Chương I: Tính đổi lẫn chức năng

Khái niệm về tính đổi lẫn chức năng:Đảm bảo và nâng cao chất lượng sản phẩm (CLSP) nói chung trong đó có sản phẩmcơ khí là một yêu cầu khách quan, tất yếu và ngày càng trở thành một vấn đề thiết yếu.Để nâng cao CLSP phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: kết cấu hợp lý, sử dụng vậtliệu phù hợp, ứng dụng công nghệ tiên tiến, phương pháp nhiệt luyện thích hợp …Nhưng trong đó, nguyên tắc thiết kế và chế tạo sản phẩm có tác dụng quan trọng để sảnphẩm đạt chất lượng cao....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương I: Tính đổi lẫn chức năngChương HƯƠNG I TÍNH ĐỔI LẪN CHỨCNĂNG1.1 Khái niệm về tính đổi lẫn chức năng Đảm bảo và nâng cao chất lượng sản phẩm (CLSP) nói chung trong đó có sản phẩmcơ khí là một yêu cầu khách quan, tất yếu và ngày càng trở thành một vấn đề thiết yếu. Để nâng cao CLSP phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: kết cấu hợp lý, sử dụng vậtliệu phù hợp, ứng dụng công nghệ tiên tiến, phương pháp nhiệt luyện thích hợp …Nhưng trong đó, nguyên tắc thiết kế và chế tạo sản phẩm có tác dụng quan trọng để sảnphẩm đạt chất lượng cao. Khi thiết kế chế tạo một máy hay bộ phận máy, tùy theo chức năng của chúng màngười thiết kế phải đề ra một số thông số kỹ thuật tối ưu như: độ bền, độ chính xác,năng suất, hiệu suất, lượng tiêu hao nhiên liệu … Thông số này được biểu hiện bằngmột trị số ký hiệu là AΣ* Máy hay bộ phận máy được cấu thành bởi các chi tiết máy. Do các chi tiết máy nàyquyết định tới chất lượng máy cho nên nó cũng đòi hỏi phải có một thông số kỹ thuật Ainào đó như: độ chính xác kích thước, hình dáng, độ cứng, độ bền … xuất phát từ thôngsố kỹ thuật của máy hay bộ phận máy. Mối quan hệ giữa thông số kỹ thuật của máy AΣ và các thông số kỹ thuật Ai của cácchi tiết máy được biểu diễn theo quan hệ hàm số như sau: AΣ = f ( A1 , A2 ,..., An ) = f ( Ai ) (i = 1 ÷ n ) (1.1) Người thiết kế mong muốn cho máy đạt được thông số kỹ thuật tối ưu A Σ* và từ (1.1)xác định được các thông số kỹ thuật tối ưu Ai* của CTM. Tuy nhiên, điều đó không thể thực hiện được vì trong quá trình gia công luôn tồn tạisai số gia công. Tức là không thể đạt được các giá trị tối ưu như mong muốn. Vì vậy khithiết kế, người ta cho phép thông số kỹ thuật AΣ được phép dao động trong phạm vi chophép xung quanh giá trị AΣ* . Khoảng giá trị cho phép đó ký hiệu là TAΣ và gọi là “ Dungsai của thông số kỹ thuật AΣ”. Nếu gọi TAi là ‘’Dung sai của thông số kỹ thuật Ai” của chi tiết máy thứ i, thì từ quanhệ 1.1 ta có: n ∂f TA Σ = ∑ TA i (1.2) = i1 ∂A i Như vậy thấy rằng khi thiết kế, từ “Dung sai của thông số kỹ thuật TA Σ” của máyngười thiết kế sẽ xác định được các “Dung sai của thông số kỹ thuật TA i” của các chi 1tiết máy lắp thành máy đó. Mặt khác khi chế tạo nếu tất cả các chi tiết đều có thông sốkỹ thuật Ai nằm trong phạm vi dung sai TAi như đã xác định theo quan hệ (1.2) thì khilắp chúng thành máy, máy đó nhất định sẽ có thông số kỹ thuật AΣ nằm trong phạm vidung sai TAΣ như thiết kế. Người ta nói rằng các chi tiết máy và máy được thiết kế theo nguyên tắc này có “ Tínhđổi lẫn chức năng” 1.1.1 Định nghĩa Tính đổi lẫn chức năng (ĐLCN) của chi tiết máyCTM và máy là tính chất của máy móc,thiết bị và những chi tiết cấu thành nó đảm bảo khả năng lắp ráp (hoặc thay thế khi sửachữa) không cần lựa chọn, sửa đổi hoặc điều chỉnh mà vẫn đạt được các yêu cầu kỹthuật không phụ thuộc vào độ chính xác chế tạo. 1.1.2 Các dạng đổi lẫn chức năng *) Tính đổi lẫn chức năng hoàn toàn: Khi các thông số kỹ thuật của loạt chi tiết giacông đạt được một độ chính xác nào đó cho phép tất cả đều có thể lắp thay thế cho nhauđược. *) Tính đổi lẫn chức năng không hoàn toàn : Khi đó để đạt được thông số kỹ thuậtcủa sản phẩm, trong quá trình lắp ráp (hoặc thay thế khi sửa chữa) người ta cần phảiphân nhóm, lựa chọn chi tiết, điều chỉnh vị trí, hoặc sửa chữa bổ sung một vài bộ phậnnào đó *) Đổi lẫn chức năng nội: là tính đổi lẫn chức năng của các chi tiết riêng biệt trongmột đơn vị lắp hoặc tính đổi lẫn công nghệ của bộ phận hay cơ cấu trong một sảnphẩm. Ví dụ: Trong ổ lăn thì sự thay thế các con lăn và vòng ổ là tính đổi lẫn chức năng nội. *) Đổi lẫn chức năng ngoại: là tính đổi lẫn chức năng của các đơn vị lắp khác nhauđược lắp vào các sản phẩm phức tạp theo các kích thước lắp ghép. Ví dụ: Đường kính ngoài của vòng ngoài và đường kính trong của vòng trong của ổlăn 1.1.3 Hiệu quả của tính đổi lẫn chức năng - Tính đổi lẫn chức năng là nguyên tắc của quá trình thiết kế và chế tạo để đảm bảocho các chi tiết và bộ phận máy cùng loại không những có khả năng thay thế cho nhaukhông cần sửa chữa mà còn đảm bảo chỉ tiêu sử dụng máy hoặc bộ phận máy có trị sốkinh tế hợp lý. 2 * Hiệu quả đối với quá trình thiết kế - Giảm nhẹ được khối lượng công việc thiết kế qua đó giảm thời gian chuẩn bị sảnxuất của nhà máy. - Tạo điều kiện cho người thiết kế tạo ra được các máy móc có các thông số phù hợp,thuận tiện. * Trong sản xuất và chế tạo sản phẩm - Là tiền đề về kỹ thuật cho phép phân công sản xuất giữa các nhà máy, tiến tớichuy ...