Thông tin tài liệu:
Bài viết này tìm hiểu mối quan hệ giữa đình với người cúng đình nhằm giải thích sự tồn sinh của đình trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay. Sử dụng cách tiếp cận Nhân học và nguồn tư liệu điền dã tại một số ngôi đình ở thành phố Thủ Dầu Một, thị xã Thuận An, thị xã Dĩ An và thị xã Tân Uyên, bài viết phát hiện và phân tích sự biến đổi chức năng tương tế của đình ở các điểm dân cư có mức độ đô thị hóa khác nhau. Kết quả nghiên cứu cho thấy mối quan hệ giữa đình với người cúng đình thông qua lễ bái quan hiện vẫn còn duy trì đầy đủ, đảm bảo chức năng tương tế tại các đình được khảo sát. Chức năng tương tế của đình nếu được duy trì sẽ góp phần cố kết cộng đồng người cúng đình và dự báo khả năng tồn sinh của đình trong bối cảnh đô thị hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chức năng tương tế của đình trong bối cảnh đô thị hóa ở Bình Dương
https://doi.org/10.37550/tdmu.VJS/2020.01.010
CHỨC NĂNG TƢƠNG TẾ CỦA ĐÌNH TRONG BỐI CẢNH
ĐÔ THỊ HÓA Ở BÌNH DƢƠNG
Đinh Thị Hòa(1)
(1) Trường Đại học Thủ Dầu Một
Ngày nhận bài 20/11/2019; Ngày gửi phản biện 05/12/2019; Chấp nhận đăng 05/01/2020
Liên hệ email: dinhthihoa292@gmail.com
https://doi.org/10.37550/tdmu.VJS/2020.01.010
Tóm tắt
Bài viết này tìm hiểu mối quan hệ giữa đình với người cúng đình nhằm giải thích sự
tồn sinh của đình trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay. Sử dụng cách tiếp cận Nhân học và
nguồn tư liệu điền dã tại một số ngôi đình ở thành phố Thủ Dầu Một, thị xã Thuận An, thị
xã Dĩ An và thị xã Tân Uyên, bài viết phát hiện và phân tích sự biến đổi chức năng tương
tế của đình ở các điểm dân cư có mức độ đô thị hóa khác nhau. Kết quả nghiên cứu cho
thấy mối quan hệ giữa đình với người cúng đình thông qua lễ bái quan hiện vẫn còn duy
trì đầy đủ, đảm bảo chức năng tương tế tại các đình được khảo sát. Chức năng tương tế
của đình nếu được duy trì sẽ góp phần cố kết cộng đồng người cúng đình và dự báo khả
năng tồn sinh của đình trong bối cảnh đô thị hóa.
Từ khóa: bối cảnh đô thị hóa, chức năng tương tế, đình, lễ bái quan
Abstract
SUPPORTING FUNCTION OF THE COMMUNAL HOUSE IN BINH
DUONG PROVINCE’S URBANIZATION CONTEXT
This article focuses on understanding the relationship between cult committee and
the worshippers in order to contribute to explaining the communal houses’ survival in
the current urbanization context. Using the Anthropological approach and fieldwork
resources at some communal houses in Thu Dau Mot city, Thuan An town, Di An town,
and Tan Uyen town, the article finds and analyzes the changes of the supporting
function of the cult committee in urban areas with different levels of urbanization. The
research results show that the relationship between the cult committee and the
worshippers through the deceased kowtowing ceremony is still fully maintained,
ensuring the supporting function of the communal houses surveyed in Tan Uyen town,
and gradually fading at communal houses surveyed in Thu Dau Mot city, Di An town,
and Thuan An town. The supporting function of the communal houses if maintained will
contribute to consolidating the worshippers’ community and forecasting the survival
ability of the communal houses in the context of urbanization.
26
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 1(44)-2020
1. Đặt vấn đề
Quá trình đô thị hóa làm cho đình không còn gắn với làng. Liệu đình có vị trí
thích hợp nào trong không gian đô thị hiện đại? Sự phát triển đô thị thành phố Hồ Chí
Minh kéo theo thực trạng không ít các ngôi đình ở đô thị bị bỏ hoang phế, xuống cấp
trầm trọng hoặc bị chiếm dụng trái phép … là bài học kinh nghiệm để các tỉnh thành
địa phương ở Nam bộ nói chung và Bình Dương nói riêng cần quan tâm đến nhu cầu
bảo tồn đình thần trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay. Nghiên cứu đình trong bối cảnh
đô thị là cách tiếp cận góp phần lý giải và dự báo sự biến đổi của thiết chế văn hoá
truyền thống của người Việt dưới tác động của đô thị hóa, hiện đại hóa hiện nay.
Hiện nay toàn tỉnh Bình Dương còn khoảng 125 ngôi đình, trong đó có 79 ngôi
đình tọa lạc tại các điểm dân cư đô thị bao gồm 41 phường và hai thị trấn. Trong khi đó,
chỉ có ba ngôi đình được xếp hạng di tích cấp quốc gia và chín ngôi đình được xếp hạng
di tích cấp tỉnh. Bên cạnh sự chăm sóc của các cơ quan hữu quan thì hiện nay những
ngôi đình này đang được Ban nghi lễ và hội viên của đình chăm sóc như thế nào? Để
duy trì các hoạt động của đình như cúng tế và lễ hội thì đình đang có những nguồn lực
nào và thiếu những nguồn lực nào? Mối quan hệ giữa ban nghi lễ và người cúng đình
được duy trì như thế nào? Đình là thiết chế văn hóa truyền thống còn đô thị là không
gian hiện đại. Vậy vai trò và chức năng của đình trong bối cảnh văn hóa đô thị hiện nay
là gì? Những câu hỏi này đang là mảng trắng trong giới nghiên cứu. Nhằm góp phần
giải thích sự tồn sinh của đình trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay, bài viết này tập trung
tìm hiểu mối quan hệ giữa đình với người cúng đình qua chức năng tương tế.
2. Tổng quan tài liệu và phương pháp nghiên cứu
Những nghiên cứu sớm về đình được công bố trong các công trình Việt Nam phong
tục của Phan Kế Bính (1915), loạt bài báo Làng với người An-nam của Nguyễn Văn Vĩnh
đăng trên báo L’Annam Nouveau (Nước Nam mới) từ năm 1931 đến 1934, sau này được
tập hợp trong sách Lời người man di hiện đại - Phong tục và thiết chế của người Annam
(2013), và tác phẩm Văn minh Việt Nam của Nguyễn Văn Huyên (1944).
Nghiên cứu về đình và tín ngưỡng thành hoàng ở Nam bộ nói chung và Bình Dương
nói riêng có thể kể đến Tiểu luậ ...