Đại cương bệnh nghề nghiệp

Nội dung tài liệu trình bày khái niệm bệnh nghề nghiệp, công tác khám phát hiện bệnh nghề nghiệp, phân loại bệnh nghề nghiệp, đặc điểm của bệnh nghề nghiệp, chẩn đoán về điều trị bệnh nghề nghiệp, dự phòng bệnh nghề nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đại cương bệnh nghề nghiệp ÐẠI CƯƠNG BỆNH NGHỀ NGHIỆP Biên soạn :TS-BS. Trịnh Hồng Lân VIỆN VỆ SINH Y TẾ CÔNG CỘNGI. KHÁI NIỆM VỀ BỆNH NGHỀ NGHIỆP (BNN)1/ Ðịnh nghĩa BNN: Ðể chẩn đoán đúng được BNN thì trước hết chúng ta phải xác định rõ BNN làgì?Các tiêu chuẩn chẩn đoán của BNN là gì ? Ðể làm được việc đó chúng ta phảinắm vững định nghĩa về BNN. Trước đây, BNN được định nghĩa : “ BNN là bệnh đặc trưng của một nghề, doyếu tố độc hại trong nghề đó tác động thường xuyên và từ từ vào cơ thể người laođộng mà gây nên bệnh” Nếu theo định nghĩa này thì chúng ta có thể hiểu rằng BNN chỉ bao gồm nhữngbệnh mãn tính mà thôi. BNN chỉ có thể xảy ra với điều kiện phải tiếp xúc lâu dài vớicác yếu tố độc hại. BNN không bao gồm các bệnh cấp tính. Ðối với các trường hợpbệnh cấp tính như : nhiễm độc hoá chất bảo vệ thực vật, nhiễm độc khí CO … sẽ chỉđược coi là tai nạn lao động trong khi thực chất là bệnh do tác hại nghề nghiệp(THNN) gây ra. Trong những năm gần đây, quan điểm của chúng ta về BNN đã đổi khác. Trongđó, điều quan trọng nhất là ngoài các BNN mãn tính như trước đây, tất cả các bệnhcấp tính do tác hại nghề nghiệp gây ra cũng được coi là BNN. “BNN là bệnh phát sinh do điều kiện lao động có hại của nghề nghiệp, tácđộng đối với người lao động” Ðịnh nghĩa này rất ngắn gọn và đơn giản nhưng nó rất chính xác và rất quantrọng vì nó vừa mang tính chuyên môn vừa mang tính pháp lý (Ðịnh nghĩa này đãđược đưa vào trong Bộ Luật Lao động của Việt nam (điều 106, chương 9). Chúng taphải căn cứ vào định nghĩa này để chẩn đoán BNN. Ðây là định nghĩa chính thức về BNN hiện nay. Tiêu chuẩn chẩn đoán quan trọng nhất khi chẩn đoán BNN đó là: bệnh phátsinh do điều kiện lao động có hại Tức là phải có yếu tố tiếp xúc với các yếu tốTHNN (khác với các bệnh thông thường trong cộng đồng). BNN phát sinh do tiếpxúc với các hoá chất độc hại (khí CO, Pb, As ), các yếu tố vật lý (ồn, rung ), cácyếu tố sinh học (Vi nấm, VK, VR ), do yếu tố căng thẳng thần kinh tâm lý2/ Công tác khám phát hiện BNN : BNN nhìn chung là ít hơn các bệnh thông thường khác trong cộng đồng. Tuynhiên, có điều chắc chắn là BNN có thể phát sinh và phát triển trong rất nhiều ngườitrong các quần thể người lao động và trong bất cứ nghề nghiệp nào. Từ lao độngchân tay giản đơn cho đến lao động trí óc, từ lao động công nghiệp ở các thành thịcho đến lao động nông lâm- ngư nghiệp ở các vùng xa xôi hẻo lánh. Vì trên thựcthế không có bất cứ nghề nghiệp nào hoàn toàn không có các yếu tố THNN nhấtđịnh, chỉ khác chăng là ở mức độ tác hại giữa các nghề nghiệp mà thôi. Ngay ở cảcác nước công nghiệp phát triển (Mỹ, Nhật…) BNN cũng khá phổ biến (nhưng chủ 1yếu là các BNN do các yếu tố tác hại của công nghệ mới ( qui trình sản