Chuyên đề 2: Quản lý rủi ro trong việc thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình

Nội dung chuyên đề trình bày các khái niệm liên quan đến rủi ro trong xây dựng, các trường hợp rủi ro và các biện pháp xử lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyên đề 2: Quản lý rủi ro trong việc thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình Chuyªn ®Ò 2 :     Quản lý rủi ro trong việc thực hiện dự án đầu tư xây  dựng     công trình 1. Nhận dạng và phân tích các loại rủi ro 1.1. Khái niệm về rủi ro: Trong cuộc sống, tất cả  chúng ta đều phải đương đầu với những   rủi ro, đó là điều không thể tránh khỏi. Rủi ro là những bất trắc xảy ra ngoài mong  muốn của đối tượng sử  dụng và gây ra những  thiệt hại về  thời gian, vật chất, tiền của, sức   khỏe, tính mạng con người. Có rất nhiều loại rủi ro khác nhau và do rất nhiều các nguyên nhân   khác nhau gây ra. Có những rủi ro do môi trường tự nhiên như rủi ro do lũ  lụt, động đât, khô hạn, gây thiệt hại lớn về  của cải, vật chất và tính  mạng con người; có những rủi ro do môi trường kinh tế – xã hội, chính trị  gây ra như  lạm phát, thất nghiệp, khủng hoảng kinh tế, chiến tranh làm  ảnh hưởng lớn đến hoạt động của con người; có những rủi ro do bản  thân hoạt động của con người gây ra như  rủi ro do tai nạn hoặc rủi ro   thua lỗ  do trình độ  quản lý, trình độ  kinh doanh yếu kém; có những kỹ  thuật lạc hậu dẫn đến hậu quả là năng suất lao động thấp, giá thành sản  phẩm cao hoặc có những rủi ro do tiến bộ khoa học kỹ thuật gây rồi như  rủi ro hao mòn vô hình quá lớn, không kịp thu hồi vốn đầu tư (VĐT) trong  trang thiết bị  máy móc thiết bị  và tài sản cố  định (TSCĐ), các rủi ro này   thường xuất hiện trong lĩnh vực sản xuất đặc biệt là lĩnh vực sản xuất   xây dựng (XD). Hầu hết các rủi ro xảy ra đều nằm ngoài ý muốn chủ  quan của con người. Nói đến rủi rủi ro, bất định không thể không nhắc tới Frank Knight   (1895­1973) – nhà khoa học, nhà kinh tế học người Mỹ. Ông có đóng góp  quan trọng vào phương pháp luận của kinh tế học cũng như đối với việc   định nghĩa và giải thích chi phí xã hội. Đóng góp lớn nhất của ông đối với  kinh tế  là tác phẩm rủi ro, sự  không chắc chắn và lợi nhuận (1921). Có  thể coi ông là trong những nhà khoa học hiện đại đầu tiên nghiên cứu sâu  về  rủi ro và bất định. Mục tiêu cơ  bản của ông là giải thích sự  điều tiết   lợi nhuận trong kinh doanh dưới dạng một hàm số  của rủi ro bất định.  Vào thời kỳ của ông, đây không phải là một vấn đề mới mà ngược lại nó  đã được một nhà khoa học trước đó nói tới khi nghiên cứu về  mối quan   hệ  trong sở  hữu đất đai. Tuy nhiên trong bối cảnh nền kinh tế  hiện đại   phát triển, sự nghiên cứu của Frank Knight đã có tác dụng gắn kết những  vấn đề về mặt lý thuyết giữa kinh tế vĩ mô và kinh tế vĩ mô. Ban đầu, khi  đưa ra những khái niệm và sự  phân biệt giữa rủi ro và bất định, F.Knight  đã nhận được sự  phản đối gay gắt của các nhà khoa học thời đó (do bối   cảnh của nền kinh tế lúc đó) nhưng dần dần các nghiên cứu của ông đã có   sức thuyết phục lớn và được thừa nhận do đã giải