Công tác xây dựng Luật của Chính phủ Áo - một số kinh nghiệm cho Việt Nam

Khái quát về Chính phủ Áo Cộng hòa Áo là một nhà nước liên bang, với 9 bang (federal province). Thể chế chính trị của Áo là cộng hoà dân chủ. Hình thức nhà nước là dân chủ nghị viện. Tổng thống do dân bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 6 năm và giữ chức vụ không quá 2 nhiệm kỳ. Tổng thống là nguyên thủ quốc gia, đại diện cho Nhà nước về đối nội và đối ngoại. Trên thực tế, Tổng thống liên bang là chế định mang tính biểu trưng, có tính hình thức; thực hiện...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Công tác xây dựng Luật của Chính phủ Áo - một số kinh nghiệm cho Việt Nam Công tác xây dựng Luật của Chính phủ Áo - một số kinh nghiệm cho Việt Nam 1. Khái quát về Chính phủ Áo Cộng hòa Áo là một nhà nước liên bang, với 9 bang (federal province). Thể chế chính trị của Áo là cộng hoà dân chủ. Hình thức nhà nước là dân chủ nghị viện. Tổng thống do dân bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 6 năm và giữ chức vụ không quá 2 nhiệm kỳ. Tổng thống là nguyên thủ quốc gia, đại diện cho Nhà nước về đối nội và đối ngoại. Trên thực tế, Tổng thống liên bang là chế định mang tính biểu trưng, có tính hình thức; thực hiện các thẩm quyền của mình phụ thuộc vào đề nghị của Chính phủ liên bang. Đứng đầu Chính phủ liên bang là Thủ tướng liên bang (Federal Chancellor) do Tổng thống chỉ định - là người đứng đầu đảng chiếm đa số trong Hội đồng quốc gia (National Council - Hạ viện). Thủ tướng liên bang đồng thời là Bộ trưởng Phủ Thủ tướng liên bang; Thủ tướng bình đẳng với các Bộ trưởng khác. Thủ tướng liên bang có trách nhiệm chuẩn bị đường lối chung thống nhất của Chính phủ liên bang; thông qua đó, Thủ tướng có thể tác động vào việc bảo đảm sự thống nhất trong thực hiện đường lối của Chính phủ liên bang. Thủ tướng liên bang có một số quyền hạn đặc biệt: Đề nghị thành lập Nội các; đề nghị cách chức Bộ trưởng (để Tổng thống quyết định); trình Tổng thống phê duyệt các đạo luật được Quốc hội thông qua, sau đó ký tiếp vào đạo luật đó và công bố trên Công báo liên bang. Mặc dù được Thủ tướng liên bang chỉ định nhưng các thành viên của Chính phủ liên bang cần phải được sự tín nhiệm của Hội đồng quốc gia. Chính phủ liên bang chỉ có 1 Phó Thủ tướng đồng thời là Bộ trưởng liên bang (một Bộ quan trọng, hiện nay là Bộ trưởng Tài chính). Bộ trưởng không được đồng thời làm Tổng thống, thẩm phán, nghị sĩ. Thứ trưởng do Bộ trưởng bổ nhiệm và chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng, tuy nhiên không phải Bộ liên bang nào cũng có Thứ trưởng. Áo có Luật về các Bộ liên bang quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng Bộ liên bang. Vụ trưởng do Tổng thống liên bang bổ nhiệm theo đề nghị của Bộ trưởng liên bang. Chính phủ liên bang không ban hành quy chế hoạt động của mình. Hoạt động của Chính phủ liên bang dựa trên cơ sở thỏa thuận giữa các thành viên Chính phủ hoặc giữa các đảng thuộc liên minh cầm quyền. Cơ cấu của Chính phủ liên bang có 13 Bộ. Chính phủ họp một tuần một lần vào thứ ba hàng tuần. Nội dung phiên họp Chính phủ chủ yếu xem xét, thông qua các dự án luật, các vấn đề nhân sự, các báo cáo của EU, các hiệp ước quốc tế, phê chuẩn các đạo luật của các Bang, các báo cáo khác. Về nguyên tắc (không thành văn), chỉ đưa những