Đặc trưng múa rối

Múa rối là nghệ thuật tạo hình không gian biểu cảm thông qua ngôn ngữ hành động con rối. Múa rối giống như âm nhạc, xiếc có đặc tính dân tộc và quốc tế, tồn tại dưới nhiều hình thức trình diễn rối dây, rối que, rối bóng… chia thành hai loại: rối cạn, rối nước. Theo các truyền thuyết, huyền thoại lịch sử, múa rối ra đời từ thời xây thành Cổ Loa, Kinh An Dương Vương, năm 255 trước công nguyên, là giả thuyết muốn nói múa rối một hình thức nghệ thuật cổ xưa. Còn theo sử sách,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc trưng múa rối Đ c trưng múa r i Múa r i là ngh thu t t o hình không gian bi u c m thông qua ngôn ng hành đ ng con r i. Múa r i gi ng như âm nh c, xi c có đ c tính dân t c và qu c t , t n t i dư i nhi u hình th c trình di n r i dây, r i que, r i bóng… chia thành hai lo i: r i c n, r i nư c. Theo các truy n thuy t, huy n tho i l ch s , múa r i ra đ i t th i xây thành C Loa, Kinh An Dương Vương, năm 255 trư c công nguyên, là gi thuy t mu n nói múa r i m t hình th c ngh thu t c xưa. Còn theo s sách, văn bia ghi l i múa r i nư c ra đ i năm 1121, di n các trò múa r i, con r i c đ ng như ngư i th t, đây là b ng ch ng xác th c múa r i ra đ i trong tri u đ i phong ki n Vi t Nam phát tri n v ng m nh. Ngh thu t r i nư c phát tri n trò di n khá hoàn ch nh các m t t o hình con r i, k thu t bi u di n s ng th c. Múa r i lúc m i ra đ i mang bi u tư ng tâm linh c hai hình th c r i nư c, r i c n. Ngh thu t r i nư c g n v i l h i đình chùa, di n ph c v nghi l , sau là vui chơi gi i trí trư c m i đ i tư ng khán gi tham d h i làng. R i c n xu t hi n h u h t các dân t c thi u s , con r i là v t hi n linh tr tà ma treo trư c c a nhà, m ngư i m i ch t, trong các l h i... Các dân t c phía B c: Tày, Nùng, Thái… có r i dây, r i que, thư ng di n các trò Trung Qu c c xưa như Quan Công, Trương Phi, Sơn H u, Ng c Phù Dung... Đây là ngh thu t r i do các dân t c di cư t Trung Qu c sang nư c ta vào th k III sau công nguyên. Các dân t c phương Nam, Mi n Trung và Tây Nguyên, ngư i Chăm có r i tay, r i bóng, ngu n g c n Đ giáo thư ng di n các tích th n tho i n Đ . Đ ng bào Tây Nguyên, Khơ Me Nam B có các trò r i que, r i dây, mang d u tích văn hoá vùng Đông Nam Á. Qua kh o sát th c ti n, múa r i các dân t c đã mai m t g n h t b i nhi u ngh nhân gi i đã ra đi, r i c n ch còn l i trong các đ n chùa, ngôi m c , m t s l h i các dân t c treo con r i bi u trưng, ít có ngh thu t di n. Ngh thu t r i nư c là đ c ph m văn hoá b n đ a dân t c Vi t, phát tri n h u h t các làng xã quanh kinh thành Thăng Long như Đào Th c, Đào Xá - Huy n Đông Anh, chùa Nành - Gia Lâm và nhi u phư ng r i h u h t các t nh đ ng b ng B c B . Dù ngu n g c văn hoá dân t c b n đ a, nhưng r i nư c b quên lãng g n n a th k . Các đoàn, nhà hát ch d ng và di n r i c n c a các dân t c nâng lên thành v di n hoành tráng, k ch nói hoá r i c n như m t phát hi n m i, đánh m t b n th , đ c trưng múa r i. Vào nh ng năm cu i th k XX, năm 1992, Nhà hát Múa r i Thăng Long ph c h i 17 trò r i nư c tr thành trào lưu s ng d y múa r i nư c trên toàn qu c. Nhi u đoàn, nhà hát lưu di n ra nư c ngoài, khán gi khâm ph c ngh thu t đ c đáo, khác l h p d n, kỳ ng cu n hút h đ n xem múa r i nư c. Ngh thu t r i nư c l y m t nư c làm sân kh u trình di n, các ngh nhân ch di n trò vui gi i trí, mô t l i nh ng nét sinh ho t ngư i nông dân đ ng b ng B c B . Hi n nay, Nhà hát sưu t m ph c h i 17 trò múa r i nư c: 1. B t c 2. Chú T u 3. Múa r ng 4. Em bé chăn trâu 5. Cày c y 6. C u ch 7. B t v t 8. Đánh cá 9. Vinh quy bái t 10. Múa sư t 11. Múa phư ng 12. Lê L i tr gươm 13. Nhi đ ng vui chơi 14. Đua thuy n 15. Múa lân 16. Múa tiên 17. T linh Liên k t 17 trò r i nư c thành m t chương trình h p d n luôn thay đ i không khí, hình th c trình di n. Chú T u gi vai trò n i b t là ngư i d n truy n nói r ng: Th y s đ i b i r i đa đoan, nên tôi ph i l n l i đ lo toan s r i! Đ y bà con . Chú T u đã g r i cho nhi u đoàn ngh thu t múa r i, s ng d y b ng văn hoá Vi t Nam, ngh thu t r i dân t c. Múa r i dù là r i nư c hay r i c n phương th c trình di n sân kh u, k thu t khác nhau nhưng có chung nh ng nét đ c trưng: Ngh thu t x p trò - Ngh thu t t o hình con r i - K thu t đi u khi n con r i s ng th c kỳ ng . Dù là r i nư c hay r i c n, múa r i chung m t kho ng không gian trình di n, âm nh c phù tr ch p cánh cho con r i bi u c m n i tâm, tình hu ng sân kh u. Âm nh c r i nư c thư ng s d ng các làn i u chèo ho c dân ca ng b ng B c B . Âm nh c r i c n do ngh nhân ghép nh c có trích o n nh c tu ng theo các trò di n tu ng, nh c dân ca các dân t c theo trò di n dân gian. Hi n nay, các oàn, nhà hát trình di n nh ng v r i c n, sáng tác nh c m i k t h p v i dân ca vào v di n. Ngh thu t múa r i đang s ng d y m nh m dư i hai hình th c r i nư c, r i c n, phát tri n hài hoà đ c tính dân gian hi n đ i. M i hình th c th hi n nhi u hư ng ngh thu t khác l , đ i m i phương th c sân kh u ngang t m ngh thu t th k , đáp ng công chúng th i đ i. ...