Chùa Thầy và chư Thánh tổ sư

Bài viết Chùa Thầy và chư Thánh tổ sư trình bày nội dung về: Chùa Thầy và thiết kế của Chùa Thầy; Chùa thương kiến trúc xuất phát từ tông phái Châm Ngôn; Hệ thống thờ tự của chùa Thượng,... Mời các bạn cùng vào xem chi tiết bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chùa Thầy và chư Thánh tổ sưNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 201212CHïA THÇY Vµ CH¦ TH¸NH Tæ S¦“Nhí ngµy mïng 7 th¸ng 3Trë vµo héi L¸ng trë ra héi ThÇyNhÊt vui lµ héi Chïa ThÇyTh¸ng 3 mïng 7 nhí ngµy mµ ®i”.Chïa ThÇy cæ xa thuéc nói Sµi S¬n,huyÖn Yªn S¬n. §êi Lý gäi lµ nói T槵 L¹c Giµ lµ n¬i lu gi÷ nh÷ng hµnhtr¹ngcñaThiÒnsTõ§¹oH¹nh.Hoµnh phi t«n trÝ t¹i chÝnh ®iÖn ChïaKhi §øc Th¸nh ChÊn TÝch vÒ ng«ith¶o am nµy, ngµy ®ªm miÖt mµi kinh sö,tông tËp §µ La Ni m«n vµ ho»ng truyÒnchÝnh ph¸p lîi l¹c quÇn sinh, do ®ã chïadÇn dÇn ®îc x©y dùng to ®Ñp nh ngµyTrung cã ghi: “Bæ §µ dôc Th¸nh”, tøch«m nay.chÝnh n¬i ®©y th«i thóc nu«i lín c¨nChïa ®îc thiÕt kÕ theo kiÓu néi c«nglµnh cña ThiÒn s ®¹t ®Õn sù gi¸c ngéngo¹i quèc, ba cÊp liÒn nhau, song songhoµn toµn vµ tu ®¾c ®Õn ®Ønh cao cñah×nh ch÷ tam. Gi÷a Chïa Trung vµ ChïaPh¸p th©n. Song ®Õn ®êi TrÇn, do nhËnH¹ ®îc kÕt nèi víi nhau bëi mét trôcthÊy c«ng ®øc cao dÇy cña §øc Th¸nh -chÝnh h×nh èng muèng, t¹o thµnh ch÷mét nh©n chøng lÞch sö hiÖn h÷u, tõc«ng. Nh×n theo nÐt th¶o lµ ch÷ v¬ng, ýxuÊt gia ®Õn thµnh PhËt vµo ng«i nhµnghÜa nãi lªn ng«i §¹i Hïng B¶o §iÖn toPhËt sö cña PhËt gi¸o ViÖt Nam – nªnlín nµy thê ba kiÕp cña ThiÒn s Tõ §¹o®æi tªn lµ PhËt TÝch S¬n (PhËt xuÊthiÖn ë nói Sµi S¬n). Qua ®Õn thêi Lª,nh©n d©n cïng du kh¸ch thËp ph¬ng,®Æc biÖt lµ c¸c bµ chóa vÒ chïa quy yH¹nh: “Lµm Tiªn, lµm PhËt råi lµm Vua”.Hai bªn ®èc chïa cã hai d·y hµnh langthê ThËp b¸t La H¸n, ®Çu hai d·y hµnhlang thiÕt kÕ hai tÇng, bªn t¶ lµ g¸cTam B¶o vµ cÇu häc PhËt ph¸p, cãchu«ng (bªn trªn treo mét qu¶ chu«ngnhiÒu sù linh øng. H¬n thÕ n÷a, l¹i®îc c¸c ®êi vua ban tÆng nhiÒu s¾cphong cïng ruéng vên ®Ó t«n trängc«ng ®øc vµ duy tr× ch©n lÝ, v¨n hãa,tÝn ngìng, t«n gi¸o, chïa ®îc ®æi tªnnÆng 700 kg ®óc l¹i vµo thêi T©y S¬n),bªn h÷u lµ g¸c trèng (bªn trªn g¸c cãtreo mét trèng §¹i cæ ®êng kÝnh mÆt lµ1.35 mÐt ®Ó phôc vô cho lÔ héi). TiÕp nèivíi g¸c chu«ng vµ g¸c trèng lµ nhµ Biathµnh Thiªn Phóc tù (Phóc trêi ban chokÝ hËu còng lµ n¬i söa so¹n lÔ nghi. Nèin¬i danh lam cæ tù nµy).T¬ng truyÒn Chïa ThÇy vèn cã tõthêi Lª S¬. Khi Êy, chïa chØ lµ ng«i th¶oam nhá nªn hoµnh phi Chïa H¹ cßn ghi:“H¬ng H¶i lu ph¬ng”.12gi÷a hai ®Çu nhµ Bia lµ 13 