Đặc điểm và phân bố của các loài cây lâm nghiệp- Cây Song mật

Đặc điểm và phân bố của các loài cây lâm nghiệp- Cây Song mật
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm và phân bố của các loài cây lâm nghiệp- Cây Song mật SONG MẬT Calamus platyacanthus Warb. ex Becc, 1908 Tên khác: Song gai dẹp, mạy nạm lượng (Dao) Họ: Cau Dừa – PalmaeHình thái Cây có thân ngầm và thân khí sinh.Thân ngầm là phần phình lên của thân khísinh, có dạng giống như “củ hành ta” vàđược bao bọc bởi nhiều bẹ lá màu trắnghay vàng nhạt. Cây một năm đường kínhthân ngầm đạt 1cm, cây trưởng thànhđường kính thân ngầm tới 4-6cm hay hơn.Thân khí sinh mọc thành bụi, nhưng thườngrất thưa và ít hơn so với mây nếp; đôi khi tagặp bụi song mật chỉ có một thân khí sinh.Ở cây non, thân được bao bọc bởi bẹ láhình ống, màu xanh lá cây, trên mặt cónhiều gai dẹt màu vàng. Khi già, bẹ ở gốcthân chuyển thành màu vàng, màu nâu rồirụng đi, để lộ thân khí sinh màu xanh rêu.Thân rất dài, có thể đến 100m. Thân nonmàu trắng ngà, sau chuyển sang màu xanh;lóng dài 8-25cm, đốt hơi nổi, đường kínhtrung bình đạt 2,3-2,8cm; cây to đạt 4-5cm.Lá đơn, xẻ dạng lông chim, gần giống ládừa; bẹ lá rất dài, bao bọc kín thân, có gaidẹt, dài 8-10cm; lá gồm 20-38 lá nhỏ, mọcthành cụm 2-6 cái một, các cụm cách nhau Song mật - Calamus platyacanthus Warb. ex Becc15-30cm, đỉnh lá mang 4-7 lá nhỏ, 2 lá nhỏở giữa dính nhau ở gốc. Lá nhỏ hình bầu 1. Thân và lá; 2. Lá mây; 3. Quảdục, không cuống, dài 40cm, rộng 6-8cm,gân hình cung; Thường khi cây cao 2-3m, từ lá thứ 6-7 trở lên xuất hiện roi (flagelle) trên đỉnhcuống lá; roi dài 1,5m hay hơn. Hoa đơn tính khác gốc. Cụm hoa hình bông mo, dài hơn 1m, mọc ở gần nách các lá phíangọn; mỗi thân thường mang 5-10 bông mo. Mỗi bông mo mang nhiều bông nhỏ dài 2-2,5cm,với 14-17 hoa. Hoa đực xếp sát nhau thành 2 dãy, lá đài 3, cánh hoa 3, nhị 6. Hoa cái tập trung14-32 hoa trong một bông nhỏ. Thường chỉ 17-20 hoa cái phát triển thành quả. Quả hình trứng, dài 15-22mm, rộng 9-14mm, cuống mập màu xanh vàng dài 6mm, đỉnh cómũi hình nón dài 4mm; vỏ quả mang 18 hàng vảy dọc, mỗi hàng 8 vẩy; khi non quả màu xanhlá cây, khi già màu vàng nhạt. Hạt 1, hình trái xoan, khi non màu trắng ngà, khi già màu nâuđen, rất cứng.Phân bốViệt Nam: Đây là loài cây cận đặc hữu của Việt Nam. Gặp ở ở cáctỉnh từ Đồng Nai (Nam Cát Tiên) trở ra, nhưng tập trung nhấtở các tỉnh: Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ,TuyênQuang, Bắc Kạn, Hà Bắc, Hà Tây, Hòa Bình, Ninh Bình,Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Nam.Cuối thể kỷ XX đã được mang trồng thử ở Hoà Bình (Trạm thínghiệm Bình Thanh), Hà Nội (Viện Điều tra Qui hoạch rừng -huyệnThanh Trì), Phú Thọ (VQG Xuân Sơn) trên qui mô rấtnhỏ.Thế giới: Song mật cũng phân bố ở miền Nam Trung Quốc (VânNam).Đặc điểm sinh học Song mật phân bố ở dộ cao 100-1.500m trên mặt biển,tập trung nhất ở độ cao 400-900m. Cây ưa sáng và ẩm, mọctrên đất feralite vàng trên núi và các loại đất phân hóa trênphiến thạch, sa thạch, granít hoặc đá vôi. Cây thường mọc Phân bố của song mậtven thung lũng núi đất; chân và sườn núi đá; ven các khe ẩm; ở Việt Namnơi độ đốc 30-350 cũng gặp song mật. Cây mọc trong rừng lá rộng thường xanh nguyên sinh hoặc thứ sinh mới bị tác động nhẹ;tầng trên là các cây gỗ lớn như: trường, sâng, trám, chẹo tía, côm… Tầng lâm hạ là cây thâncỏ và dương xỉ ưa ẩm như: sa nhân, sẹ, cẩu tích…. Ngọn song mật luôn vươn lên các tầng caonhất của tán rừng. Sau đó lại rủ xuống và vươn lên ngọn cây khác, tạo thành các cây song dài40-60m. Cũng gặp song mật trong các rừng thứ sinh với vối thuốc, bồ đề chiếm ưu thế hoặc rừngnứa lá to thuần loại, rừng vầu… ở độ cao trên 800m, như ở xã Trung Thành, huyện Đà Bắc tỉnhHòa Bình trong điều kiện đầy đủ ánh sáng, song mật cho rất nhiều quả, và hạt tái sinh tốt;nhưng dưới tán rừng rậm hầu như không gặp cây con tái sinh. Song mật chỉ tái sinh tốt ở tànche 0,2-0,3 hay ở ven rừng, ven suối. Cây 5-6 tuổi ra hoa nhưng thường 8 tuổi mới cho quả. Chồi hoa xuất hiện tháng 9-10, hoa nở tháng 4-5 năm sau. Quả chín tháng 10-11. Quả song mật ăn rất ngon nên dễ bị các loài chim và thú nhỏ đến ăn ngay khi còn non. Sau khi bị chặt, bụi song mật vẫn nảy chồi mới, không bị chết.Công dụng Thân song mật dài, rất dẻo, chịu uốn và bền, nên được dùng làm bàn ghế, hàng mây đanvà cốn bè. Hiện nay song mật là loại nguyên liệu quan trọng nhất trong các cơ sở chế biếnsong mây của các tỉnh phía Bắc. Giá song mật đắt hơn giá các loài song khác khoảng 2-3 lần. Quả song mật có vị chua ngọt, ăn ngon.Kỹ thuật nhân giống, gây trồngNhân giống: Chọn cây giống tốt trong rừng tự nhiên, đó là những cây có ngọn vượt khỏi tán rừng, thânto mập, lá xanh mượt, không sâu bệnh. Cây đã trưởng thành (hơn 10 tuổi), thể hiện ở các bẹ láphần gốc thân đã khô và để lộ thân song màu xanh. Ở rừng song mật trồng nên chọn cây trên8 tuổi, sinh trưởng ...