách Hà Nội khoảng 30km. Trong một bài ký ghi trên vách núi, Chúa Trịnh Căn đã phác họa cảnh chùa...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chùa Thầy - Thiên Phúc TựChùa Thầy - Thiên Phúc TựNếu chùa Láng gắn liền với giai đoạn đầu của cuộc đời ngàiTừ Đạo Hạnh thì chùa Thầy lại chứng kiến quãng đời saucùng cho đến ngày thoát xác của vị sư thế hệ thứ 12 thuộcdòng Thiền Ti-ni-đa-lưu-chi này. Chùa Thầy dựa vào sườnTây Nam một ngọn núi đá vôi có nhiều hang động là núiThầy tức núi Sài Sơn thuộc làng Hoàng Xá, xã Phượng Cách,huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây, cách Hà Nội khoảng 30km.Trong một bài ký ghi trên vách núi, Chúa Trịnh Căn đã pháchọa cảnh chùa Thầy như viên ngọc nổi lên giữa đám sỏi đá,rạng vẻ xuân tươi khắp cả bốn mùa. Động trên hệt như cõithanh hư, bên vách còn in mây ráng. Ao rồng thông sang bếnsiêu độ, cầu tiên Nhật Nguyệt đôi vầng. Hình tựa bình phong,sông như dải lụa.Ban đầu chùa Thầy chỉ là một am nhỏ gọi là Hương Hải am,nơi Thiền sư Từ Đạo Hạnh tu trì. Vua Lý Nhân Tông đã choxây dựng lại gồm hai cụm chùa: chùa Cao (Đỉnh Sơn Tự)trên núi và chùa Dưới (tức chùa Cả, tên chữ là Thiên PhúcTự). Đầu thế kỷ XVII, Dĩnh Quận Công cùng hoàng tộcchăm lo việc trùng tu, xây dựng điện Phật, điện Thánh; sauđó là nhà hậu, nhà bia, gác chuông. Theo thuyết phong thủy,chùa được xây dựng trên thế đất hình con rồng. Phía trướcchùa, bên trái là ngọn Long Đẩu, lưng chùa và bên phải dựavào núi Sài Sơn. Chùa quay mặt về hướng Nam, trước chùa,nằm giữa Sài Sơn và Long Đẩu là một hồ rộng mang tênLong Chiểu hay Long Trì (ao Rồng). Sân có hàm rồng. Thủyđình mọc lên giữa Long Chiểu, nơi thường diễn trò rối nướcđặc sắc, chính là viên ngọc ở đầu rồng. Hai giếng là hai mắtrồng. Hai cầu cổ có mái ngói do Trạng Bùng Phùng KhắcKhoan xây dựng năm 1602 là hai răng nanh của miệng rồng:Cầu Nhật Tiên ở bên trái trông vào đền Tam Phủ xây trênmột đảo nhỏ giữa ao. Cầu Nguyệt Tiên ở bên phải dẫn vàođường lên chùa Cao trên núi.IMAGENOT FOUND!Đối diện với thủy đình là chùa Cả được xây dựng theo kiểuchữ Tam gồm 3 nếp nhà dựng trên nền cao bó đá hộc xanh.Nếp ngoài là nhà tiền tế, nếp giữa thờ Phật, nếp trong cùngthờ Thiền sư Từ Đạo Hạnh. Trong chùa có đặt 3 pho tượngdiễn tả 3 kiếp của Thiền sư Từ Đạo Hạnh : Tăng, Phật vàĐế Vương. Bên trái là tượng toàn thân Thiền sư bằng gỗbạch đàn lắp máy tự động có thể đứng lên ngồi xuống được,nhắc nhở thời kỳ Ngài đi tu ở Hương Hải am đã làm thuốc trịbệnh cứu người và dày công sáng tạo môn nghệ thuật múa rốinước cổ truyền để cho dân giải trí. Chính giữa là tượng Thiềnsư khi đã thành Phật, đội mũ hoa sen, tay chắp trước ngực,khoác áo cà sa vóc vàng. Bên phải là tượng Thiền sư sau khiđã hóa, đầu thai làm con trai của Sùng Hiền Hầu và trở thànhnhà vua Lý Thần Tông. Tượng Lý Thần Tông đầu đội mũbình thiên, mình khoác long bào, ngồi trên ngai vàng.Trong chùa còn có tượng ông Từ Vinh và bà Tăng Thị Loanlà cha mẹ Từ Đạo Hạnh và hai bạn đồng đạo thân thiết củaNgài là Thiền sư Minh Không và Thiền sư Giác Hải. Hai bênchùa là hành lang dài thờ mười tám vị La Hán. Đường quacầu Nguyệt Tiên dẫn đến những bậc đá đi lên núi, nơi cóchùa Cao vốn là Hiển Thụy am, còn có tên là Đỉnh Sơn Tự.Trên vách chùa còn khắc những bài thơ tức cảnh của NguyễnTrực và Nguyễn Thượng Hiền. Tương truyền rằng động PhậtTích ở sau chùa là nơi Ngài Từ Đạo Hạnh thoát xác, nên còngọi là hang Thánh Hóa.Phía trên chùa Cao có một mặt bằng gọi là chợ Trời vớinhiều tảng đá hình bàn ghế, kệ bày hàng, ly rượu,? trong đócó một phiến đá nhẵn lì được gọi là bàn cờ tiên. Có lẽ nơi đâyngày xưa các bậc trích tiên vẫn ngồi chơi cờ, uống rượu,thưởng trăng và ngâm thơ giữa thiên nhiên khoáng đạt nhưhình ảnh trong bài thơ của Nguyễn Khuyến :Hóa công xây đắp biết bao đờiNọ cảnh Sài Sơn có chợ TrờiBuổi sớm gió tuôn, trưa nắng gắtBan chiều mây họp tối trăng chơiBày hàng hoa quả tư mùa sẵnGiãi thủ giang sơn bốn mặt ngồiBán lợi mua danh nào những kẻChẳng lên mặc cả một đôi lời.Theo lối mòn ven núi, leo lên vài chục bậc đá nữa sẽ đếnhang Cắc Cớ, nơi tình tự của trai gái ngày xưa trong nhữngngày hội hè, như ca dao đã ghi lại:Gái chưa chồng nhớ hang Cắc Cớ,Trai chưa vợ nhớ hội chùa Thầy.Từ hang Cắc Cớ, một con đường có nhiều cây đại thụ dẫn lênđền Thượng. Gần đền Thượng có hang Bụt Mọc với nhiềutảng đá được thời gian bào mòn trông như tượng Phật. Tiếpđó là hang Bò với lối vào âm u và hang Gió với những ngọngió thổi thông thốc cả hai đầu. Ở chân núi Thầy, về phía Tâycó chùa Bối Am còn gọi là chùa Một Mái, vì chùa chỉ có mộtmái lợp bằng ngói, còn mái kia chính là vòm hang.Nét độc đáo của thắng cảnh chùa Thầy là ở sự kết hợp giữanhững con đường, những mái chùa vươn lên tầm cao, vớinhững vẻ đẹp của hồ nước trải rộng và những bí ẩn trongchiều sâu lòng đất. Cả ba chiều không gian đó kết tụ lại trongmột quần thể thiên nhiên đa dạng về kiến trúc và màu sắc.Hội chùa Thầy diễn ra từ ngày mùng 5 đến ngày mùng 7tháng ba âm lịch hàng năm, là dịp để con người chiêm báidanh lam thắng cảnh này. Trong ...