gian nhµ hËu,nay lµ nhµ Tæ, n¬i thê nh÷ng vÞ cã c«ngx©y dùng, tu bæ, hËu ruéng vµ trô tr×Tam B¶o qua c¸c thêi k×. Gi÷a hai d·ynhµ hµnh lang t¶, hµnh lang h÷u, g¸cChïa ThÇy vµ Ch Th¸nh Tæ S13chu«ng, g¸c trèng, nhµ o¶n, nhµ bia songkª xÕp lªn nhau thø tù, tõ thÊp ®Õn cao.h×nh ch÷ vi; nh×n tõ trªn cao xuèng thÊybØ râ rµng, sÏ ®¹t ®îc ®Õn Thîng thõasong nèi víi hai ®Çu cña nhµ Tæ t¹o nªntoµn thÓ khu«n viªn chïa h×nh ch÷ Quèc.VÒ kiÕn tróc cña tõng c«ng tr×nh th×Chïa Thîng (§¹i Hïng B¶o §iÖn) lµ caonhÊt, mang ®Ëm nÐt kiÕn tróc v¨n hãanghÖ thuËt cña Ch©n ng«n T«ng thêi Lý.VÒ h×nh khèi th× chïa t¹o h×nh khèi rÊtcêng, hai m¸i t¹o dèc ®øng, tõ bê c¸nh,bê nãc ®Õn con gièng, bèn gãc ®ao, diÒmm¸i hoa sen c¸ch ®iÖu, m¸i lîp ngãi mòihµi lo¹i ®¹i, tr«ng thËt kháe kho¾ncêng thÞnh. Trong chïa gåm mét gianhai ch¸i, t¹o thµnh ba. Nhng chung quyl¹i lµ mét, ý nãi r»ng th©u c¶ ba kiÕp cña§øc Th¸nh vµo mét h×nh thÓ “NhÊt thÓTam B¶o ”. VÒ cÊu tróc rÊt ®Æc trng, c¶mét tßa nhµ to ®å sé chØ cã 36 phÇn khípméng, cßn l¹i lµ chång kÒ lªn nhau tr«ngrÊt v÷ng ch¾c vµ th«ng tho¸ng.HÖ thèng cét trô to b»ng gç lim, díi®Õ cét lµ hÖ ch©n ®¸ t¶ng lín lµm b»ngchÊt liÖu ®¸ r¸p (®¸ mµi) cña thêi Lý. §ÆcbiÖt trong chïa cßn lu gi÷ hai c©y b»nggç quý lµ Ngäc Am vµ Trß VÈy. Xungquanh chïa ®îc trng bµy b»ng v¸n ®ègç lim, nh×n vµo ta thÊy næi bËt nh÷ngVíi hµm ý thø ®Ö tu hµnh ch¾c ch¾n bÒnrèt r¸o ®îc thÓ hiÖn qua biÓu tîng ®ånghi lÔ, ph¸p khÝ øng cóng.Chïa Thîng kiÕn tróc xuÊt ph¸t tõt«ng ph¸i Ch©n Ng«n, mµ Ch©n Ng«n lµlêi cña §øc PhËt vµ ch Bå T¸t ë trong§¹i ®Þnh nãi ra. YÕu quyÕt cña Ch©nNg«n t«ng lµ “Tam mËt gia tr×”, tiÕn ®Õn“Tam mËt t¬ng ng”. Nªn mét hµnh gi¶muèn tu theo Ch©n Ng«n t«ng kh«ng thÓkh«ng thÊu hiÓu lé tr×nh PhËt ph¸p vµkh«ng thÓ kh«ng cã mËt thÊt ®Ó lµmph¬ng tiÖn tu tËp.KiÕn tróc ChïaThîng còng kh«ng ngoµi ý Êy. Tríckhi bíc vµo chïa, c¸c hµnh gi¶ kh«ngthÓ kh«ng ý thøc vÒ giíi th©n oai nghi, ýthøc vÒ ngo¹i quan vµ néi t©m ý ®¹o. C¸cbËc ®¸ rÊt nhá leo l¸ch ph¶i ®i ngangch©n, cã ý thøc nh vËy míi ®i v÷ng, l¹ithªm hÖ thèng bÈy vµ kÎ rÊt thÊp nhmuèn nh¾c nhë chóng ta ph¶i lu«n tØnhthøc coi chõng chíng ng¹i cña thÕ sù.H¬n n÷a khi nhÑ ch©n cÊt bíc, cÇn ph¶it¶o ®¨ng gi¸c ng¹n tríc khi bíc quangìng cöa bøc bµn.Vµo trong Chïa Thîng ta thÊy to¸ttÇng hoa v¨n: tÇng gi÷a lµ nh÷ng c¸nhlªn mét vÎ t«n nghiªm thÇn bÝ bëi sù s¾pnh÷ng h×nh ®¸m m©y liªn håi s¾c s¶o nhLý, gian gi÷a Chïa Thîng t¹c mét bÖ ®¸hoa sen liªn kÕt, díi c¸nh hoa sen lµmuèn hßa quyÖn, n©ng ®ì c¶ ng«i chïab»ng mét ®ãa hoa sen, díi v©n ...