Chuẩn bị kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân quốc gia

Theo Khoản 4Điều 83 của Luật Năng lượng nguyên tử [1], Bộ Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm phối hợp với Bộ Quốc phòng, Công an, Y tế xây dựng Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân quốc gia. Tháng 11/2011, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quyết định giao cho Cục An toàn bức xạ và hạt nhân thực hiện đề tài độc lập cấp nhà nước mã số ĐTĐL.2011-G/78, với tiêu đề là “Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân cấp quốc gia” do TS. Đặng Thanh Lương làm chủ nhiệm đề tài.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuẩn bị kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân quốc giaNGHIÊN CỨU PHÁP QUY HẠT NHÂN CHUẨN BỊ KẾ HOẠCH ỨNG PHÓ SỰ CỐ BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN QUỐC GIA Đặng Thanh Lương I. MỞ ĐẦU Khác với các loại bức xạ khác, bức xạ ion hoá không thể nhận biết bằng các giác quan của con người. Do vậy,để nhận biết được loại bức xạ này cần phải sử đụng đến các loại thiết bị ghi đo bức xạ khác nhau. Điều này khiến cho nhận biết và ứng phó sự cố bức xạ trở nên phức tạp và khó khăn hơn so với các loại sự cố khác.Hơn thế nữa, ảnh hưởng của sự cố bức xạ và hạt nhân không chỉ giới hạn trong phạm vi của một quốc gia, đặc biệt là những sự cố xuyên quốc gia như sự cố hạt nhân Chernobyl (1986), sự cố tại nhà máy chế biến thép Acerinox của Tây Ban Nha (1998) và sự cố Fukushima (2011). Thiệt hại và hậu quả do sự cố bức xạ và hạt nhân gây ra có thể rất trầm trọng, để lại di chứng cho nhiều thế hệ sau và cũng có thể sẽ để lại gánh nặng cho tương lai nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách. Sau sự kiện 11.9, chủ nghĩa khủng bố ngày càng phát triển, chất phóng xạ cũng vì thế mà có nhiều nguy cơ được sử dụng vào mục đích xấu bằng việc phá hoại các cơ sở bức xạ và hạt nhân, chế tạo bom bẩn, thiết bị phát tán chất phóng xạ nhằm gây hoang mang,hoảng loạn trong công chúng và tạo dựng sự bất ổn trong xã hội. Vì vậy từ thời điểm đó đến nay, vấn đề an ninh hạt nhân đã trở thành vấn đề thời sự: Hội nghị Thượng đỉnh An ninh Hạt nhân lần đầu tiên được tổ chức vào tháng 4/2010 tại Hoa Kỳ; IAEA thành lập thêm Văn phòng an ninh hạt nhân nay được nâng cấp thành Ban An Ninh hạt nhâncó vai trò điều phối và thực hiện Chương trình an ninh hạt nhân nhằm bảo vệ, phát hiện và ứng phó với các hành động tội phạm hạt nhân hoặc các hành động khủng bố hạt nhân và các nguy cơ của chúng. Cũng chính vì thế màứng phó sự cố bức xạ có thêm sắc tố mới đó là ứng phó với các tình huống mất an ninh hạt nhân. Theo Khoản 4Điều 83 của Luật Năng lượng nguyên tử [1], Bộ Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm phối hợp với Bộ Quốc phòng, Công an, Y tế xây dựng Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân quốc gia. Tháng 11/2011, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quyết định giao cho Cục An toàn bức xạ và hạt nhân thực hiện đề tài độc lập cấp nhà nước mã số ĐTĐL.2011-G/78, với tiêu đề là “Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân cấp quốc gia” do TS. Đặng Thanh Lương làm chủ nhiệm đề tài. II. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ TRONG NƯỚC VỀ XÂY DỰNG KẾ HOẠCH ỨNG PHÓ SỰ CỐ BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN Kinh nghiệm quốc tế: Thế giới trải qua thảm hoạ hạt nhân đầu tiên vào năm 1945, khi Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima của Nhật Bản. Ngày 26 tháng 4 năm 1986nhà máy điện nguyên tửChernobyl ở Pripyat, Ukraina (khi đó còn là một phần của Liên bang Xô viết) bị nổ. Đây được coi là vụ tai nạn hạt nhân trầm trọng nhất trong lịch sử năng lượng hạt nhân. Ngày 11 tháng 3 năm 2011, chính phủ Nhật Bản tuyên bố: tình trạng khẩn cấp điện hạt nhân do mất chất làm nguội và di tản hàng ngàn người dân sinh sống gần nhà máy Fukushima I sau trận động đất và sóng thần Sendai 2011. Sau các thảm hoạ này thế giới lại càng nhận thức được rằng cần phải có nhiều biện pháp bảo đảm an toàn hơn nữa đối với chương trình phát triển điện hạt nhân bao gồm các giải pháp kỹ thuật và xây dựng hành lang pháp lý.Ngày18/11/1986, Công ước Thông báo sớm sự cố hạt nhân và Công ước Trợ giúp trong trường hợp sự cố hạt nhân hoặc tìnhNGHIÊN CỨU PHÁP QUY HẠT NHÂN trạng khẩn cấp bức xạ đã được ký kết. Sau sự cố hạt nhân Fukushima I, nhiều nước trên thế giới đã tiến hành cải tổ hệ thống cơ quan pháp quy hạt nhân cũng như hệ thống ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân của quốc gia cho phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Đặc biệt Nhật Bản và Hàn quốc đã củng cố và trao thêm quyền hạn và tính độc lập cho cơ quan pháp quytrong việc đưa ra quyết định thông qua các kênh trực tiếp báo cáo chính phủ.Trong quá trình nghiên cứu xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân quốc gia, nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu mô hình tổ chức ứng phó của Hoa Kỳ, Nga, Hàn Quốc, Nhật Bản, Philipine, Malaysia, Úc…Nhìn chung các nước đều có cấu trúc tổ chức ứng phó sự cố khá giống nhau: xây dựng hệ thống ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân trên nền tảnghạ tầng cơ sở của hệ thống ứng phó sự cố chung đã được xây dựng ở mỗi quốc gia. Tuỳ thuộc vào mức độ ứng dụngcông nghiệp hạt nhân và tổ chức hành chính của mỗi quốc gia mà hệ thống ứng phó sựcố bức xạ hạt nhân có những đặc điểm riêng mà Việt Nam có thể học tập: - Tại Hoa Kỳ[2], sự phân công trách nhiệm giữa các Bộ ngành rất rõ, hệ thống có thể tự vận hành khi sự cố xảy ra. Sự cố bức xạ, hạt nhân được phân loại, ngoài cách theo m ...