cơ sở toán học của các phép xử lý thống kê trong nghiên cứu khoa học nông nghiệp: phần 2

nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách trình bày các nội dung: những vấn đề chung, phân tích phương sai thí nghiệm một yếu tố, phân tích phương sai thí nghiệm nhiều yếu tố, xử lý số liệu nghi ngờ, chuyển đổi số liệu và làm việc với excel, trình bày báo cáo khoa học. mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
cơ sở toán học của các phép xử lý thống kê trong nghiên cứu khoa học nông nghiệp: phần 2Ph n 2B TRÍ THÍ NGHI MVÀ X LÝ S LI U125126Chöông 5NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG5.1. CAÙC LOAÏI THÍ NGHIEÄMThí nghieäm laø moät hình thöùc nghieân cöùu khoa hoïc maøcon ngöôøi taïo ra nhöõng hieän töôïng, tìm hieåu, phaùt hieänbaûn chaát vaø nguoàn goác cuûa hieän töôïng, xaùc minh nhöõngquy luaät trong töï nhieân ñeå giaûi ñaùp caùc muïc tieâu ñaët ra.Trong sinh hoïc noùi chung, noâng nghieäp noùi rieâng,theo ñieàu kieän vaø tính chaát thí nghieäm, ngöôøi ta chia thínghieäm thaønh hai nhoùm: Thí nghieäm trong chaäu, trongphoøng (döôùi ñaây goïi laø thí nghieäm trong phoøng) vaø thínghieäm ngoaøi ñoàng.- Thí nghieäm trong phoøng laø thí nghieäm maø caây ñöôïcgieo troàng ôû trong chaäu treân nhöõng giaù theå, dung dòch hoaëccaáy trong moâi tröôøng dinh döôõng ôû caùc loï (bình). Vôùi thínghieäm trong phoøng, con ngöôøi coù theå kieåm soaùt ñöôïc caùcloaïi giaù theå, dung dòch, moâi tröôøng neàn, laøm cho caùc nhaântoá ngoaøi yeáu toá thí nghieäm khoâng aûnh höôûng ñeán keát quaûnghieân cöùu. Vì vaäy coù theå nghieân cöùu vaø keát luaän moät caùchchính xaùc vaø nhanh choùng taùc ñoäng cuûa töøng yeáu toá vaøtöông taùc giöõa caùc yeáu toá thí nghieäm.Keát quaû cuûa caùc thí nghieäm trong phoøng laø luaän cöùkhoa hoïc giaûi thích caùc hieän töôïng töï nhieân. Tuy nhieân, domang tính nhaân taïo neân khoâng theå aùp duïng tröïc tieáp keátquaû nghieân cöùu vaøo saûn xuaát maø phaûi qua thöû nghieäm laïitreân ñoàng ruoäng.127- Thí nghieäm ngoaøi ñoàng laø thí nghieäm ñöôïc tieánhaønh trong ñieàu kieän töï nhieân treân ñoàng ruoäng. Caây troàngchòu taùc ñoäng khoâng chæ do yeáu toá thí nghieäm maø coøn bòaûnh höôûng cuûa moâi tröôøng soáng nhö ñaát ñai, khí haäu thôøitieát. Trong ñieàu kieän ñoàng ruoäng, nhöõng keát quaû cuûa caùcthí nghieäm trong phoøng ñöôïc kieåm chöùng. Tuy bò taùc ñoängcuûa nhaân toá moâi tröôøng nhöng thí nghieäm ñoàng ruoäng coùtheå nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa töøng yeáu toá, töông taùc giöõacaùc yeáu toá thí nghieäm, aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng cuõng nhötöông taùc giöõa caùc yeáu toá thí nghieäm vôùi moâi tröôøng. Keátquaû cuûa caùc thí nghieäm ñoàng ruoäng mang tính thöïc tieãncao neân ñöôïc chuyeån giao tröïc tieáp ra saûn xuaát.Theo muïc ñích nghieân cöùu, ngöôøi ta chia thí nghieämthaønh 2 loaïi: Thí nghieäm moät yeáu toá vaø thí nghieäm nhieàuyeáu toá.Vôùi thí nghieäm trong phoøng, treân cuøng moät ñieàu kieänngoaïi caûnh, vò trí ñaët chaäu, bình (nghieäm thöùc) khoâng aûnhhöôûng ñeán söï sinh tröôûng phaùt trieån cuûa caây troàng. Söï khaùcbieät giöõa caùc chaäu trong cuøng moät nghieäm thöùc laø do sai soá gaâyra (leõ ra caùc giaù trò caùc chaäu phaûi baèng nhau). Trong tröôønghôïp naøy, neáu saép xeáp caùc chaäu theo kieåu khoái nhö thí nghieämñoàng ruoäng thì söï khaùc bieät giöõa caùc “khoái” cuõng do sai soá gaâyra (leõ ra giaù trò cuûa caùc “khoái” naøy phaûi baèng nhau). Vì vaäy, vôùithí nghieäm trong phoøng, khi ñieàu kieän ngoaïi caûnh nhö nhau,vieäc saép xeáp khoái, haøng, coät moät caùch “tuøy tieän” ñeå loaïi tröø söïsai khaùc naøy ra khoûi toång bình phöông ñoä leäch thöïc chaát laøloaïi tröø “moät phaàn sai soá” ra khoûi “sai soá” vaø ñeàu daãn ñeán keátluaän sai laàm. Tuy nhieân, vôùi thí nghieäm trong phoøng coù theå boátrí theo kieåu khoái, ôû ñoù caùc nghieäm thöùc trong töøng khoái coùcuøng moät cheá ñoä vaø giöõa caùc khoái coù cheá ñoä khaùc nhau. Vaø nhövaäyù, söï khaùc nhau giöõa caùc khoái ñöôïc xem nhö söï khaùc nhau128giöõa caùc möùc cuûa moät yeáu toá.Vôùi thí nghieäm ñoàng ruoäng, caùc loaïi thí nghieäm khaùcnhau coù caùc kieåu boá trí khaùc nhau.Coù theå bieåu thò hai caùch phaân loaïi vaø caùc kieåu boá tríthí nghieäm thoâng thöôøng trong nghieân cöùu caây troàng ôûHình 5 - 1.Hoaøn toaøn ngaãu nhieân (CRD)Moät yeáu toáTrong chaäu, trong phoøngNhieàu yeáu toáThínghieämMoät yeáu toáNgoaøi ñoàngNhieàu yeáu toá- Hoaøn toaøn ngaãu nhieân (CRD)- Khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân (RCBD)(khoái laø moät yeáu toá)- Hoaøn toaøn ngaãu nhieân (CRD)- Khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân (RCBD)- OÂ vuoâng Latin (Latin Square D.)- Chöõ nhaät Latin (Latin RectangularSquare Design)- Maïng löôùi (Lattice Design)- Maïng löôùi vuoâng (Lattice Squares)- Khaùc-Hoaøn toaøn ngaãu nhieân (CRD)Khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân (RCBD)Loâ phuï (Split-Plot Design)Loâ soïc (Strip- Plot Design)Loâ phuï keùp (Split-Split-Plot D.)Phoái hôïp loâ soïc-loâ phuï (StripSplit-Plot D.)- KhaùcHình 5-1: Caùc loaïi thí nghieäm vaø caùc kieåu boá trítrong nghieân cöùu caây troàng129 ...