Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam khi thực hiện các quy định về lao động ở một số Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới

Bài viết cũng chỉ ra các cơ hội và thách thức của Việt Nam trong thực hiện các quy định này; qua đó, đưa ra một số khuyến nghị đối với Nhà nước, doanh nghiệp và với chính người lao động nhằm hạn chế những bất lợi và tối đa hóa những lợi ích cho Việt Nam; giúp Việt Nam hoàn thiện thể chế, hoàn thiện khung pháp lý; tiếp cận các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam khi thực hiện các quy định về lao động ở một số Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI VIỆT NAM KHI THỰC HIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ LAO ĐỘNG Ở MỘT SỐ HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO THẾ HỆ MỚI TS. Nguyễn Thị Quỳnh Hương Trường Đại học Thương mại Tóm tắt Thực hiện các quy định về lao động trong một số Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mà Việt Nam là thành viên đã mở ra nhiều cơ hội lớn, song đi cùng với đó là những khó khăn, thách thức gặp phải trong quá trình thực thi các quy định về lao động. Theo đó, bài viết tập trung phân tích một số nội dung về FTA thế hệ mới; các quy định về lao động trong một số FTA thế hệ mới mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra các cơ hội và thách thức của Việt Nam trong thực hiện các quy định này; qua đó, đưa ra một số khuyến nghị đối với Nhà nước, doanh nghiệp và với chính người lao động nhằm hạn chế những bất lợi và tối đa hóa những lợi ích cho Việt Nam; giúp Việt Nam hoàn thiện thể chế, hoàn thiện khung pháp lý; tiếp cận các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay. Từ khóa: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA), Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, Quy định về lao động Abstract That implementation of labor commitments in the “new generation free trade agreements” FTAs - Vietnam is a member - has opened up huge opportunities. Nevertheless, there have been a number of difficulties and challenges that Vietnam encountered in the process of enforcing the regulations on labor simultaneously. Accordingly, the article focuses on analyzing some contents of the “new generation” FTAs, the regulations on labor in the “new generation” FTAs which Vietnam is a member. At the same time, the article also points out the opportunities and challenges of Vietnam in the implementation of these rules, thereby offers a number of recommendations to the State, the enterprises together with the workers in order to limit the disadvantages and maximize the benefits for Vietnam. Another advantage is to help Vietnam amend the institutional, legal framework and access to the standards and international practices in the context of integretion and globalization today. Keywords: CPTPP, EVFTA, “new generation” FTAs, regulations on labor 1. Đặt vấn đề Vấn đề lao động trong nền kinh tế toàn cầu với sự gia tăng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới có cam kết về lao động đang trở thành chủ đề nổi bật ở nhiều các diễn đàn quốc gia và quốc tế. Nội dung các cam kết về lao động, cơ chế thực thi và giải 754 quyết tranh chấp,... được thúc đẩy với các quy định ngày càng cụ thể, chặt chẽ hơn trong các thỏa thuận. Tính đến thời điểm 4/2020, Việt Nam đã đàm phán, ký kết và thực thi 16 FTA với gần 60 đối tác; trong đó Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) là hai Hiệp định mà Việt Nam tham gia có những quy định rất chặt chẽ về lao động. Các quy định về lao động của các FTA thế hệ mới này có hiệu lực sẽ mở ra cho Việt Nam những cơ hội mới song lại tác động mạnh và đòi hỏi Việt Nam phải điều chỉnh luật, chính sách về các vấn đề phi thương mại như: Quyền của người lao động, tiêu chuẩn lao động, nghiêm cấm sử dụng lao động cưỡng bức, xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử về việc làm và nghề nghiệp,... Bài viết trên cơ sở tổng hợp và phân tích từ các nguồn dữ liệu thứ cấp, có thể khẳng định nghiên cứu về những cơ hội và thách thức đối với quá trình thực thi các quy định về lao động của Việt Nam trong một số FTA thế hệ mới là cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. 2. Tổng quan tài liệu và phương pháp nghiên cứu Các nghiên cứu về các FTA thế hệ mới, tiêu chuẩn lao động hay các cam kết về lao động trong các Hiệp định này đã thu hút được sự quan tâm của rất nhiều các học giả, nhà nghiên cứu trong thời gian qua. Qua tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến vấn đề của bài viết, tác giả nhận thấy: (1) Các nghiên cứu về lao động, tiêu chuẩn lao động đa dạng, phong phú; (2) Các nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của tiêu chuẩn lao động trong nền kinh tế toàn cầu, tiêu chuẩn lao động cao tạo ra lợi thế so sánh cho quốc gia và đóng góp cho phát triển kinh tế; (3) Các nghiên cứu khẳng định việc gắn lao động với thương mại thông qua các FTA, FTA thế hệ mới đã trở thành xu hướng và việc đưa các tiêu chuẩn lao động vào FTA, FTA thế hệ mới cùng với các điều kiện thực hiện phản ánh tầm quan trọng của tiêu chuẩn lao động trong bối cảnh hội nhập kinh tế. Theo đó, để phân tích, đánh giá và nhận diện được một cách rõ nét hơn những cơ hội và thách thức đối với quá trình thực thi các quy định về lao động của Việt Nam trong một số FTA thế hệ mới; tác giả sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp thu thập từ các tài liệu sách, tạp chí, kỷ yếu hội thảo khoa học chuyên đề và một số tổng luận về tăng trưởng kinh tế Việt Nam các năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019. 3. Nội dung nghiên cứu 3.1.1. Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới Hiệp định thương mại tự do (FTA) là một thỏa thuận giữa hai hay nhiều quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nhằm mục đích tự do hóa thương mại về một hoặc một số nhóm mặt hàng bằng việc cắt giảm thuế quan, có các quy định tạo thuận lợi cho trao đổi hàng hóa, dịch vụ và đầu tư giữa các thành viên bên cạnh việc tiếp tục duy trì chế độ thuế quan độc lập với hàng nhập khẩu từ các quốc gia bên ngoài FTA. Khái niệm FTA thế hệ mới được mở rộng hơn và có khả năng tác động đến thể chế với phạm vi lớn hơn các FTA truyền thống (bao gồm cả các lĩnh vực phi thương mại như ...