CƠ SỞ MÔI TRƯỜNG ĐẤT, NƯỚC, KHÔNG KHÍ - PHẦN IV MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ - CHƯƠNG 1

Khái quát về môi trường khí quyển 1. Định nghĩa môi trường không khí. Môi trường không khí là môi trường cực kỳ quan trọng trong sự phát triển và sinh tồn của nhân lọai. Là loại môi trường rất nhạy cảm, rất dễ biến đổi và lan truyền, sự lan truyền này không ở trong phạm vi một vài quốc gia, có thể lan rộng khắp cả châu lục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CƠ SỞ MÔI TRƯỜNG ĐẤT, NƯỚC, KHÔNG KHÍ - PHẦN IV MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ - CHƯƠNG 1PHÁÖN IV: MÄI TRÆÅÌNG KHÄNG KHÊ (AIR ENVIRONMENT )Chæång 1: Khaïi quaït vãö mäi træåìng khê quyãøn1. Âënh nghéa mäi træåìng khäng khê.Mäi træåìng khäng khê laì mäi træåìng cæûc kyì quan troüng trong sæû phaït triãøn vaì sinh täöncuía nhán loüai. Laì loaûi mäi træåìng ráút nhaûy caím, ráút dãù biãún âäøi vaì lan truyãön, sæû lantruyãön naìy khäng åí trong phaûm vi mäüt vaìi quäúc gia, coï thãø lan räüng khàõp caí cháuluûc. Mäi træåìng khäng khê tuán theo nhæîng qui luáût vãö mäi træåìng khê háûu riãng cuíanoïMäi træåìng khäng khê laì pháön khäng gian bao quanh traïi âáút. Gäöm nhiãöu táöng khaïcnhau tuìy theo sæû thay âäøi chiãöu cao vaì chãnh lãûch nhiãût âäü. Nàng læåüng tæì màût tråìichuyãön qua khê quyãøn thäng qua sæû trao âäøi âiãûn tæì, phoïng xaû, âäúi læu, sæû bay håi, vaìcuäúi cuìng laì sæû biãún âäøi nhiãût âäü theo muìa theo âäü cao vaì thåìi gian.2. Cáúu truïc mäi træåìng khê quyãøn.2.1. Táöng âäúi læu (Troposphere)Laì táöng tiãúp giaïp våïi bãö màût cuía quaí âáút, åí âäü cao tæì 0-10 km kãø tæì màût âáút. Nhiãt âäüdao âäüng trong khoaíng +40oCâãún -50oC. Trong táöng naìy tuán theo qui luáût nhiãût âäügiaím theo âäü cao mäüt caïch äøn âënh. ÅÍ màût âáút nhiãût âäü trung bçnh khoaíng 15oC lãnâãún 10 km chè coìn -50oC. Trung bçnh lãn cao 1km giaím 6,4oC. Aïp suáút caìng lãn caocaìng giaím dáön. Noïi chung, âáy laì táöng quyãút âënh khê háûu cuía traïi âáút, våïi thaìnhpháön khê chuí yãúu laì N2, O2, CO2 vaì håi næåïc. Caïc cháút ä nhiãùm sinh ra do hoaût âäüngtæû nhiãn vaì con ngæåìi cuîng dãù daìng bë xaïo träün, gáy ra nhiãöu biãún âäøi trong táöng naìy.2.2.2. Táöng bçnh læu (Statosphere).Laì táöng tiãúp giaïp tæì táöng âäúi læu, åí âäü cao tæì 10-50 km. Ngæåüc laûi våïi táöng âäúi læu, åíâáy coï sæû gia tàng nhiãût âäü theo chiãöu cao. Sæû tàng nhiãût âäü theo chiãöu cao coï thãø docaìng lãn cao gáön våïi låïp ozon. Låïp ozon xuáút hiãûn åí âäü cao 18-30 km, noï coï nhiãûm vuûlaì låïp maìng bao boüc vaì baío vãû traïi âáút do coï khaí nàng