Đại cương Vitamin

Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà tế bào người và động vật không thể tự tổnghợp (trừ vitamin D), có mặt trong thức ăn với số lượng nhỏ,cấu trúc hoàn toàn khác với glucid, protid và lipid nhưng rất cần thiết cho một sốphản ứng chuyển hóa giúp duy trì sự phát triển và sự sống bình thường, khi thiếuhụt sẽ gây nên bệnh lý đặc hiệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đại cương VitaminVitamin1.ĐẠICƯƠNGVitaminlànhữnghợpchấthữucơmàtếbàongườivàđộngvậtkhôngthểtựtổnghợp(trừvitaminD),cómặttrongthứcănvớisốlượngnhỏ,cấutrúchoàntoànkhácvớiglucid,protidvàlipidnhưngrấtcầnthiếtchomộtsốphảnứngchuyểnhóagiúpduytrìsựpháttriểnvàsựsốngbìnhthường,khithiếuhụtsẽgâynênbệnhlýđặchiệu.Tuỳtheogiớivàgiaiđoạnpháttriểncủacơthể,nhucầuvitaminrấtkhácnhau.Cóthểgặpthừahoặcthiếuvitamin.Sựthiếuhụtvitamindonhiềunguyênnhânvàđồngthờicóthểthiếunhiềuloạivitamin.Dovậy,trongđiềutrịcầnphảitìmnguyênnhânvàphốihợpnhiềuloạivitaminkhácnhau.Thựctếcóthểgặpthừavitamin,đặcbiệtlàcácvitamintantrongdầu.Dựavàotínhchấthòatantrongnướchaydầucácvitaminđượcxếpthành2nhóm:Cácvitamintantrongdầu:vitaminA,D,E,Kthảitrừchậm,thừasẽgâynênbệnhlýthừavitamin.Cácvitamintantrongnước:vitaminnhómB(B1,B2,B3,B5,B6,B8,B9,B12)vàvitaminCthảitrừnhanhrakhỏicơthể,nhưngnếudùngliềucaocũnggâynênngộđộc.2.CÁCVITAMINTANTRONGDẦU2.1.VitaminA2.1.1.NguồngốccấutrúcvàtínhchấtVitaminAcó3dạng:retinol,retinalvàacidretionic.Retinollàmộtrượudướidạngestercónhiềutronggan,bơ,phomat,sữa,lòngđỏtrứng.RetinaldạngaldehydcủavitaminA.Có3tiềnvitaminA:α,β,γcaroten.βcarotencónhiềutrongcủ,quảcómàunhưgấc,càrốthoặcrauxanh,vàocơthể,chỉcó1/6lượngβcarotenchuyểnthànhretinol.1E.R=6μgβcaroten=3,3IUvitaminA;(E.RlàequivalentRetinal).2.1.2.Vaitròsinhlý*Trênthịgiác:VitaminAchủyếulàretinolvàretinalđóngvaitròquantrọngtronghoạtđộngcủathịgiác.ThiếuvitaminAsẽgâyrabệnhquánggà,khômắt,loétgiácmạc.Acidretinoickhôngcótácdụngtrênthịgiác.Cơchế:trongmáuvitaminAđượcchuyểnthànhtransretinolvàsauđóthành11cisretinolvà11cisretinal.Trongbóngtối11cisretinalkếthợpvớiopsintạothànhRhodopsin.Rhodopsinlàmộtsắctốnhậycảmvớiánhsángởtếbàohìnhnóncủavõngmạcgiúpchovõngmạcnhậnđượccáchìnhảnhkhithiếuánhsáng.KhiraánhsángRhodopsinbịphânhuỷthànhopsinvàtransretinal.Transretinalcóthểđượcchuyểnthànhcisretinolhoặctransretinolđivàomáutiếptụcchukỳcủasựnhìn.*Trênbiểumôvàtổchứcda:Đặcbiệtacidretinoickíchthíchbiệthóatếbàobiểumô,sinhtiếtnhày,ứcchếsựsừnghóatếbàobiểumô.NgườithiếuvitaminAdễbịmẫncảmvớicácchấtgâyungthưvàcáctếbàonềncủabiểumôởnhữngvùngkhácnhautăngsảnrõrệtvàgiảmkhảnăngbiệthóa.CơchếtácdụngchốngungthưcủavitaminAvẫnchưađượcgiảithíchđầyđủ.CóthểvitaminAđiềuhòasựsinhtổnghợpproteinđặcbiệtcầnthiếtchosựbiệthóatếbàocủatổchứcbiểumôvàứcchếsựnhânlêncủatếbàoungthư.*Trênchứcnăngmiễndịch:VitaminAtăngsứcđềkhángcủacơthể.ThiếuvitaminAkíchthướccủatổchứclymphothayđổi.βcarotenlàmtănghoạtđộngcủatếbàodiệt(Killercell),tăngsựnhânlêncủatếbàolymphoBvàT.*βcarotencótácdụngchốngoxyhóamạnhđượcsửdụngtrongphòngvàchốnglãohóa.Thamgiacấutạohạtvithểdưỡngchấp(Chylomicron).2.1.3.DấuhiệuthiếuhụtvitaminANhucầuhàngngàyởngườilớncần40005000đơnvị/ngày,trẻemtừ400–1000đơnvị/ngày.KhithiếuvitaminAcócáctriệuchứng:tăngsừnghóabiểumô,dakhô,thoáihóatuyếnmồhôi,nhiễmtrùngda,quánggà,khômàngtiếphợp,khôgiácmạccóthểgặpviêmloétgiácmạcdễdẫnđếnmùloàvàcơthểdễbịnhiễmtrùnghôhấp,tiếtniệu,sinhdụcvàchậmlớn,chánăn.2.1.4.DấuhiệuthừavitaminAUốngliềucaokéodàidễgâythừavitaminA,biểuhiện:dakhô,trócvẩy,ngứa,viêmda,rụngtóc,đauxương,tăngáplựcnộisọ,đauđầu,chánăn,mệtmỏi,dễbịkíchthíchvàcóthểgặpxuấthuyết.2.1.5.DượcđộnghọcTrên90%retinoltrongkhẩuphầnăndướidạngretinolpalmitat.Nhờenzymlipasecủatụyesternàybịthuỷphângiảiphóngretinolđểhấpthu.RetinolđượchấpthuhoàntoànởruộtnhờproteinmangretinolCRBP(cellularretinolbindingprotein).Trongmáuretinolgắnvàoproteinđivàocáctổchứcvàđượcdựtrữởgan,giảiphóngraproteinmangretinol.VitaminAthảiquamậtdướidạngliênhợpvớiacidglucuronicvàcóchukỳganruột.Khôngthấydạngchưachuyểnhóatrongnướctiểu.2.1.6.Chỉđịnhvàliềudùng*Chỉđịnh:Bệnhkhômắt,quánggà,trẻchậmlớndễmắccácbệnhnhiễmtrùng,suydinhdưỡng,bệnhKwashiorkor.Bệnhtrứngcá,da,tóc,móngkhô,bệnhásừng,bệnhvẩynến,cácvếtthương,vếtbang.Hỗtrợtrongđiềutrịungthưda,cổtửcung,đạitràng,phổivàphòngchốnglãohoá.*Chếphẩmvàliềudùng:Viênnang,viênnén5000;50000đơnvị.ViênnangdầucáchứalượngvitaminAkhácnha ...