thích được mối liên hệ  về mặt lý thuyết giữ thị trường và các xí nghiệp kinh doanh . Có rất nhiều khái niệm khác nhau của các nhà khoa về rủi ro nhưng  chủ yếu được phân thành hai nhóm. Theo một số  nhà khoa học, rủi ro là tình trạng xảy ra một số  biến  cố bất lợi nhưng có thể đo lường được bằng xác suất. Cụ thể: Theo Frank Knight, rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được . Theo Irving Pfeffer, rủi ro là những sự  ngẫu nhiên có thể  đo lường   được  bằng xác suất . Theo Marilu Hurt McCarty, rủi ro là tình trạng trong đó các biến cố  xảy ra trong tương lai có thể xác định được . Theo các học giả  Trung Quốc, rủi ro là tình hình sự  việc phát sinh  theo một xác suất nhất định hoặc sự  việc lớn thay hay nhỏ  được bố  trí  theo một xác suất. Nhân tố chủ yếu của rủi ro trong sản xuất là không xác  định của tương lai. Người đầu tư đối mặt với rủi ro là tính có thể lãi hoặc  lỗ. Ngoài ra, đầu cơ đơn thuần cũng sẽ  dẫn đến rủi ro. Lợi nhuận rủi ro   là một loại lợi nhuận vượt mức. Một số  nhà kinh tế  học người Mỹ  cho rằng rủi ro là hoàn cảnh   trong đó một sự kiện xảy ra với một xác suất nhất định hoặc trong trường  hợp quy mô của sự kiện đo có một phân phối xác suất. Một dự án đầu tư  có thể  rủi ro  ở  chỗ có một phần mười khả  năng (xác suất 0,1) là bị  thua   lỗ, có năm phần mười khả năng đạt một mức lợi nhuận nào đó và có bốn   phần mười khả  năng đạt một mức lợi nhuận cao hơn. Tuy nhiên, không   nên nhầm lẫn rủi ro và xác suất vì rủi ro là sự  kết hợp giữa xác suất và  quy mô của sự kiện. Nếu một dự án đầu tư có khả năng 1/10 là thua lỗ và  có thể  dẫn đến một sự  thua lỗ  nặng nề  thì đây là một rủi ro. Tuy nhiên  cũng có 1/10 khả năng sinh lợi nhưng mức độ  thua lỗ  lại nhỏ  hơn thì đó   không là rủi ro mà chỉ là một xác suất sinh lời . Bên cạnh những khái niệm kể  trên, một số  nhà khoa học khác lại  định nghĩa rủi ro với sự chú trọng đến kết quả được mà không chú ý đến   xác suất xảy ra. Cụ thể: Theo Allan Willet, rủi ro là sự  bất trắc cụ  thể  liên quan đến việc  xuất hiện một biến cố không mong đợi . Theo A.HrThur Williams, rủi ro là sự biến động tiền ẩn ở kết quả. Theo Georges Hirsch, khái niệm rủi ro gắn liền với khả năng xảy ra  của một số biến cố không lường trước hay đúng hơn là một biến cố mà ta  hoàn toàn không chắc chắn (xác suất xảy ra chiều   hướng   bất   lợi)   và   những   tác   động ngẫu nhiên đó có thể  đo lường   được bằng xác suất. 1.2. Phân loại rủi ro  Để  có thể  nhận biết và quản lý các rủi ro một cách có hiệu quả,  người ta thường phân biệt các rủi ro tuỳ  theo mục đích sử  dụng trong  phân tích các hoạt động kinh tế. 1. Theo tính chất khách quan của rủi ro, người ta thường chia ra: rủi ro  thuần tuý và rủi ro suy tính (rủi ro suy đoán) (Pure Risks and Speculative  Risks).  + Rủi ro thuần tuý là loại rủi ro tồn tại khi có nguy cơ  tổn thất   nhưng không có cơ hội kiếm lời, đó là loại rủi ro xảy ra liên quan tới việc  tài sản bị  phá huỷ. Khi có rủi ro thuần tuý xảy ra thì hoặc là có mất mát   tổn thất nhiều, hoặc là có mất mát tổn thất ít và khi rủi ro thuần túy ...