CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

1.1 TỔNG QUAN VỀ NHÀ NƯỚC 1.1.1 Nguồn gốc và bản chất của nhà nước * Nguồn gốc của nhà nước - Trong thực tế, ngay từ thời kỳ cổ, trung đại đã có nhiều nhà tư tưởng từ những góc độ tiếp cận khác nhau đã đưa ra những kiến giải khác nhau về nguồn gốc nhà nước. i) Các nhà tư tưởng theo thuyết thần học cho rằng: nhà nước là do thượng đế sáng tạo ra để bảo vệ trật tự chung. ii) Những nhà tư tưởng theo thuyết gia trưởng lại cố gắng chứng minh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT1.1 TỔNG QUAN VỀ NHÀ NƯỚC 1.1.1 Nguồn gốc và bản chất của nhà nước* Nguồn gốc của nhà nước- Trong thực tế, ngay từ thời kỳ cổ, trung đại đã có nhiều nhà tư tưởng từ những góc độ tiếpcận khác nhau đ ã đưa ra những kiến giải khác nhau về nguồn gốc nhà nước. i) Các nhà tưtưởng theo thuyết thần học cho rằng: nh à nước là do thượng đế sáng tạo ra để bảo vệ trật tựchung. ii) Những nhà tư tưởng theo thuyết gia trưởng lại cố gắng chứng minh rằng nh à nướclà kết quả sự phát triển của gia đ ình, là hình thức tổ chức tự nhiên của cuộc sống con người.iii) Thuyết khế ước xã hội lại cho rằng: nh à nước là sản phẩm của một khế ước được ký kếttrư ớc hết giữa những con ngư ời sống trong trạng thái tự nhiên không có nhà nước.- Nội dung quan điểm của chủ nghĩa Mác về nguồn gốc nhà nước (i) Nhà nước không phải là hiện tượng vĩnh cửu, bất biến. Nhà nước là một phạm trù lịch sử, có quá trình phát sinh, phát triển và tiêu vong. Nhà nư ớc là lực lư ợng nảy sinh từ xã hội, là sản phẩm có điều kiện của xã h ội lo ài người. Nhà nước chỉ xuất hiện khi xã hội phát triển đến một mức độ nhất định và tiêu vong khi những điều kiện khách quan cho sự tồn tại của nó mất đi. Những luận điểm quan trọng về sự xuất hiện nhà nước đã được Ang-ghen trình bày tập trung trong tác ph ẩm nổi tiếng “Nguồn gốc của gia đ ình, của chế độ tư hữu, của nh à nước”. (ii) Nhà nước xuất hiện khi nào và bởi những điều kiện g ì? Chế độ cộng sản nguyên thu ỷ: Có một thời kỳ rất d ài, xã hội loài người tồn tại m à không có nhà nước. Đó là thời kỳ tiền nhà nước hay còn gọi là thời kỳ cộng sản nguyên thu ỷ. Đặc điểm của thời kỳ n ày: *) Cơ sở tồn tại: là một nền kinh tế tự nhiên, con người sống, tồn tại hoàn toàn dựa vào các vật phẩm tự nhiên. Hình thức lao động không mang tính sản xuất (hái lượm và săn bắn). *) Cấu trúc xã hội: một xã hội không có bất công, bóc lột, được xây dựng trên cơ sở kinh tế không có sở hữu . *) Chế độ mẫu hệ: quyền lực thuộc về đàn bà, người đàn bà th ời đó quyết định đời sống cộng đồng. Quyền lực của đ àn bà không mang tính chính trị. *) Hình thức tổ chức xã hội: thị tộc, bộ lạc. Một xã hội không có nhà nước nhưng vẫn được tổ chức trên nguyên tắc suy tôn, bình đẳng. Sự tan rã của chế độ cộng sản nguyên thu ỷ và sự xuất hiện của nhà nước. Ở vào th ời kỳ cuối của chế độ cộng sản nguyên thuỷ, nền kinh tế sản xuất ra đời thay th ế nền kinh tế tự nhiên thông qua 3 bư ớc phân công lao động: 1) Chăn nuôi tách khỏi trồng trọt. 2) Thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp. 3) Buôn bán phát triển và thương nghiệp xuất hiện. Nền kinh tế sản xuất làm xuất hiện chế độ tư hữu. Và chính chế độ tư hữu đã khiến cho xã hội bị phân chia th ành những giai Tổng quan về nhà nước và pháp luật 4 cấp mâu thuẫn, đối kháng nhau. Chế độ bộ lạc, thị tộc bất lực trước nền kinh tế sản xuất, chúng sụp đổ là một tất yếu khách quan, một mô hình xã hội mới ra đời đó là nhà nư ớc. Nh ư vậy, nhà nước xuất hiện ngay trong quá trình phát triển của nền kinh tế sản xuất, nhà nước là kết quả phát triển của một giai đoạn lịch sử nhất định khi nền kinh tế sản xuất thay thế nền kinh tế tự nhiên, chế độ tư hữu xuất hiện, khi xuất hiện giai cấp, xung đột giai cấp. Nói một cách khác nhà nư ớc xuất hiện bởi hai nguyên nhân: 1) về kinh tế:chế độ tư h ữu xuất hiện. 2) về xã hội: sự phân chia xã hội thành các giai cấp có lợi ích căn bản đối kháng nhau đến mức không th ể điều ho à được.* Bản chất của nhà nước- Nhà nước xét về bản chất, trước hết là bộ máy trấn áp đặc biệt của giai cấp này đ ối với cácgiai cấp khác, là bộ máy để duy trì sự thống trị giai cấp. Nhà nước là công cụ sắc bén nhấtth ể hiện và thực hiện ý chí của giai cấp cầm quyền. Nó củng cố và bảo vệ trước hết lợi íchcủa giai cấp thống trị trong xã hội.- Vai trò xã hội, giá trị xã hội của nhà nước. Một nhà nước sẽ không thể tồn tại nếu chỉphục vụ lợi ích của giai cấp thống trị m à không tính đến lợi ích, nguyện vọng và ý chí củacác giai tầng khác trong xã hội. Vì vậy, ngo ài tư cách là bộ máy nhằm duy trì sự thống trịcủa giai cấp này đối với giai cấp khác, nhà nước còn là tổ chức quyền lực công, là phươngthức tổ chức đảm bảo lợi ích chung của xã hội. Nh à nước là mộ t công cụ tổ chức cuộc sốngcộng đồng, duy trì sự tồn tại, phát triển của xã hội trong một trật tự nhất định. Bất kỳ nhà nước cũng có hai bản chất trên nhưng chỉ khác nhau ở chỗ mối tươngquan giữa tính giai cấp và tính xã hội. Trong mỗi hì ...