Con trâu trong dân ca, ca dao

Trong lịch sử can chi đã quen dùng ở phương Đông số thứ tự thứ 2 là Sửu tượng trưng bằng con trâu. Giờ Sửu được tính từ 1 đến 3h đêm, là thời gian yên tĩnh nhất, mọi người ngủ say, thế nhưng con trâu lại thức lặng lẽ nhai lại. Tháng Sửu là tháng Chạp, là tháng mà mọi người hân hoan đón Tết
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Con trâu trong dân ca, ca daoCon trâu trong dân ca, ca daoTrong lịch sử can chi đã quen dùng ở phương Đông số thứ tự thứ 2 là Sửu tượngtrưng bằng con trâu. Giờ Sửu được tính từ 1 đến 3h đêm, là thời gian yên tĩnh nhất,mọi người ngủ say, thế nhưng con trâu lại thức lặng lẽ nhai lại. Tháng Sửu là thángChạp, là tháng mà mọi người hân hoan đón Tết. Trong 12 con vật thời gian, trâu làcon vật to nhất, khỏe nhất. Trâu sớm được thuần hóa, gần gũi với con người, giúpcon người trong việc đồng áng nên người nông dân coi trâu như người bạnthân.Trong ca dao dân ca, trâu được nói đến nhiều vì trâu đóng vai trò quan trọngtrong sinh hoạt ở nông thôn. Từ việc ví von về tuổi tác đến việc đồng áng, tình yêunam nữ... đều có mặt trâu. Trâu gần gũi thân thiết với con người như hình vớibóng. Thế nên trong cơ nghiệp nhà nông con trâu được xếp hạng nhất Con trâu làđầu cơ nghiệp. Tuổi sửu con trâu kềnh càng,Cày chưa đúng buổi lại mang cày về.Trâu thay sức người làm công việc đồng ángnên việc mua sắm trâu là việc hệ trọng. Nhà nghèo thường khó sắm được trâu đểlàm mùa, phần nhiều là mướn trâu.Tậu trâu, lấy vợ, cất nhàTrong ba việc ấy thật là khó thayTừ buổi đầu lịch sử, khi dân ta biết trồng cây lúa nước con trâu đã là người bạnthân thiết gắn bó với nông dân. Tất cả đều phải cần cù làm lụng, hỗ trợ cho nhau đểcó miếng ăn.Trâu ơi ta bảo trâu nàyTrâu ra ngoài ruộng trâu cày với taCấy cày vốn nghiệp nông giaTa đây trâu đấy ai mà quản côngBao giờ ngọn lúa còn bôngThì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ănĐôi khi người nông dân cũng tâm tình thì thầmto nhỏ cùng trâu như nói chuyện với một đứa trẻ con.Nghé ơi ta bảo nghé nàyNghé ăn cho béo nghé cày cho sâuỞ đời khôn khéo chi đâuChẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cầnTuy bận rộn vất vả trong những ngày mùanhưng trâu cũng có ngày thong thả đứng bên bờ ruộng ăn cỏ tươi hoặc nằm trongchuồng nhỏ nhẹ nhấm bó rơm khô. Số phận của con trâu và người nông dân gắn bóđồng cam cộng khổ.Rủ nhau đi cấy đi càyBây giờ khó nhọc có ngày phong lưuNông dân rất quý con trâu, nó là một phần tàisản của họ. Nó đã được đưa ra so sánh đánh giá sự giàu nghèo.Thằng bờm có cáiquạt moPhú ông xin đổi ba bò chín trâuVà hình ảnh thằng Cuội chăn trâu cũng thật thàđáng thươngChú Cuội ngồi gốc cây đaĐể trâu ăn lúa gọi cha ời ờiCha còn cắt cỏ trên trờiMẹ còn cưỡi ngựa đi chơi cầu vồngHình ảnh con trâu cũng được dùng để phê phánnhững kẻ lừa đảo chỉ biết vì quyền lợi cá nhân.Lái trâu, lái lợn, lái bòTrong ba anh ấy chớ nghe anh nàoHoặc tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm Thật thànhư thể lái trâu,Yêu nhau như thể nàng dâu mẹ chồng.Ai cũng biết buôn bán thì không thể có sựthật thà, quan hệ mẹ chồng, nàng dâu cũng rất phức tạp, khó có sự dung hòađược.Lại có câu ca dành cho người thích lấy vợ dại, ngoan hiềnVợ dại thì đẻ conkhônTrâu chậm lắm thịt, rựa cùn chịu bămBởi vậy ta nên trở về với cái vốn có khôngnên quá mộng tưởng. Cái gì của mình có sẵn quý hơn vì nó là có thực.Trâu ta ăn cỏđồng taTuy rằng cỏ cụt nhưng là cỏ thơmVà rất nhiều người bằng lòng với cuộc sống hiệntại, cho như thế là sung sướng hơn người.Ai bảo chăn trâu là khổKhông, chăn trâu sướng lắm chứ?Ngồi lưng trâu ta hát nghêu ngao...Con trâu cũng là đề tài để người ta trêu chọcnhau một cách tình tứ trong những lúc lao động để quên đi nỗi mệt nhọc, vấtvả.Trâu kia kén cỏ bờ aoAnh kia không vợ đời nào có conNgười ta có trước có sauThân anh không vợ như cau không buồngCau không buồng như tuồng cau đựcTrai không vợ cực lắm anh ơiNgười ta đi đón, về đôiThân anh đi lẻ, về loi một mìnhHoặc để gợi chuyện làm quen nhau:Hỡi cô cắt cỏbên đồngNuôi trâu cho béo làm giàu cho chaGiàu thì chia bảy chia baThân em là gái được là bao nhiêu?Các cô gái cũng hóm hĩnh, đáo để khôngkémCưới em tám vạn trâu bòBảy vạn dê lợn, chín vò rượu tămĐến khi có vợ rồi nên một lòng một dạ không nênbắt chước những người đi trước năm thê bảy thiếp để rồi gặp phải cảnh.Ba vợ bảynàng hầuĐêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi.Trâu anh con cưỡi con dòngCó con đi trước lòng thòng theo sau.Và đôi khi là những hình ảnh ẩn dụ về nhữngngang trái mà con trâu phải gánh chịu. Con trâu có một hàm răngĂn cỏ đồng bằng uống nước bờ aoThời sống mày đã thương taoBây giờ mày chết cầm dao xẻ màyThịt mày tao nấu linh đìnhDa mày bịt trống tụng kinh trong chùaSừng mày tao tiện con cờLàm dao, cán mác, lược dày, lược thưa…Thời gian dần qua đi. Theo đó, hình ảnhmục đồng vắt vẻo trên lưng trâu, hát ngêu ngao những bài đồng dao cũng đã dầnmất đi. Thế nhưng hình ảnh làng quê, đồng ruộng, cây lúa, con trâu vẫn thấm sâuvào tâm hồn người dân Việt. ...