Đa dạng các loài cây thuốc của cộng đồng dân tộc Thái tại xã É Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

Kết quả điều tra đã ghi nhận được 102 loài cây thuốc thuộc 87 chi, 67 họ phân bố tự nhiên tại xã É Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Thân và lá là bộ phận chính được sử dụng làm thuốc chữa bệnh với 27 loài chiếm 26,47%. Có 13 nhóm bệnh được điều trị bằng cây thuốc theo kiến thức bản địa của cộng đồng địa phương. Các loài cây thuốc chủ yếu phân bố ở độ cao từ 500 - 1000 m với tỷ lệ 88,24%. Trong tổng số 102 loài cây thuốc, có 2 loài cây thuốc được xếp ở mức nguy cấp, 7 loài cây thuốc được xếp ở mức sẽ nguy cấp cần được bảo vệ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đa dạng các loài cây thuốc của cộng đồng dân tộc Thái tại xã É Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn LaTẠP CHÍ KHOA HỌCKhoa học Tự nhiên và Công nghệ, Số 6 (9/2016) tr 123 - 128 ĐA DẠNG CÁC LOÀI CÂY THUỐC CỦA CỘNG ĐỒNG DÂN TỘC THÁI TẠI XÃ É TÒNG, HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA Hoàng Thị Thanh Hà1, Vũ Thị Liên1, Phạm Thị Mai1, Lò Thị Bưởi1, Nguyễn Thị Quyên1, Lê Thị Thảo1, Bùi Thị Sửu1, YAMAKAWA Rei2, Phạm Ngọc Khánh3 (1) Khoa Nông - Lâm, Trường Đại học Tây Bắc (2) Tình nguyện viên cao cấp Nhật Bản (3) Trạm nghiên cứu trồng cây thuốc Sapa Tóm tắt: Kết quả điều tra đã ghi nhận được 102 loài cây thuốc thuộc 87 chi, 67 họ phân bố tự nhiên tại xãÉ Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Thân và lá là bộ phận chính được sử dụng làm thuốc chữa bệnh với 27loài chiếm 26,47%. Có 13 nhóm bệnh được điều trị bằng cây thuốc theo kiến thức bản địa của cộng đồng địaphương. Các loài cây thuốc chủ yếu phân bố ở độ cao từ 500 - 1000 m với tỷ lệ 88,24%. Trong tổng số 102 loài câythuốc, có 2 loài cây thuốc được xếp ở mức nguy cấp, 7 loài cây thuốc được xếp ở mức sẽ nguy cấp cần được bảo vệ. Từ khóa: Đa dạng, cây thuốc, É Tòng, Sơn La.1. Đặt vấn đề Xã É Tòng là xã vùng 3 nằm phía Bắc huyện Thuận Châu, có tổng diện tích tự nhiên4.247 ha. Trong đó, diện tích đất sản xuất nông nghiệp là 254 ha, diện tích đất lâm nghiệp là2.785 ha, diện tích đất rừng khoanh nuôi bảo vệ là 709 ha, diện tích đất khác là 469 ha. Toàn xãcó 567 hộ, gồm 02 dân tộc chủ yếu. Trong đó, dân tộc Thái có 16 bản, 477 hộ với 2.320 khẩu,chiếm 80,9%. Dân tộc Mông có 03 bản, 90 hộ với 547 khẩu chiếm 19,1%. [7] Địa hình xã É Tòng khá phức tạp xen kẽ giữa các dãy núi cao là các dải thung lũng uốnlượn. Với áp lực gia tăng dân số và cuộc sống người dân phụ thuộc vào rừng nên người dân đãkhông ngừng tác động vào những cánh rừng nguyên sinh và rừng tái sinh để khai thác gỗ. Bêncạnh đó các thương lái ráo riết đặt hàng thu mua những loài cây thuốc quý, phân bố tự nhiêndưới các cánh rừng già. Chính vì vậy, trữ lượng các loài cây thuốc giảm sút đáng kể. Đặc biệt vớinhững loài có khả năng tái sinh chậm thì nguy cơ bị đe dọa và tuyệt chủng là rất cao. Bảo tồn vàphát triển tài nguyên cây thuốc nơi đây là nhiệm vụ cấp bách đặt ra. Cho đến nay chưa có mộtthống kê cụ thể về thành phần các loài thực vật được sử dụng làm thuốc nơi đây. Vì vậy, kết quảnghiên cứu là cơ sở dữ liệu quan trọng phục vụ cho công tác bảo tồn và phát triển các loài câythuốc của xã.Ngày nhận bài: 30/6/2016. Ngày nhận đăng: 25/9/2016Liên lạc: Hoàng Thị Thanh Hà, e - mail: hoanghatbu@gmail.com 1232. Nội dung và phương pháp nghiên cứu- Thời gian: Tháng 3/2016 - 6/2016.- Địa điểm: xã É Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.- Nội dung:+ Xác định thành phần các loài thực vật phân bố tự nhiên, được cộng đồng dân tộc Thái sử dụnglàm thuốc.+ Xác định thành phần các loài cây thuốc quý hiếm cần được bảo vệ.- Phương pháp nghiên cứu:+ Phương pháp điều tra thực địa: Đánh giá thành phần các loài cây thuốc theo tuyến. Trên mỗituyến thu thập, thống kê các loài cây thuốc, chụp ảnh mẫu, sử dụng GPS để xác định tọa độ địalý, độ cao phân bố cây thuốc. Hai tuyến điều tra gồm: Tuyến I, từ bản Cang qua núi Huôi Mảnhđến bản Na Mảnh. Tuyến II từ bản Cang đến bản Tở. Mẫu nghiên cứu được thu thập theo cáctuyến điều tra thực địa. Các tuyến điều tra có chiều rộng 10 m, độ dài hầu hết trên 10 km quanhiều kiểu địa hình và kiểu trạng thái thảm thực vật rừng khác nhau (quanh bản, ven suối, rừngtái sinh, rừng ẩm thường xanh trên núi đất, núi đá vôi, thảm cỏ…. ).+ Phương pháp nghiên cứu thực vật: Phương pháp nghiên cứu thực vật học dân tộc theo GaryJ. Martin [9]. Đánh giá tính đa dạng các loài cây thuốc theo phương pháp nghiên cứu thực vậtcủa Nguyễn Nghĩa Thìn [6].+ Phương pháp xác định tên khoa học: Căn cứ vào các đặc điểm hình thái so sánh của mẫu, đốichiếu với các tài liệu cẩm nang, các sách chuyên ngành có hình, từ điển cây thuốc Việt Nam [1];Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam [4], Cẩm nang cây thuốc cần bảo vệ ở Việt Nam [5] đểđưa ra tên khoa học của các loài cây thuốc và xác định các loài cây thuốc cần bảo vệ theo sáchđỏ Việt Nam [2].3. Kết quả và thảo luận 3.1. Đa dạng về thành phần loài thực vật được sử dụng làm thuốc tại xã É Tòng Qua nghiên cứu trên thực địa, phân tích, giám định tên loài dựa vào tài liệu, mẫu vật,chúng tôi đã lập bảng danh lục các loài cây có tiềm năng làm thuốc tại khu vực nghiên cứu(KVNC). Kết quả xác định được 102 loài cây thuốc thuộc 87 chi, 67 họ thuộc 2 n ...