Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam và một số thách thức và kiến nghị

Để tổng kết 30 năm đổi mới, bài viết phân tích một số thách thức trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam như mức thu nhập còn rất thấp so với chuẩn đặt ra của một nước công nghiệp; cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động chuyển dịch còn chậm; ngành công nghiệp chế tạo quy mô còn nhỏ và chất lượng thấp; chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được nhu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa; tài nguyên và môi trường được sử dụng kém bền vững, chênh lệch giàu nghèo gia tăng và đề xuất một số kiến nghị nhằm đẩy nhanh tiến độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam và một số thách thức và kiến nghị kinh tÕ v Ü m« C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam: mét sè th¸ch thøc vµ kiÕn nghÞ NguyÔn Hång S¬n TrÇn Quang TuyÕn Ó tæng kÕt 30 n¨m ®æi míi, bµi viÕt ph©n tÝch mét sè th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh c«ng § nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam nh− møc thu nhËp cßn rÊt thÊp so víi chuÈn ®Æt ra cña mét n−íc c«ng nghiÖp; c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng chuyÓn dÞch cßn chËm; ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o quy m« cßn nhá vµ chÊt l−îng thÊp; chÊt l−îng nguån nh©n lùc ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa; tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®−îc sö dông kÐm bÒn v÷ng, chªnh lÖch giµu nghÌo gia t¨ng vµ ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. 1. Giíi thiÖu biÕn vµ chÕ t¹o ®· ngµy cµng chiÕm tû träng Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng v¨n kiÖn cao trong xuÊt khÈu. C¬ cÊu d©n sè dÞch §¹i héi §¶ng kÓ tõ n¨m 1986 tíi nay ®· tõng chuyÓn theo h−íng gia t¨ng tû lÖ d©n sè ®« b−íc ®¹t ®−îc nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ thÞ. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng héi kh¸i niÖm, môc tiªu, quan ®iÓm, nguån lùc nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ vµ ®éng lùc cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, toµn cÇu. Kinh tÕ vïng tõng b−íc ph¸t triÓn hiÖn ®¹i hãa (CNH, H§H) ®Êt n−íc. NhËn vµ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· thÓ hiÖn thøc lý luËn vÒ ®iÒu chØnh m« h×nh CNH, vai trß ®Çu tÇu t¨ng tr−ëng, cã ¶nh h−ëng H§H ®· cã nh÷ng tiÕn triÓn phï hîp víi t×nh lan táa nhÊt ®Þnh tíi c¸c vïng l©n cËn. §éi h×nh thùc tiÔn cña ®Êt n−íc qua c¸c kú §¹i ngò doanh nghiÖp vµ doanh nh©n ngµy cµng héi. §a phÇn nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n nãi tr−ëng thµnh vµ ph¸t triÓn, gãp phÇn quan trªn ®· ®−îc cô thÓ hãa trong ®êi sèng thùc träng cho c«ng cuéc CNH, H§H ®Êt n−íc. tiÔn thµnh c¸c v¨n b¶n luËt, c¸c chiÕn l−îc, Nguån nh©n lùc tõng b−íc ®−îc c¶i thiÖn vÒ kÕ ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - chÊt l−îng vµ c¬ cÊu ngµy cµng phï hîp h¬n. x· héi. Trong gÇn ba thËp kû tiÕn hµnh CNH, Mét sè khÝa c¹nh cña b¶o vÖ tµi nguyªn vµ H§H ®Êt n−íc, ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc mét sè m«i tr−êng nh− tû lÖ che phñ cña rõng còng thµnh tùu quan träng. Tr−íc hÕt, chóng ta ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ (S¬n vµ TuyÕn, 2014b). ®· ®¹t ®−îc nh÷ng tiÕn bé v−ît bËc trong Tuy nhiªn, cßn rÊt nhiÒu th¸ch thøc ®Æt viÖc n©ng cao møc sèng d©n c− qua viÖc n©ng ra trong viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung quan cao thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi vµ ®−a träng cña qu¸ tr×nh CNH, H§H. n−íc ta khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn. C¸c 2. Mét sè th¸ch thøc ®Æt ra trong qu¸ khÝa c¹nh kh¸c nhau cña ®êi sèng nh− gi¸o tr×nh thùc hiÖn mét sè néi dung quan dôc, y tÕ vµ tiÕp cËn c¬ së h¹ tÇng còng ®−îc träng cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vµ ViÖt Nam ®−îc ®¸nh gi¸ hãa ë ViÖt Nam lµ ®· vµ sÏ cã kh¶ n¨ng ®¹t ®−îc hÇu hÕt c¸c Thø nhÊt, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch thu môc tiªu cña Môc tiªu ph¸t triÓn thiªn niªn nhËp/®Çu ng−êi cña ViÖt Nam so víi chuÈn kû (WB, 2012a). C¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao cña mét n−íc c«ng nghiÖp lµ rÊt lín. ®éng chuyÓn dÞch theo h−íng CNH, H§H; khu vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o ngµy cµng më NguyÔn Hång S¬n, PGS., TS; TrÇn Quang TuyÕn, TS., réng quy m« vµ s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ Tr−êng ®¹i häc Kinh tÕ, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 3  C«ng nghi Öp hãa, hiÖn ®¹i h ãa ... Ngay chØ víi møc thu nhËp dù kiÕn lµ 3.000 hãa, chóng ta ®ang tôt hËu kh¸ xa so víi c¸c USD/ng−êi /n¨m vµo n¨m 2020 th× ViÖt Nam n−íc trong khu vùc nh− Trung Quèc, Th¸i ph¶i duy tr× ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP Lan vµ Malaixia. hµng n¨m lµ gÇn 10% (WB, 2012b), trong khi Thø ba, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm ®ã tèc ®é t¨ng tr−ëng vµi n¨m gÇn ®©y chØ ë vµ vÉn cßn l¹c hËu. møc d−íi 6%1. Chóng ta còng nªn l−u ý r»ng Tû träng n«ng nghiÖp trong GDP ®· gi¶m ngay c¶ møc thu nhËp lµ 3.000 USD/ng−êi m¹nh, tuy nhiªn vÉn cßn kh¸ cao so víi chØ th× chóng ta vÉn chØ thuéc nhãm n−íc cã thu tiªu cña mét n−íc c«ng nghiÖp. H¬n n÷a, tû nhËp trung b×nh thÊp theo c¸ch ph©n lo¹i träng cña khu vùc dÞch vô trong GDP cã xu hiÖn t¹i cña Ng©n hµng ThÕ giíi. NÕu coi ®©y h−íng suy gi¶m trong thêi kú ®Èy m¹nh lµ tiªu chÝ quan träng nhÊt ®Ó xem xÐt møc CNH, H§H. §iÒu nµy kh«ng phï hîp víi xu ®é c«ng nghiÖp hãa th× cßn rÊt l©u n÷a sau h−íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi vµ sÏ n¨m 2020 chóng ta míi ®¹t tíi mét n−íc ng¨n trë sù ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Theo chóng t«i, nguyªn n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ khi ViÖt Nam héi nhËp nh©n c¬ b¶n lµ, trong gÇn 30 n¨m qua, ViÖt ngµy cµng s©u, réng vµo khu vùc vµ thÕ giíi Nam ®· ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ (S¬n & H−¬ng, 2014). C¬ cÊu c¸c mÆt hµng kh¸ cao, nh−ng cßn kh¸ khiªm tèn so víi tèc xuÊt khÈu ®ang tõng b−íc cã sù chuyÓn dÞch ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¸c n−íc NICs tõ c¸c s¶n phÈm chÕ t¸c bËc thÊp sang s¶n §«ng ¸ trong kho¶ng thêi gian nh÷ng n−íc phÈm chÕ t¸c bËc cao (®iÖn, ®iÖn tö) nh−ng nµy thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa. VÝ b−íc chuyÓn nµy diÔn ra kh¸ chËm. C¸c s¶n dô, tõ giai ®o¹n 1963-1996, Hµn Quèc ®· duy phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm tr× tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ rÊt cao, trung th©m dông nhiÒu tµi nguyªn vµ lao ®éng gi¶n b×nh hµng n¨m lµ 8,7% (Chowdhury vµ ®¬n d−íi h×nh thøc gia c«ng cho n−íc ngoµi Islam, 2007). Trong khi ®ã, tõ giai ®o¹n 1986 víi gi¸ trÞ gia t¨ng rÊt thÊp. §iÒu nµy cho - 2013, ViÖt Nam chØ ®¹t møc t¨ng tr−ëng thÊy mÆc dï ViÖt Nam ®· t ...