Cuộc đời bên ngoài và những cuộc đời bên trong

Tiểu thuyết Cuộc đời bên ngoài của Vũ Huy Anh viết về một vấn đề mang tính nhân bản: đấu tranh cho hạnh phúc đích thực của con người, giải phóng những người phụ nữ khỏi bóng tối của tôn giáo. Bằng ngôn ngữ sinh động, đậm màu sắc công giáo, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, tác giả đã lột tả không khí ngột ngạt, u tối, tàn tạ của nhà dòng đồng thời thể hiện thế giới nội tâm phong phú, phức tạp của nhân vật. Nghệ thuật kể chuyện và ý nghĩa nhân văn, triết lý của tác phẩm đã tạo nên sức rung động mạnh mẽ đối với người đọc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cuộc đời bên ngoài và những cuộc đời bên trong Ngô Thu Thủy Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 9 - 12 CUỘC ĐỜI BÊN NGOÀI VÀ NHỮNG CUỘC ĐỜI BÊN TRONG Ngô Thu Thủy* Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Tiểu thuyết Cuộc đời bên ngoài của Vũ Huy Anh viết về một vấn đề mang tính nhân bản: đấu tranh cho hạnh phúc đích thực của con người, giải phóng những người phụ nữ khỏi bóng tối của tôn giáo. Bằng ngôn ngữ sinh động, đậm màu sắc công giáo, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, tác giả đã lột tả không khí ngột ngạt, u tối, tàn tạ của nhà dòng đồng thời thể hiện thế giới nội tâm phong phú, phức tạp của nhân vật. Nghệ thuật kể chuyện và ý nghĩa nhân văn, triết lý của tác phẩm đã tạo nên sức rung động mạnh mẽ đối với người đọc. Từ khóa: Cuộc đời bên ngoài, công giáo, nhà dòng, hạnh phúc, triết lý, Tê-rê-sa Lành. Cuộc đời bên ngoài của Vũ Huy Anh là cuốn tiểu thuyết đạt giải thưởng chính thức của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1984. Tác phẩm lấy tựa đề là cuộc đời bên ngoài nhưng hiện lên trong trang sách lại là toàn bộ cuộc đời bên trong của nhà dòng và thế giới nội tâm của nhân vật chính: nữ tu sĩ trẻ trung, xinh đẹp: Tê-rê-sa Lành. Nội dung và nghệ thuật của tác phẩm dường như không có gì đặc biệt, nhưng cả thiên truyện lại có sức hấp dẫn với người đọc, khiến những ai đã cầm cuốn sách trên tay, khó có thể rời nó khi chưa đọc đến dòng cuối cùng. Là nhà văn quan tâm đến đồng bào công giáo, khác Nguyễn Khải, Chu Văn… Vũ Huy Anh lựa chọn đề tài nữ tu, bởi những am hiểu, trải nghiệm và phần nhiều là tình cảm ông dành cho họ. Nhà văn tâm niệm: “Những nữ tu sĩ là những tín đồ tự giam hãm và bị giam hãm trong một cuộc sống hết sức khổ cực, khổ cực đến mức đọa đày và là những người sùng tín nhất… Viết về họ, trách nhiệm giải phóng họ, vì vậy là một công việc nhân đạo cần thiết” [2]. Tâm niệm ấy đã được gửi gắm trong Cuộc đời bên ngoài thông qua số phận, cuộc đời của các nữ tu sĩ dòng Mến Thánh Giá mà tiêu biểu là Tê-rê-sa Lành. Cuộc sống bên trong nhà dòng với những cấm đoán về vật chất, tinh thần, những lề luật khắc khổ; những đấu tranh nội tâm âm thầm mà mãnh liệt của cô tu sĩ trẻ giữa những tập tục ấy với cuộc sống tự nhiên bên ngoài… đã được phản ánh sinh động trên trang sách. CUỘC ĐỜI KHẮC NGHIỆT BÊN TRONG NHÀ DÒNG Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Cuộc đời bên ngoài viết về vùng nông thôn công giáo trong khoảng hai thập kỉ 50 - 60 của thế kỉ XX với những biến cố lớn của lịch sử: những năm cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Pháp với chiến thắng Điện Biên Phủ, công cuộc cải cách ruộng đất, cuộc vận động hợp tác hóa nông nghiệp… Không gian chính của tác phẩm là nhà dòng địa phận xứ Tâm Đức của dòng tu Mến Thánh Giá - một dòng tu kín phát triển khá mạnh ở miền Bắc Việt Nam lúc bấy giờ. Nhà dòng giống như một thế giới riêng, cách biệt với đời sống bên ngoài, từ bốn bề dày lũy tre, hào sâu, với hai lần cổng được kiểm soát chặt chẽ, đến các điều luật: cấm chị em tu sĩ đi làm việc ở ngoài nhà dòng và cách giáo dục sai lệch, méo mó của các mẹ bề trên với nữ tu về Việt Minh, cộng sản, tình yêu trai gái, quan hệ vợ chồng… Thế giới trong nhà dòng được khuôn lại trong một không gian u ám, tàn tạ, không thứ gì có màu tươi sáng. Những bữa cơm đạm bạc, kham khổ với cơm hẩm, cà nén, rau luộc, những lề luật khắc nghiệt (hãm mình, đánh tội, hình phạt), những lao động cực nhọc… đã biến nữ tu sĩ thành những con người tàn tạ về thể xác và khô héo về tâm hồn. Bằng những am hiểu sâu sắc về đời sống người công giáo, Vũ Huy Anh đã miêu tả kỹ lưỡng cuộc sống bên trong dòng tu. Có những cảnh được tác giả miêu tả khá công phu: cảnh hai mẹ con bà trùm Bền gặp nhau, cảnh Têrê-sa Lành tự ngắm mình trong khung kính, cảnh Tê-rê-sa Lành đánh tội… Hai mẹ con bà trùm Bền gặp nhau sau bao xa cách, nhớ 9 http://www.lrc-tnu.edu.vn Ngô Thu Thủy Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ thương, mừng mừng, tủi tủi, nhưng điều luật của nhà dòng cấm hai người được nói chuyện riêng. Sự có mặt của người thứ ba (chị giáo một tu sĩ vốn khắt khe đến ích kỉ) đã khiến hai mẹ con không dám bộc lộ nỗi lòng. Cuộc nói chuyện lẽ ra đầy tình cảm đã biến thành gượng ép, khô khan vì người nọ hiểu lầm người kia… Ngòi bút của Vũ Huy Anh vừa cảm thông, lại như vừa châm biếm nhẹ nhàng trước tấm lưới mắt cáo ngăn cách giữa hai thế giới của những người đang sống. Lề luật đánh tội là một trong những điều luật vô đạo, nhưng lại được dòng tu cho rằng: đây là dịp để con chiên thể hiện lòng kính mến với Đức chúa… Ghét tội bao nhiêu, yêu mến Chúa bao nhiêu thể hiện ở việc tu sĩ tự quất roi gai nhọn vào mình nhanh, mạnh bấy nhiêu. Những đau đớn sau cái chết của cha mẹ, những dày vò trong tâm tư, tình cảm đã khiến Tê-rê-sa Lành “tìm thấy sự thỏa mãn, thậm chí vui thích trong sự hành hạ chính thể xác mình” [1]. Cô vụt roi vào mình thật nhanh, thật mạnh, đến mức máu đọng thành vũng chỗ cô ngồi… Ăn chay, đánh tội nhiều đã khiến Lành xanh xao, ốm yếu, âu sầu, buồn bã. Vũ Huy Anh đã phân tích khá sâu sắc bản chất trái tự n ...