Chuyện về Tháp Rùa Hồ Gươm, ít người biết đến

Khi nói đến Tháp Rùa, thường ai cũng lơ mơ biết đến chuyện xưa, có một người nào đó định xây mộ cho cha mẹ mình, mới đứng ra xây Tháp Rùa, nhưng không được, thành ra hình bóng của Tháp Rùa chỉ là một câu chuyện dở dang.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chuyện về Tháp Rùa Hồ Gươm, ít người biết đến Chuyện về Tháp Rùa Hồ Gươm, ít người biết đếnKhi nói đến Tháp Rùa, thường ai cũng lơ mơ biết đến chuyện xưa, có một người nàođó định xây mộ cho cha mẹ mình, mới đứng ra xây Tháp Rùa, nhưng không được,thành ra hình bóng của Tháp Rùa chỉ là một câu chuyện dở dang.Tháp RùaNhưng thực ra, cố nhân Nguyễn Hữu Kim (1832 – 1901), với chức danh Bá Hộ xưa cũngchỉ tương đương với trưởng phường hiện nay; đã nổi tiếng vì dám đứng ra tổ chức chôncất cho cụ Hoàng Diệu, quan Tổng đốc tuẫn tiết vì thất bại, trong thời kỳ kháng Pháp đầutiên (1882). Lúc đó, một số quan lại cao cấp kế cận Hoàng Diệu, đều bỏ trốn hoặc đầuhàng, làm tay sai cho Pháp. Không ai dám đứng ra mai táng cho cụ Hoàng Diệu. Trongkhi đó ông Kim đã cùng dân góp tiền mua áo quan, làm lễ đưa mộ cụ Hoàng Diệu về gầnmiếu Trung Liệt, rồi sau di ra dinh quan Đốc học. Việc làm này chứng tỏ ông Kim, mộtthương nhân giầu có, đã thể hiện lòng dũng cảm và thương xót một người anh hùng đã hysinh anh dũng vì đất nước.Mặc dù có thời, ông Kim còn được phong là Tri phủ Thường Tín, rồi thương biện phủHoài Đức, nhưng lại bị Pháp nghi kỵ, cách chức và quản thúc, chỉ vì có cô con gái lạitham gia phong trào chống Pháp. Người con gái của ông tên là Khuê, sau này trở thànhnguyên mẫu trong tiểu thuyết “Bóng nước Hồ Gươm” của Chu Thiên, một cuốn sách môtả phong trào chống giặc Pháp xâm lược hết sức quyết liệt của người Hà Nội. Thêm nữa,cháu nội của ông là liệt sĩ Nguyễn Ngọc Vũ (1908 – 1932), từng là Bí thư Thành uỷchính thức đầu tiên của đảng bộ Hà Nội ( đảng Cộng sản Đông Dương lúc đó) và đã hysinh trong Hoả Lò, năm 1932.Có lần bác sĩ Nguyễn Thìn, một bác sĩ đầu ngành sản khoa viện C Hà Nội, cháu năm đờicủa ông Kim đã cho xem gia phả, càng thấy rõ 5 người con trai và 3 con gái của ông Kimđều được giáo dục và trưởng thành, trong một gia đình có nền nếp, luôn hướng tới làmnhững việc thiện, vì dân vì nước. Vậy nên việc xây Tháp Rùa của ông Kim, khi ấy với ýnghĩa “hậu chẩm” cho chùa Báo Ân xưa, ở vị trí nhà Bưu điện trung tâm ngày nay, cũngcó cái lý nhất định. Nhưng dù sao, ông cũng là người đã xây nên ngôi tháp này trên đảorùa, với bốn tầng, mang dấu ấn như một sự hoà trộn giữa hai màu sắc kiến trúc, phươngTây và Á đông, cũng là một sự lạ vào thời đoạn 1884-1887. Tên