đề án, dự án, vấn đề đã đạt được sự đồng thuận, thống nhất ý kiến với các cơ quan, tổ chức ra phiên họp Chính phủ để tiến hành các thủ tục thông qua. Tại phiên họp của Chính phủ, Bộ trưởng chỉ đọc Tờ trình đề án, dự án dài không quá 2 trang ngắn gọn. 2. Việc soạn thảo, thông qua dự án luật trong khuôn khổ hoạt động của Chính phủ liên bang Có từ 70 – 80% số các dự án luật được ban hành là do Chính phủ liên bang soạn thảo, trình Quốc hội liên bang. Một số dự án luật khác là do sáng kiến của các cá nhân nghị sĩ (khoảng 20%) hoặc là đề xuất của Uỷ ban của Quốc hội liên bang (khoảng 10%). Sáng kiến lập pháp của cá nhân các nghị sĩ phải được sự ủng hộ của ít nhất là 5 nghị sĩ. Bất cứ sáng kiến lập pháp nào của cử tri (được gọi là sáng kiến công dân) đều phải thu được ít nhất là 100.000 chữ ký ủng hộ, hoặc ít nhất được sự ủng hộ của 1/6 tổng cử tri của 3 bang. Thực tế, các dự án luật do Chính phủ liên bang soạn thảo, trình là các dự án có cơ hội tốt nhất để được Quốc hội thông qua. Điều này cho thấy ưu thế vượt trội của các đề xuất lập pháp của Chính phủ so với các sáng kiến lập pháp của các cá nhân Nghị sĩ, các Ủy ban của Quốc hội. Trong công tác lập pháp, lập quy ở cấp liên bang cũng như ở các bang, nước Áo không có chương trình xây dựng luật, cũng như không có chương trình xây dựng ban hành các văn bản pháp luật của Chính phủ. Bộ quản lý ngành, lĩnh vực nào sẽ được phân công chủ trì soạn thảo dự án luật điều chỉnh những vấn đề thuộc ngành, lĩnh vực đó. Dự án luật được Bộ liên bang soạn thảo dựa trên ba căn cứ: thứ nhất, đường lối, mục tiêu chính sách của Chính phủ liên bang; thứ hai, theo quy định của EU; thứ ba, sự ủy nhiệm của Chính phủ liên bang. Do pháp luật không có quy định về quy trình soạn thảo dự án luật của các Bộ liên bang, nên tùy theo tính chất và nội dung của từng dự án luật mà mỗi Bộ tổ chức soạn thảo theo một trình tự, thủ tục không giống nhau. Bộ Tư pháp thành lập tổ chức liên ngành có sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học, đại diện các hiệp hội để giúp nghiên cứu, soạn thảo dự án luật, sứ mệnh tổ chức này là tư vấn, tham mưu về chính sách, về những nội dung cơ bản của dự án luật, còn việc trực tiếp soạn thảo do các chuyên gia của Bộ thực hiện. Trong khi đó, tại Bộ Nội vụ, toàn bộ việc nghiên cứu, soạn thảo luật được giao cho các chuyên gia của Bộ này thực hiện, không thành lập tổ chức liên ngành để hỗ trợ. Có thể nói, việc tổ chức nghiên cứu, soạn thảo các dự án luật theo các trình tự, thủ tục rất linh hoạt. Tuy nhiên, về nguyên tắc, khi nghiên cứu, soạn thảo bất cứ một dự án luật nào, để bảo đảm chất lượng của dự án luật, nhất là bảo đảm sự đồng thuận giữa các cơ quan, tổ chức, giữa các đảng chính trị và trong xã hội, Bộ chủ trì soạn thảo rất chú trọng các thủ tục sau: - Thứ nhất, tổ chức rất nghiêm túc việc lấy ý kiến của các Bộ liên bang khác, chính quyền các bang, các chuyên gia, các nhà khoa học, nhất là các hiệp hội, và các đối tượng trực tiếp chịu sự điều chỉnh của dự án luật. Một dự án luật do Bộ Nội vụ soạn thảo có thể lấy ý kiến trên 100 cơ quan, tổ chức; những dự án luật liên quan quyền, lợi của các Bang, chỉ cần một bang chưa nhất trí thì dự án chưa thể trình Chính phủ liên bang; - Thứ hai, thăm dò, tham khảo ý kiến của Quốc hội liên bang thông qua nhóm nghị sĩ cùng đảng với Bộ trưởng ...