xuất tự độnghóa cao,điện từ trường, tia phóng xạ, ..,); nhịp sống công nghiệp quá cao dẫn tớinhững căng thẳng TKTL, những rối loạn cơ thể do quá tải hay dưới tải của công việc(Stress nghề nghiệp, những bệnh liên quan tới sử dụng quá nhiều máy vi tính, Hộichứng SBS ). BNN đặc biệt phát triển nhanh ở các nước đang đẩy nhanh quá trìnhtiến hành công nghiệp hóa đất nước trong đó có Việt nam. Mô hình BNN ở nước ta hiện nay bên cạnh những BNN kinh điển do các yếu tốhoá học bụi, yếu tố vật lý như các bệnh nhiễm độc chì, điếc nghề nghiệp, bụi phổisilic thì chúng ta cũng đã xuất hiện các BNN như ở các nước công nghiệp pháttriển. Nhưng nhìn chung, hiện nay chúng ta hầu như mới chỉ tập chung vào các BNNđược bảo hiểm (thực ra chỉ tập chung được vào một số BNN), còn các BNN khácnhất là các bệnh có liên quan tới nghề nghiệp rất ít được quan tâm.Về cơ bản, nướcta hiện nay chủ yếu vẫn là các BNN do các yếu tố THNN của công nghệ cũ gây ra.Trong đó có 2 bệnh rất phổ biến và đã được phát hiện khá nhiều chiếm tỉ lệ khoảng90% các BNN được phát hiện ở VN đó là bệnh bụi phổi-Silic và điếc nghề nghiệp.Thực ra không phải chúng ta chỉ có 2 BNN này mà chúng ta có rất nhiều các BNNkhác nhau. Nhưng do có nhiều hạn chế về năng lực chuyên môn cũng như về trangthiết bị và nhiều lý do khác nữa nên công tác khám phát hiện BNN hiện nay ở nướcta vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Các Trung tâm YTDP, các TTYT lao độngcác tỉnh và TTYT các ngành hầu như chỉ tập chung vào phát hiện 2 loại bệnh này làchính (hiện nay chúng ta đang có chương trình quốc gia phòng chống bệnh bụi phổi silic). Ngoài ra một số tỉnh thành và các Viện YHLÐ-VSMT, Viện VS-YTCC trongvài năm gần đây cũng đã chú ý khám phát hiện và đã phát hiện được được một sốBNN khác như : nhiễm độc chì, nhiễm độc nicotin nghề nghiệp, nhiễm độc hoá chấtbảo vệ thực vật, viêm gan siêu vi trùng ở nhân viên y tế nhưng nhìn chung sốlượng rất thấp. Thậm chí có nhiều bệnh trong số 28 BNN được bảo hiểm ở Việt namnhưng chưa phát hiện và giám định được trường hợp nào. (thực chất là có nhưngchúng ta chưa có khả năng phát hiện hoặc chúng ta chưa quan tâm phát hiện màthôi.) 3/ Phân loại BNN : 3.1. Phân loại dựa theo định nghĩa BNN : 3.1.1. Bệnh nghề nghiệp thực sự (occupational disease) Thật ra trên Thế giới, quan niệm về BNN cũng không hoàn toàn giống nhau. Mộtsố bệnh ở một số nước nào đó được coi là BNN nhưng cũng những bệnh đó ởnước khác nó chỉ được coi là bệnh liên quan tới nghề nghiệp mà thôi (như bệnh ungthư nghề nghiệp, bệnh Stress nghề nghiệp ) Ơû nhiều nước trên thế giới, tất cả các BNN nào thực sự gặp ở người lao độngđều được đưa vào danh mục BNN được bảo hiểm và người mắc các BNN đều phảiđược đền bù vì trên thực tế BNN phát sinh là do họ phải lao động trong môi trườngđộc hại, bị ô nhiễm bởi nhiều các yếu tố THNN khác nhau và chính các chủ doanhnghiệp phải chịu bồi thường. Danh mục các BNN ở các nước trên Thế giới gồm rất nhiều các BNN khác nhauvới hàng chục các nhóm bệnh và hàng trăm BNN khác nhau. Tổ ch ...