Đại cương Lịch sử Việt Nam - Tập 1: Phần 2 - Trương Hữu Quýnh (chủ biên)

Đại cương Lịch sử Việt Nam - Tập 1: Phần 2 gồm nội dung chương 8 đến chương 14 của cuốn sách. Nội dung phần này trình bày tình hình văn hóa xã hội của nước ta từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV, phong trào kháng chiến chống Minh và khởi nghĩa Lam Sơn, Đại Việt ở thế kỉ 15 và các nội dung khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đại cương Lịch sử Việt Nam - Tập 1: Phần 2 - Trương Hữu Quýnh (chủ biên) C hươìH ị lỉl TÌNH HÌNH VẢN HOÁ - XÃ í ỉộ l ở CÁC THẾ KỈ X - XIV I. S ư P H Â N I Ỉ O Ả XÀ HỘI 1ừ iliời Hác llìuỏc, sự plìân lìoa xã lìỏi ilìCí) lìirỏTìg phone kiến lYune Ọuốc đàdicii ra, nhưni! chi đưoc đẩy nhanh troiii! các llìc ki thời Lý - I rần. Dần danhinli lliaiìh nliừnu mai câỊì chíỉilì cúa ã lìỏi n]ơ. (ìiiii cẩp thống Irị hao iiổĩiì cac vuiìHi! lìấu, quy lôc, qua n lại cao cấp ’à mộlb ộ phiiiì (ỉìa chủ cỊuan clurc lìoá. (lìiiìlì sactì [>liofig câp ílìái ấp, khuyến khíchkhán liOciniỉ lậị) ĩiiỉhiệp, lìlìừỉìg clìinlì satiì uu tlãi của nhà nước,... (lã íạo diềukiên clìo ỉilìỡiig ỉiuiroỉ na trờ íhaiili lãnli cliua. ctia clìủ, ơ i clìủ trưíiíim của nhàlUíik ai c ó quaii urỏv ỉììà con c Ikỉu tluoc Iâ|) âin IIÌỚ! được ra laiiì quaiì, còn nếunuưòi nao rìlia khoe niaiìlì !ua kliôiìi! tịiiaii urớc ilìì cloi dời laiiì ổ ả n eiai càị) ilỉoĩig ti i hâu nhu irở Ịlìiiiilì 1 ỈK IV pliâii (ìóiig kín, niạc (lu sự [ilìál tricn >Í )cũa iìío duc, ktioa cư cuiii! IIỈÌU caiỉ lìàiìu CcU Ịiìiili tlô lioc vân ciìa quafi clìức có ìlàm iiani ilâii Mf (ItMìu kiii dỏ. (iiai ca|) In ^(>111 cloiii! (lao ĩ ú r m Jân ihiKK nhicu táiie lốp khác nhaiỉnhu ília clìủ. ÍÌÔIIU vỉàỉK llìtnliủ CÕÍIU. íỉiiỉonii liihỉỉì Ị.anu xã ẫn liỉ tc bao kinlì Ic — ã lioi C hân. niaiii! ìĩ()\ii inìiìli k!]cn ihuỷ. (iia i (Vcaị) IU>ỈI1! dÀì) tlỉỉôiìì u c lỉai Số lư(ĩng thự thủ công không nhiều. Ngoài Iihững người sống à làni áii ở CÍÍCphường của Tliăng Long có một số sốne rai rác ở các làng, làm nghề thu c ôngphục vụ dân làng m ình là chính. Đã xuất hiện một vài làng thủ công Iihinigngưòi thợ ở đâv vẫn gắn bó t ì đ ồ n g ruộng. Thương nhân ngàv càng nhiều nhưng ít ngưòi chuycn buôn hán đê SỐII:;. Nhờbuôn bán với thưtmg nhân nước ngoài hay buôn bán lưctiig thực, từ giữa tliê kiXIV đã xuất hiện nhiều nhà giàu có. Trần Dụ T ỏng (1341 - 1369) dã từiii; chiêulập các nhà buôn giàu ở Đ ì n h Bảng (Bắc