Còn một bức Cézanne chưa vẽ…

"Những người chơi bài", Paul CézanneTrong bài trước, tôi muốn đưa lại hình ảnh bức Những người chơi bài của Paul Cézanne làm một ví dụ vui giữa “nghệ thuật và cờ bạc”, nhưng không biết bỏ vào đâu. Đây là bức tranh đắt giá nhất thế giới hiện nay, có giá chính thức hơn 250 triệu USD. Trên Soi có dịch tin về việc mua bán bức tranh này, nhưng cũng không lý giải được tại sao giá trị của nó tại sao lại cao thế, chỉ đưa được một câu của Gary Tinterow, giám đốc bảo tàng Mỹ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Còn một bức Cézanne chưa vẽ… Còn một bức Cézanne chưa vẽ…Những người chơi bài, Paul CézanneTrong bài trước, tôi muốn đưa lại hình ảnh bức Những người chơi bàicủa Paul Cézanne làm một ví dụ vui giữa “nghệ thuật và cờ bạc”,nhưng không biết bỏ vào đâu. Đây là bức tranh đắt giá nhất thế giớihiện nay, có giá chính thức hơn 250 triệu USD. Trên Soi có dịch tin vềviệc mua bán bức tranh này, nhưng cũng không lý giải được tại sao giátrị của nó tại sao lại cao thế, chỉ đưa được một câu của Gary Tinterow,giám đốc bảo tàng Mỹ thuật Houston rằng đây là bức tranh “đen tốinhất, trần trụi nhất, và cốt lõi nhất”.Nhưng cái gì? Cái gì ấy? Đen tối nhất, được phơi bày trần trụi đến cốtlõi nhất, thì cũng chẳng nói ra. Vậy lý do tại sao bức tranh sơn dầu(không rõ khổ tranh, nhưng chắc cũng không lớn lắm) trong loạt tranh5 bức tranh vẽ cách đây 117 năm lại có cái giá khủng khiếp thế, ngoàinhững lý do “xã hội” như Qatar điên cuồng muốn họ trở thành mộttrung tâm nghệ thuật thế giới? Và tác giả bức tranh là một “ngườikhổng lồ” kết nối nghệ thuật hội họa của hai thế kỷ. Còn lý do nội tạinào nằm ở giá trị bản thân bức tranh và hội họa của Cézanne nói chungchứ?Những người chơi bài và cô gái, Paul Cézanne. Đây cũng là bức trongloạt tranh chơi bài của họa sĩ.Tôi không cho rằng mình giải đáp nổi câu hỏi này. Chỉ tạm đưa ra mộtvài đường dẫn. Paul Cézanne (1839 – 1906) là một họa sĩ đại phú dođược nhận thừa kế. Và ông bỏ hết cả để theo đuổi nghệ thuật. Lịch sửnghệ thuật Âu-Tây gọi ông là một trong bốn “người vĩ đại ngoạingạch” hậu Ấn tượng, là Cézanne; Paul Gauguin (1848 – 1903); VanGogh (1853 -1890); Georges Seurat (1859 – 1891). Sáng tác của bốn“ông tổ” này ảnh hưởng đến tất cả các phong trào và chủ nghĩa sau nàycủa hội họa thế kỷ 20.Đối tượng vẽ của Cézanne cực kỳ giản dị, một ít phong cảnh, một íttĩnh vật, một ít chân dung, chỉ có thế, và hình như ông cũng không phátngôn tư tưởng gì kinh dị lắm. Ông chỉ vẽ thôi, và ông tạo ra những “mãnguồn” của cấu trúc hình thức hội họa mới, phi cổ điển đã đành, cònphi cả Ấn tượng. Ông là người “tạo mã” cho Lập thể ‘băm hình”, và cảmột phần của chủ nghĩa Biểu hiện-Trừu tượng “vẽ cái cảm thấy, khôngvẽ cái nhìn thấy” sau này.Về phương diện mỹ học, Cézanne đưa ra một cái nhìn chủ động triệt đểvới đối vật và dùng nó để trình bày nhận thức của mình về “chủ đề” vớimong muốn “kiên cố hóa” khoảnh khắc, chứ không kể lể như tranh Cổđiển hoặc diễn tả cảm giác mơ màng phù phiếm bồng bềnh như tranhẤn tượng. Có lẽ muốn xây dựng một “tinh thần trực tiếp, hiện đại”,trong cái “triết học về sự nhìn” như vậy, nên nhân vật trong tranhCézanne trông thì như tượng, màu thì dở xanh dở chín sường sượng,không khẳng định nhưng lại đầy kích thích, gợi hứng. Hình thì “xiếthình” rất chặt, nhấn đường công-tua giữa các vật và ngay trong vật rấtmạnh cứ như người mới vẽ tập vẽ “phác mảng”. Nhưng năng lượngtoát ra từ tranh vẫn lồ lộ là “nội lực” của một “người hùng”.Pierrot và HarlequinTạm nói chung về hội họa và đôi nét “mỹ học” của hội họa Cézannenhư vậy, bây giờ chiếu vào bức Những người chơi bài. Nếu như chorằng họa sĩ không kể lể như cổ điển nữa mà dùng đối tượng vẽ để trìnhbày nhận thức của mình về “chủ đề”, thì việc ông vẽ hai bác nông dânAix-en-Provence (miền Nam Pháp) đang “rượu chè, cờ bạc” đâu cóphải là chỉ là “chụp” hai thằng đánh bạc, vì thế giới ngày nào, ở đâu màchẳng có thằng đang đánh bạc. Nhưng đây là Cézanne trình bày cảmquan trực tiếp của ông về một cuộc đấu đáng sợ nhất trong lịch sử nhânloại. Đó là cuộc đấu trí-lực tay đôi giữa hai kẻ đàn ông, bằng phươngtiện những lá bài. Những cuộc đấu tay đôi giữa đàn ông và đàn ông baogiờ cũng là đơn giản và đáng sợ nhất, vì đó là sự khởi nguồn của chiếntranh và hủy diệt… (Nói thêm: trong 12 họa phẩm cận-hiện đại đắt giánhất hiện nay, thì ngoài một bức vẽ hoa của Van Gogh và một bức trừutượng của Pollock, thì 10 bức còn lại toàn là chân dung, có 8 bức chândung đơn, một bức chân dung “đám đông phù hoa” của Renoir và nhõnmột bức chân dung đôi – đấu bạc tay đôi, trông nặng nề như chì, củaCézanne).Nhưng có lẽ trên đời còn có một cuộc đấu tay đôi còn đáng sợ hơn gấpbội. Tôi giả thiết rằng nếu Cézanne không chết vì bị viêm phổi khivướng phải bão tuyết, sống già thêm, thể nào ngài cũng vẽ bức “Nhữngngười đánh bài” thứ sáu. Đó là cuộc chơi bài giữa một người đàn ôngvà một người đàn bà, và thay vì các lá bài thực, đó là các “quân bàitình” và các “quân bài thù”, “quân bài thực”, “quân bài hư”… hay tuyệtđỉnh. Nếu cụ Cézanne vẽ được, thì đến giờ, giá bức đó chắc không phảichỉ 250 triệu đô, mà chắc là 2,5 tỷ đô cũng nên. Tôi sẽ mua luôn, (nếutôi có tiền, cái chữ “nếu” này thật là phiền!)Chàng trai trẻ và cô gái cùng chơi bài, van Rijn Rembrandt ...