ông luôn được gắn vớinhững câu chuyện về Tháp rùa.Rùa và được mọi người nhớ đến, như thành tựu của một doanh nghiệp, đối với Hà Nộicũng bởi lẽ đó.Dấu tích còn lại về ông hiện còn được lưu giữ tại số nhà 29 phố Hai Bà Trưng, là dinh cơcũ và là nhà thờ đại tôn của họ Nguyễn, theo gia phả năm đời thuộc gia đình ông.Tuy vậy, có thể nói ngày đó Tháp Rùa quả là một công trình có ý nghĩa công đức chocộng đồng và trở thành một cái tên sớm được nhắc đến cho bất cứ ai lần đầu tiên đến HàNội. Xưa các tao nhân mặc khách đã hoạ thơ:“Hồ Gươm soi bóng Tháp RùaÁnh đèn soi tỏ mái chùa Ngọc SơnĐài nghiên, Tháp Bút chưa mòn…”Lẽ dĩ nhiên từ đó Tháp Rùa gắn bó với đền Ngọc Sơn tạo nên cảnh quan hài hoà, và trởthành điểm nhấn cho Hồ Gươm.Nghe nói, trước đây có một con đường nhỏ đi bộ từ bờ hồ ra đảo Rùa được, vì xưa nơinày từng là nơi câu cá giải trí của vua quan triều Lê. Có người tò mò rằng, ai là ngườithiết kế một kiểu kiến trúc “tân cổ giao duyên” như vậy, bản vẽ gốc giờ ở đâu, hay chỉ làông Kim tự nghĩ ra rồi thuê thợ làm theo ý mình. Bởi lẽ hai tầng dưới làm theo kiểu Tây,còn hai tầng trên lại theo phong vị của đền chùa cổ Việt. Chả thế thời đó, ngay trên mộtsố báo Pháp còn gọi Tháp Rùa là ngôi đền nhỏ, hay chỉ là chùa được xây trên nền mộtngôi đền nhỏ trước đó. Bởi nó chỉ cao 8,8m, với diện tích khoảng 28,51m2, chiếm tỉ lệkhiêm tốn trên gần một sào diện tích đảo Rùa. Chính vì lẽ đó, với độ cao chỉ vừa đủ làmmột bệ tượng mà có chuyện một kỹ sư người Pháp là Daurelle quyết định Tháp Rùa phảiđội bức tượng Thần tự do Mỹ?.Đó là chuyện có thật. Nhưng nói chính xác chỉ là một phiên bản nhỏ, mẫu của tượng thầntự do, trước khi người Pháp xây tặng cho nước Mỹ. Đây là phiên bản thứ hai, tượng Thầntự do bằng đồng, cao 2,85 m được Pháp đem sang Việt Nam trưng bày trong một cuộctriển lãm, tại Hội chợ Đấu Xảo, (nay là Cung Văn hoá Hữu nghị Việt Xô), năm 1887. Sauđó tượng được tặng lại cho Hà Nội và được đặt ở vườn hoa Chí Linh. Nhưng đến năm1890, Chính phủ Bảo hộ muốn lấy chỗ đó đặt tượng Pôn Be, Thống sứ đầu tiên bị chết tạiHà Nội, trước đó mấy năm, nên tượng Thần tự do được dinh ra đặt trên nóc Tháp Rùa,mặt quay về phía vườn hoa Chí Linh. Theo một tài liệu, qua báo chí thời đó, thì Tháp Rùaphải đội tượng Thần tự do này trong 6 năm, từ 1891 đến 1896.Rồi không hiểu vì lý do gì mà tượng Thần tự do được chuyển về đặt ở vườn hoa CửaNam. Đến trước thời kỳ Cách mạng tháng 8 nổ ra pho tượng này đã bị giật đổ cùng vớimột số tượng khác ở Hà Nội, theo lệnh ký ngày 31-7-1945 của Thị trưởng Hà Nội TrầnVăn Lai lúc đó. Nhưng thật khó ngờ vì một biểu tượng nổi tiếng của nước Mỹ, ...