Cơ sở pháp lý về quyền tự chủ đại học tại Việt Nam và một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện

Bài viết đánh giá khung pháp lý nhằm thực hiện tự chủ đại học tại Việt Nam, qua việc chỉ rõ các bất cập phát sinh trong thực tế triển khai tự chủ đại học được đánh giá trên 3 nhóm nội dụng: Tự chủ học thuật và chuyên môn, tự chủ về tổ chức và nhân sự, tự chủ về tài chính.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ sở pháp lý về quyền tự chủ đại học tại Việt Nam và một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUYỀN TỰ CHỦ ĐẠI HỌC TẠI VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN Phan Thị Lan Hương1 Nguyễn Thị Thanh Tú2 Tóm tắt: Hiện nay, tự chủ đại học được xem là xu thế phát triển được rất nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng và tại Việt Nam thời gian gần đây, một số cơ sở đào tạo cũng đã áp dụng thí điểm cơ chế tự chủ đại học và đây được coi là một trong những giải pháp quan trọng trong cải cách ngành giáo dục tại Việt Nam. Tuy nhiên trong quá trình áp dụng cơ chế này đã và đang cho thấy những cơ hội và thách thức nhất định. Bài viết đánh giá khung pháp lý nhằm thực hiện tự chủ đại học tại Việt Nam, qua việc chỉ rõ các bấp cập phát sinh trong thực tế triển khai tự chủ đại học được đánh giá trên 3 nhóm nội dụng: tự chủ học thuật và chuyên môn, tự chủ về tổ chức và nhân sự, tự chủ về tài chính. Trên cơ sở đặc thù thực hiện tự chủ đại học tại Việt Nam, giải pháp trên 3 nội dung tự chủ được đưa ra, đặc biệt nhấn mạnh tự chủ học thuật, quyền chủ động quyết định về biên chế và quyền tự chủ tài chính đặt trong sự hỗ trợ tài chính của Nhà nước và cơ chế hợp lí linh hoạt, để khai thác hiệu quả và tối đa năng lực của các cơ sở đào tạo. Từ khoá: Đại học công lập, quyền tự chủ, tự chủ đại học. Nhận bài: 14/10/2020; Hoàn thành biên tập: 28/10/2020; Duyệt đăng: 04/11/2020. Abstract: Recently, university autonomy is a trend of development applied by many countries and Vietnam. Pilot application of autonomy has been performed by some training units and it is considered as one of important solutions in educational reform in Vietnam. However, certain opportunities and challenges have been found in applying this type of mechanism. Research will evaluates the legal framework of university autonomy through indicating the shortcomings arising in inplement of univesity autonomy on 3 parts: academic and professional autonomy, organizational and personal autonomy, financial autonomy. Basing on the specific of implementing university autonomy in Vietnam, solutions on such 3 autonomous indicators are proposed, such as heighten academic autonomy, the right to proactively decide on staffing and financial autonomy with the reasonable State financial support and flexible mechanism to effectivly exploit and maximize the capacity of the universities. Key words: Autonomy right, public university, university autonomy. Date of receipt: 14/10/2020; Date of revision: 28/10/2020; Date of Approval: 04/11/2020. 1. Thực trạng chính sách pháp luật thực đại học Việt Nam có đề cập đến việc đảm bảo hiện tự chủ đại học tại Việt Nam quyền tự chủ, tăng cường trách nhiệm xã hội và Theo Hiệp hội các trường đại học Châu Âu- UAE tính minh bạch của cơ sở đào tạo đại học, phát huy (University Autonomy in Europe) tự chủ đại học gồm tính chủ động,… Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, bốn nội dung chính: Tự chủ về tổ chức; tự chủ về tài Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết chính; tự chủ về nhân sự; tự chủ về học thuật3. số 29-NQ/TW) cũng xác định “tăng quyền tự chủ Hiện nay, chính sách và pháp luật tại Việt Nam và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào đã tạo cơ sở pháp lý tương đối đầy đủ, rõ ràng trong tạo” là một trong những nhiệm vụ cải cách giáo triển khai tự chủ đại học tại Việt Nam. Vấn đề tự dục, đào tạo. Tiếp đó Chính phủ ban hành Nghị chủ của các cơ sở giáo dục - đào tạo nói chung, đặc quyết số 77/NQ-CP về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt biệt cơ sở giáo dục đại học, đã được đề cập trong động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập các văn bản chính thức của Đảng và Nhà nước từ giai đoạn 2014 - 2017, Nghị quyết là văn bản pháp khá sớm. Nghị Quyết số 14/2005 của Chính phủ quy đầu tiên hướng dẫn thực hiện tự chủ cho các năm 2005 về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trường Đại học hình thức tự chủ có điều kiện. 1 Tiến sỹ, Trường Đại học Luật Hà Nội. 2 Tiến sỹ, Trường Đại học Luật Hà Nội. 3 https://www.university-autonomy.eu/, truy cập ngày 22/9/2020. Soá 11/2020 - Naêm thöù möôøi laêm Luật giáo dục đại học năm 2012 sửa đổi bổ sung cấu trường đại học tại Việt Nam (trên 70% tức 172 năm 2018 (Luật GDĐH) cũng đã quy định cụ thể về trường công lập trên tổng số 237 trường đại học tự chủ đại học. Các nội dung quyền tự chủ, các nội trong năm học 2018-2019)6. dung tự chủ học thuật, tự chủ trong tổ chức và nhân Thực tiễn triển khai quyền tự chủ đại học tại sự, tự chủ trong tài chính và tài sản của trường đại Việt Nam thời gian qua cho thấy ngành giáo dục đã học được quy định cụ thể (Điều 4, Điều 32). đạt được nhiều thành quả đáng ghi nhận. Một số Cùng với các quy định tại Luật GDĐH, nội trường thí điểm thực hiện tự chủ phản ánh chất dung quyền tự chủ đại học cũng được đặt ra trong lượng đào tạo đã được nâng cao, gắn với thực tiễn, các quy định về quyền tự chủ của các đơn vị sự phát triển nghiên cứu khoa học ở một số cơ sở giáo nghiệp công lập. Hiện nay nội dung này được điều dục đại học hàng đầu. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại chỉnh tại Nghị định số 16/2015/NĐ-CP thay thế một số vấn đề trong từng nhóm hoạt động tự chủ Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của cần xem xét đánh giá và tìm hướng giải quyết trong Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách thời gian tới. nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên Thực hiện quyền tự chủ về học thuật, ...