Đặc sản Rêu suối Mường Lò (Yên Bái )

Rêu ở Mường Lò (Yên Bái) dài miên man, dày và xanh êm mát, từ lâu đã trở thành món ăn quý của người Thái, người Mông nơi đây. Muốn cảm nhận được vị ngon của rêu thì phải ra tận suối hái rêu, thò tay xuống nước cho rêu mơn man, lượn lờ như vũ nữ dưới làn nước trong vắt của ngòi Thia. Theo tiếng Thái, "Thia" có nghĩa là nước mắt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc sản Rêu suối Mường Lò (Yên Bái )Đặc sản Rêu suối Mường Lò (Yên Bái ) Rêu ở Mường Lò (Yên Bái) dài miên man, dày và xanh êm mát, từ lâu đã trở thành món ăn quý của người Thái, người Mông nơi đây. Muốn cảm nhận được vị ngon của rêu thì phải ra tận suối hái rêu, thò tay xuống nước cho rêu mơnman, lượn lờ như vũ nữ dưới làn nước trong vắt của ngòi Thia.Theo tiếng Thái, Thia có nghĩa là nước mắt. Con suối là dòng nước mắtcủa một cô gái Thái yêu đắm say rồi bị chia cắt. Cô khóc đến độ biến thànhngòi Thia. Người yêu cô hối hận ra suối tự vẫn, chàng biến thành viên đá,còn cô gái biến thành rêu ôm ấp quanh chàng. Có lẽ vì thế mà rêu suối, rêuđá ở ngòi Thia thơm ngon nhất khắp chín bản mười mường của toàn vùngTây Bắc.Vào ngày Hội Hái rêu, đàn bà con gái Thái tấp nập đua nhau ra suối. Rêu dàimiên man, dập dờn trong bụng nước, lúc vớt lên, còn lưu luyến lóng lánhbám nhiểu giọt nước. Các cô gái Thái vắt rêu thành từng nắm, rêu mịn mát,nắm tròn như bột lọc.Đối với người Thái ở Mường Lò, rêu là món ăn chỉ dành cho khách quý.Nào là rêu nướng, rêu rán, nhưng độc đáo nhất vẫn là món trộn với các loạigia vị rồi đem nướng.Sau khi làm sạch rêu, người Thái thường trộn hạt sẻn, hạt dổi, hạt mắc khén(những thứ hạt tiêu rừng thú vị) cùng ớt, tỏi, gừng, củ xả, lá chanh, rồi thêmít thịt mỡ. Dùng lá dong được rửa sạch để gói rêu và gia vị, buộc lạt tre túmhai đầu, bẻ quặt hai mép lá lại thành cái hình khum khum treo trên một thanhnẹp tre. Đem tất cả vùi vào trong tro ấm. Không than, không lửa, cũngkhông hơ khói. Bao giờ lá dong cháy tý tách, thì lôi thanh tre ra, hơ cả góirêu nướng trên than hoa.Lá rong cháy đến lớp trong cùng, mỡ và nước xanh thơm mát của rêu suối rỉra, thì bày ra đĩa. Khi ăn, mở gói lá dong ra, mùi mắc khén, hạt sẻn và mấychục thứ gia vị cùng ngạt ngào, riêng có rêu vẫn mát lịm, thanh tao. Món rêunướng (khay/ cay pho) vừa quyến rũ với nghệ thuật thứ thiệt của gia vị ẩmthực Thái, lại vừa giữ được cái mát lành, thơm thảo, dịu dàng của vị rêusuối. Món cay pỉnh còn thú vị hơn: đem nguyên liệu rêu và gia vị gói bằnglá lốt hoặc lá chanh. Kẹp các gói nhỏ trên thanh tre tươi trẻ đôi, nướng giòn.Rêu chín, cho vào rán với mỡ lợn.Món rêu luộc ăn như rau cũng rất lạ. Rêu rửa sạch, tẽ nhỏ, bỏ vào nước luộcgà luộc vịt, đun chín tới.Bà con người Thái, người Tày, người Mông còn rán rêu nhắm rượu. Thả vàomiệng, chiêu ít rượu, vị rêu tan chảy rất là ảo diệu. Riêng người Tày ở miềnBắc còn làm bánh mọc, với nhân là rêu suối (bà con gọi là quẹ). Bột bánhlàm bằng gạo nếp ở dạng già hơn cốm một chút. Món xôi quẹ phổ biến ởnhiều vùng núi cao. Mỗi khi có dịp Lễ Tết, họ băm nhỏ rêu với thịt gà thịtvịt, cho vào chõ đồ lên như đồ xôi. Ăn béo ngậy, thơm dịu vị rêu suối. Cáimón rêu đồ lên với thịt ấy gần gũi, ám ảnh nhiều miền quê sơn cước, suốtnhiều thế kỷ qua.Rêu suối nhiều, nhưng rêu ngon thì ít. Và cái mùa rêu ăn được, ăn thứ thiệtđược lại càng ngắn ngủi. Nên bà con vùng cao (những nơi có tục ăn rêu) quýrêu lắm. Khách quý thì mới đãi rêu khô trên gác bếp. Rêu thường được tổchức ăn vào bữa cơm tối, khi đại gia đình đông đủ. Cô dâu Thái thường coidành túm rêu nướng cho mẹ chồng những mong tròn vẹn hơn cái đạo dâucon.Ông Lò Văn Biến, một nghệ nhân nổi tiếng của Mường Lò, cho biết: Rêuđặc biệt giúp lưu thông khí huyết, giải độc, giải nhiệt và chống cao huyết áp.Tôi cả đời đi khắp Tây Bắc nghiên cứu văn hoá, thấy người xưa truyền lạicái bí quyết này là tha thiết nhất: rêu ăn vào, chống được ngã nước, sốt rét,sơn lam chướng khí, nên những người đi rừng, nhất thiết phải nướng rêuăn. ...