háúp thu tia tæí ngoaûi cuía màûttråìi chiãúu xuäúng traïi âáút. Näöng âäü ozon åí táöng bçnh læu cao hån táöng âäúi læu khoaíng1000 láön. Thaình pháön khê gáön giäúng nhæ táöng âäúi læu, chuí yãúu laì O3, O2, N2 vaì näöng 50âäü håi næåïc tháúp hån. Aïp suáút khäng khê giaím theo âäü cao. Vç sao coï sæû gia tàngnhiãût âäü trong táöng naìy?2.2.3. Táöng trung læu (Mesostosphere).Táöng trung læu åí âäü cao trãn 50-90 km. Nhiãût âäü giaím dáön tæì âènh cuía táöng bçnh læuâãún âènh cuía táöng trung læu, täúc âäü giaím laûi nhanh hån táöng âäúi læu vaì coï thãø âaût âãún-100oC. Thaình pháön khäng khê cuîng gáön giäúng nhæ caïc táöng dæåïi. Näöng âäü vaì håinæåïc cuía låïp ozon laûi ráút tháúp. Aïp suáút cuîng giaím dáön theo âäü cao. Vç sao nhiãût âäütrong táöng naìy giaím dáön?2.2.4. Táöng ngoaìi (Thermosphere).Trãn táöng trung læu laì táöng ngoaìi. Âàûc âiãøm cuía táöng naìy laì nhiãût âäü tàng lãn ráútnhanh vaì khaï cao cho nãn goüi laì táöng nhiãût hay laì táöng ion. Táöng naìy åí âäü cao tæì 90-100 km, nhiãût âäü tàng tæì -92oC âãún 1200oC. Máût âäü khäng khê loaîng vaì aïp suáút ráúttháúp.2.3. Mäüt säú tênh cháút quan troüng cuía khê quyãøn.Nhiãût âäü khê quyãøn biãún âäøi theo âæåìng thuíy sinh. Cao åí màût âáút, tháúp åí âènh âäúilæu, laûi cao nháút åí âènh bçnh læu, tháúp nháút âènh trung læu.2.3.1. Tênh giaím nhiãût trong táöng âäúi læuTáöng âäúi læu ráút gáön våïi cuäüc säúng traïi âáút. Laì nåi che chåí cho traïi âáút. Moüi sæû biãúnâäøi âãöu táûp trung åí âáy, vaì noï coï aính hæåíng træûc tiãúp âãún khê háûu vaì mäi træåìng.Mäüt vaìi âiãøm cáön chuï yï vãö tênh giaím nhiãût:· Mäüt khäúi khäng khê khä khi gia tàng âãún giåïi haûn naìo âoï båíi nhiãût âäü cao, seî khäng tàng næîa, âäi khi seî giaím.· Nãúu khäúi khê khä bao quanh khäúi khê khaïc laûnh hån, noï seî tiãúp tuûc biãún âäøi trong mäüt khoaíng thåìi gian ngay sau âoï. Mæïc âäü giaím nhiãût theo chiãöu cao tæì -1oC khi lãn 100 m. Trong âiãöu kiãûn nãúu mæïc giaím nhiãût âäü tháúp hån 2oC/1000 m, luïc naìy seî taûo âiãöu kiãûn dãù daìng cho sæû xám nhiãùm cuía cháút ä nhiãùm, tiãúp theo laì caïc nguyãn nhán gáy ä nhiãùm.2.3.2. Tênh âaío nhiãût. 51Tênh âaío nhiãût xuáút hiãûn khi sæû giaím nhiãût cháûm hån bçnh thæåìng theo âäü cao. Tênhâaío nhiãût coï thãø taûo nãn sæû thay âäøi vë trê åí vuìng khê háûu tæì chäø maït meî do taïc duûngphoïng xaû seî laìm cho nhiãût âäü noïng dáön. Tênh âaío nhiãût xuáút hiãûn nhanh maì cuîng dãùbiãún máút. Do tênh âaío nhiãût caïc cháút ä nhiãùm hçnh thaình trong khê quyãøn seî taûo nãncaïc trung tám ä nhiãùm, do váûy âæa âãún nhiãöu vuìng ä nhiãùm låï ...