Nitỉh), Nga Đính (Hà Táy, n a thuộcHà N ội) vào cung đánh bạc “có tiếng đặt gần 300 quan”. Lớp địa chủ phi quan chức thuộc loại “ihứ nhân, bị trị dù đời sốníz kinh tếkhá hơiì. nhưng cũng như nông dân, thợ thủ công và thương nhân. ITiấp nhất trong xã hội là tầng lớp nô tì với nhiều tên gọi khác nhau: iiia nô.gia đồng, nô lì. điền nhi. lộ ôn g, hoành. Nhà nước dã lìm cách hạn ché việcnuôi nô tì nhưng sự phát triển của ch ế độ điền trang lại làm tàng số lương nôtì. nhất là vào những năm đói kém cúa thê kỉ XIV. Có 3 loại nò ù vơi tliáiiphận khác nhau: N ô tì của nhà nước với những tên gọi Iihư tọa ihượng nô, quan trune kliách,điền hoành, điển nhi. N ô tì của nhà c hùa nh ư tam b ả o nó, điểii nô, N ô tì tư nhân bao gồin cá điển nỏ. gia đồng,... Trong chiến tranh giữ Iiước, như ở thời rrấn, cia nỏ, gia đồng cúa các quvtộc đã từiig là một lực lượiig quân sự có nhiéu đóng góp. Sự phát triển của chế độ nô tì ở thế kỉ XIV đã làm tãng máu thuần xã hội vàdẳn (tến hàng loạt CIIÔ dấu tranh. Tuy nhiên, trong nồ tì phần đốnp là nổnị; nó. CThân phận của sô còn lại không bị hạ thấp như ở thcri đại của chế độ nô lệ. II. T ÌN H H Ì N H V À N H O Á - GIÁO DỤC - Tòn giáo, tín ngưỡng : + Các thế kỉ X - XIV, những tín ngưỡng cổ truyền vần phổ biến. Bên cạnhcác tục thờ tích cực ngày càng được m ở rộng như tục thờ lổ tiêii, thờ nhũmg anhhùng dân tộc, những người có công với làng, với nước,... các tục thờ tiguyên260thiiý “vạn vật liửii iin ir’ vẩn còn nhiéu. Nhà nưác c ũ ng như các vị qu an có ýihức (lã nhiểu Iđii ra lệiih iuiv bỏ bífi các Uic tliở C( m a n g tính ‘‘rnè tín, dị đ o a n ”dó nhinig chì hạn c li ế d ư ơ c inỏt pỉiíiỉi. f);íiig chú ý là nhà nước, chủ yêu là thờiI.ý - IVần, đã góp plián trưc tiếp vào smlì hoai tin Iigưrmg và tôn giáo ch un g củanh ân (lâii. Nhà Lý dã dưng đcii ‘Dồ (1ai thanh hoàng” , đền “ Đ ổ n g c ổ (TrốngĐổiig), đ ề n ihờ ỉlai Bà Trinii!. déii lỉiờ i’huns llưiiịi, đ ền thờ Phạ m Cự Lạng ờkinh thành niãrig Long, Iiàng lề thờ thàiì Phu t)ổn g (Bắc Ninh ) lên trình độ“q uố c tê (quốc gia)..., r n m a inột thời gian dài, tín Iigưỡníỉ dán gian c ổ truyền vẫn gi ữ mộ t vị tríq ua n Irọiia troiiii sinh lioat lâm liiih cúa cư d;ìn f)ại Việt. + CYic hệ tư tưởng, tôii siáRói rmười dưới bát chươc, cổ kc lìuv cá ihâỉi ihc, (tổi lối niãc, hó san nglucp,trốn thân thích, nhan ciủn quá nửa làni sư, troim nước chồ nào ciìni! cỏ l^lìật giáo ticp tục phát triến ở thời ...