Chương 6: Chọn lọc vật nuôi

Chọn lọc và nhân giống là hai vấn đề cơ bản của lý thuyết cũng như thực tế vầ giống vật nuôi. Trong các chương trước đây, chúng ta đã đề cập tới những khái niệm, cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa chọn lọc và cải tiến năng suất vật nuôi, các phương pháp tính giá trị giống của vật nuôi
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 6: Chọn lọc vật nuôi Ch−¬ng VI: chän läc vËt nu«i Nh− ®· ®Ò cËp trong bµi më ®Çu, chän läc vµ nh©n gièng lµ hai vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lýthuyÕt còng nh− thùc tiÔn vÒ gièng vËt nu«i. Trong c¸c ch−¬ng tr−íc ®©y, chóng ta ®· ®Ò cËptíi nh÷ng kh¸i niÖm, c¬ së lý thuyÕt vÒ mèi quan hÖ gi÷a chän läc vµ viÖc c¶i tiÕn n¨ng suÊtvËt nu«i, c¸c ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña vËt nu«i. C¸c néi dung cña ch−¬ng nµynh»m giíi thiÖu c¸c ph−¬ng ph¸p theo dâi ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc vËt nu«i trong thùc tiÔn cñas¶n xuÊt gièng vËt nu«i.6.1. Kh¸i niÖm vÒ chän läc Khi xem xÐt qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña sinh vËt, chóng ta ®· ®Ò cËp tíi hai kh¸i niÖm chänläc tù nhiªn vµ chän läc nh©n t¹o. B¶n chÊt cña chän läc vËt nu«i lµ chän läc nh©n t¹o, tuynhiªn trong qu¸ tr×nh chän läc nh©n t¹o, vËt nu«i vÉn chÞu ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh bëi chän läc tùnhiªn. Ch¼ng h¹n, kh¶ n¨ng sèng cña con vËt kÓ tõ lóc trøng ®−îc thô tinh tíi khi cai s÷a mÑkh«ng chØ chÞu ¶nh h−ëng bëi nh÷ng quyÕt ®Þnh cña con ng−êi mµ mét sè ®iÒu kiÖn tù nhiªnnh− nhiÖt ®é m«i tr−êng... còng g©y t¸c ®éng sèng cßn ®èi víi chóng. Chän läc vËt nu«i bao gåm hai kh©u c¬ b¶n: - QuyÕt ®Þnh lùa chän con vËt lµm gièng. QuyÕt ®Þnh nµy ®−îc gäi lµ chän läc vµth−êng x¶y ra khi con vËt kÕt thóc thêi gian nu«i hËu bÞ (tõ khi t¸ch mÑ tíi lóc chuÈn bÞ phèigièng), hoÆc khi con vËt ®· ®−îc theo dâi kiÓm tra n¨ng suÊt ®êi con cña chóng. - QuyÕt ®Þnh kh«ng ®Ó cho con vËt tiÕp tôc lµm gièng n÷a. QuyÕt ®Þnh nµy ®−îc gäi lµlo¹i th¶i vµ th−êng x¶y ra sau mçi chu kú s¶n xuÊt cña con vËt, ch¼ng h¹n sau mçi løa ®Î cñalîn, mçi chu kú v¾t s÷a cña bß s÷a... hoÆc theo ®Þnh kú vÒ thêi gian còng nh− c¸c kiÓm tra®¸nh gi¸ nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra ng−êi ta còng cã thÓ buéc ph¶i lo¹i th¶i con vËt khi nã gÆp méttai biÕn bÊt th−êng ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi søc khoÎ, n¨ng suÊt.6.2. Chän läc vËt nu«i lµm gièng §Ó chän läc mét con vËt lµm gièng, tr−íc hÕt ph¶i lùa chän bè vµ mÑ chóng. Ng−êi tath−êng c¨n cø vµo gi¸ trÞ gièng cña c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt vµ ngo¹i h×nh ®Ó lùa chän c¸c cÆpbè mÑ. MÆc dï con vËt mµ chóng ta ®Þnh chän läc lµm gièng ch−a ra ®êi, song cã thÓ −íc tÝnh®−îc gi¸ trÞ gièng cña nã th«ng qua c¸c gi¸ trÞ gièng cña bè vµ mÑ. VÝ dô, muèn cã mét bß®ùc gièng cã n¨ng suÊt cao vÒ s¶n l−îng s÷a, ng−êi ta cho mét c¸i bß s÷a cao s¶n cã gi¸ trÞgièng lµ 300 kg phèi gièng víi mét bß ®ùc gièng cã gi¸ trÞ gièng lµ 400 kg, −íc tÝnh ®êi consÏ cã gi¸ trÞ gièng lµ 350 kg. Tuy bè mÑ lµ nh÷ng con gièng ®· ®−îc chän läc, nh−ng chóngcòng kh«ng thÓ cã nh÷ng nh−îc ®iÓm nhÊt ®Þnh vÒ ngo¹i h×nh. Tr¸nh sù trïng lÆp c¸c khuyÕt®iÓm vÒ ngo¹i h×nh cña bè vµ mÑ lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ng¨n ngõa khuyÕt ®iÓm nµy l¹i xuÊthiÖn ë ®êi con. Ch¼ng h¹n, nÕu bß mÑ cã nh−îc ®iÓm ë ch©n sau ng−êi ta sÏ kh«ng cho phèigièng víi bß ®ùc gièng còng cã nh−îc ®iÓm nµy. Nh− vËy, cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ bè mÑ lµnh÷ng ®¶m b¶o b−íc ®Çu cho viÖc chän läc ®−îc mét con gièng tèt. B−íc tiÕp theo sÏ lµ c¸c kh©u kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc con vËt. CÇn kiÓm tra ®¸nhgi¸ con vËt trong 2 giai ®o¹n: - Giai ®o¹n hËu bÞ: Tõ khi con vËt ®−îc nu«i t¸ch mÑ (®èi víi gia sóc) hoÆc tõ 4 tuÇntuæi (®èi víi gia cÇm) tíi khi con vËt b¾t ®Çu sinh s¶n. ViÖc theo dâi ®¸nh gi¸ trong giai ®o¹nnµy tËp trung vµo c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng vµ ngo¹i h×nh. - Giai ®o¹n sinh s¶n: §èi víi con ®ùc, theo dâi ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh s¶n cña b¶nth©n chóng hoÆc c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt ë ®êi con cña chóng sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin choviÖc quyÕt ®Þnh lùa chän con ®ùc lµm gièng hay kh«ng. §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh s¶n ë conc¸i nh»m ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cã tiÕp tôc gi÷ chóng lµm gièng hay kh«ng. 56 Trong thùc tiÔn chän läc vËt nu«i nh»m quyÕt ®Þnh sö dông chóng lµm gièng hoÆc lo¹ith¶i chóng, ng−êi ta th−êng ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó chän läc sau ®©y:6.2.1. Chän läc hµng lo¹t Lµ ph−¬ng ph¸p ®Þnh kú theo dâi, ghi chÐp c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈmmµ vËt nu«i ®¹t ®−îc ngay trong ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt, c¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ theo dâi ®−îcmµ quyÕt ®Þnh tiÕp tôc sö dông hay lo¹i th¶i chóng. §©y lµ ph−¬ng ph¸p chän läc ®¬n gi¶n, kh«ng tèn kÐm, dÔ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, n¨ngsuÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm cña con vËt lu«n chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c ®iÒu kiÖn nu«i d−ìngch¨m sãc còng nh− mét sè nh©n tè kh¸c, do vËy chän läc hµng lo¹t còng lµ mét ph−¬ng ph¸pcã ®é chÝnh x¸c kÐm. §Ó t¨ng thªm ®é chÝnh x¸c cña chän läc theo ph−¬ng ph¸p nµy, ng−êi taph¶i tiÕn hµnh viÖc hiÖu chØnh c¸c sè liÖu n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm, nghÜa lµ lo¹i trõ bítmét sè nh©n tè ¶nh h−ëng, gi¶m bít c¸c sai lÖch do m«i tr−êng g©y nªn, lµm cho gi¸ trÞ kiÓuh×nh gÇn ®óng h¬n víi gi¸ trÞ gièng cña con vËt. Ch¼ng h¹n, n¨ng suÊt sinh s¶n cña lîn n¸iphô thuéc vµo løa ®Î cña chóng, quy luËt chung lµ n¨ng suÊt trong løa ®Çu thÊp. Trªn c¬ sëc¸c ph©n tÝch thèng kª, ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ cÇn céng thªm vµo n¨ng suÊt løa ®Çucña lîn n¸i ®Ó lo¹i trõ ¶nh h−ëng cña yÕu tè nµy g©y ra ®èi víi c¸c lîn n¸i. C¸c hiÖu chØnh cÇnthiÕt kh¸c nh− hiÖu chØnh theo mïa vô, theo n¨m... còng th−êng ®−îc sö dông.6.2.2. KiÓm tra n¨ng suÊt (kiÓm tra c¸ thÓ) Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh t¹i c¸c c¬ së chuyªn m«n ho¸ ®−îc gäi lµ c¸ctr¹m kiÓm tra n¨ng suÊt. KiÓm tra n¨ng suÊt ®−îc tiÕn hµnh trong giai ®o¹n hËu bÞ nh»m chänläc nh÷ng vËt nu«i ®−îc gi÷ l¹i lµm gièng. §Ó lo¹i trõ mét sè ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng, t¹onh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng di truyÒn cña con vËt, ng−êi ta nu«i chóngtrong ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ chuång nu«i, chÕ ®é dinh d−ìng (cho ¨n kh«ng h¹n chÕ)... Trongqu¸ tr×nh nu«i kiÓm tra, con vËt ®−îc theo dâi mét sè chØ tiªu nhÊt ®Þnh. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®−îcvÒ c¸c chØ tiªu nµy ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ gièng vµ c¨n cø vµo gi¸ trÞ gièng ®Ó quyÕt®Þnh chän läc hay lo¹i th¶i co ...