Dân tộc Pa - Grai Tên gọi khác Ra Glây

Dân tộc Pa - GraiTên gọi khác Ra Glây, Hai, Noana, La Vang.Nhóm ngôn ngữ Malayô - PôlinêxiaDân số 70.000 người.Cư trú Sống chủ yếu ở phía Nam tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận.Đặc điểm kinh tế Trước đây đồng bào sống du canh bằng nương rẫy. Trên rẫy thường trồng lúa ngô... Hiện nay đồng bào làm cả ruộng nước. Săn bắn, hái lợm và các nghề thủ công (chủ yếu là nghề rèn và đan lát) giữ vai trò quan trọng trong mỗi gia đình.Tổ chức cộng đồng Người Ra glai sống thành từng pa-lây (làng) trên khu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dân tộc Pa - Grai Tên gọi khác Ra Glây Dân tộc Pa - GraiTên gọi khácRa Glây, Hai, Noana, La Vang.Nhóm ngôn ngữMalayô - PôlinêxiaDân số70.000 người.Cư trúSống chủ yếu ở phía Nam tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận.Đặc điểm kinh tếTrước đây đồng bào sống du canh bằng nương rẫy. Trên rẫy thường trồng lúangô... Hiện nay đồng bào làm cả ruộng nước. Săn bắn, hái lợm và các nghề thủcông (chủ yếu là nghề rèn và đan lát) giữ vai trò quan trọng trong mỗi gia đình.Tổ chức cộng đồngNgười Ra glai sống thành từng pa-lây (làng) trên khu đất cao, bằng phẳng và gầnnguồn nước. Số thành viên trong nhà thường gồm bố, mẹ và các con chưa lập giađình. Đứng đầu pa-lây là pô pa-lây (trưởng làng), thường đó là người có công khaiphá đất đầu tiên. Trưởng làng có trách nhiệm làm lễ cúng trời đất khi bị hạn hánnặng.Hôn nhân gia đìnhTrong xã hội người Ra Glai còn tồn tại chế độ mẫu hệ, còn tính theo dòng họ mẹ.Mẹ hay vợ là chủ nhà có quyền quyết định trong gia đình. Cô gái nếu như thuậnchàng trai nào thì nói với bố mẹ lo lễ cưới chồng. Trong hôn nhân ngoài quyền củangười mẹ, tiếng nói của ông cậu khá quan trọng. Người Ra Glai có nhiều dòng họ:Chăm Ma-Léc, Pi Năng, Pu Pơi, Asah, Ka-Tơ... trong đó họ Chăm Ma-Léc làđông hơn cả. Mỗi họ đều có một sự tích, truyền thuyết kể về nguồn gốc của họmình.Văn hóaNgười Ra Glai có những trường ca, truyện thần thoại, truyện cổ tích mang giá trịlịch sử, nghệ thuật và có tính giáo dục sâu sắc. Hình thức hát đối đáp khá phổ biếntrong sinh hoạt văn nghệ. Nhạc cụ của người Ra Glai gồm nhiều loại, ngoài chiêng,cồng còn có đàn bầu, kèn môi, đàn ống tre... Hàng năm sau mùa thu hoạch, cả lànghội tụ thịt trâu, bò, lợn để tạ ơn Giàng (thần) và ăn mừng lúa mới.Nhà cửaNhà sàn là nhà ở truyền thống của người Ra Glai. Từ nền đất đến nhà sàn khôngcao quá một mét.Trang phụcKhông có cá tính tộc người qua trang phục mà chịu ảnh hưởng khá đậm của cácdân tộc trong cùng nhóm ngôn ngữ ( như Chăm, Ê Đê...).Dân tộc HRêTên gọi khácChăm Rê, Chom Krẹ, LùyNhóm ngôn ngữMôn - KhmerDân số95.000 người.Cư trúCư trú chủ yếu ở miền tây tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định.Đặc điểm kinh tếNgười Hrê làm lúa nước từ lâu đời, kỹ thuật canh tác lúa nước của đồng bào tươngtự như vùng đồng bằng Nam Trung bộ. Đồng bào chăn nuôi trước hết nhằm phụcvụ các lễ cúng bái, riêng trâu còn được dùng để kéo cày, bừa. Nghề đan lát, dệtkhá phát triển, nhưng nghề dệt đã bị mai một qua mấy chục năm gần đây.Tổ chức cộng đồngTrong làng người Hrê, già làng có uy tín cao và đóng vai trò quan trọng. Dướithời phong kiến người Hrê nhất loạt đặt họ Đinh, gần đây một số người lấy họNguyễn, Hà, Phạm... Hình thức gia đình nhỏ rất phổ biến ở dân tộc Hrê.Văn hóaNgười Hrê cũng có lễ đâm trâu như phong tục chung ở Trường Sơn - Tây Nguyên.Người Hrê thích sáng tác thơ ca, ham mê ca hát và chơi các loại nhạc cụ. Ka-choivà Ka-lêu là làn điệu dân ca quen thuộc của đồng bào. Truyện cổ đề cập đến tìnhyêu chung thủy, cuộc đọ tài trí giữa thiện và ác, giàu và nghèo, rất hấp dẫn các thếhệ từ bao đời nay. Nhạc cụ của người Hrê gồm nhiều loại: đàn Brook, Ching Ka -la,sáo ling la, ống tiêu ta-lía, đàn ống bút của nữ giới, khèn ra-vai, ràng ngói, pơ-pen,trống... Những nhạc cụ được đồng bào quí nhất là chiêng, cồng, thường dùng bộ 3chiếc, hoặc 5 chiếc, với các nhịp điệu tấu khác nhau.Nhà cửaHrê xa ở nhà sàn dài. Nay hầu như nhà dài không còn nữa. Nóc nhà có hai máichính lợp cỏ tranh, hai mái phụ ở hai đầu hồi thụt sâu vào trong hai mái chính. Máinày có lớp ngoài còn thêm một lớp nạp giống như ở vách nhà. Chỏm đầu đốc cóbộ sừng trang trí với các kiểu khác nhau. Vách, lớp trong bằng cỏ tranh, bênngoài có một lớp nẹp rất chắc chắn. Hai gian đầu hồi để trống. Bộ khung nhà kếtcấu đơn giản giống như nhà của nhiều cư dân khác ở Tây Nguyên. Trong nhà (trừhai gian đầu hồi) không có vách ngăn. Với nhà người Hrê còn có đặc điểm ít thấyở nhà các dân tộc khác: thường thì nhà ở cửa mặt trước hoặc hai đầu hồi. Mặt trư-ớc nhà nhìn xuống phía đất thấp, lưng nhà dựa vào thế đất cao. Người nằm trongnhà đầu quay về phía đất cao. Nhưng với người Hrê thì hoàn toàn ngược lại. Gianhồi bên phải (nhìn vào mặt nhà) (A) dành cho sinh hoạt của nam và khách. Gianhồi bên trái (C) dành cho sinh hoạt của nữ. Giáp vách gian hồi bên phải đặt bếpchính. Gian chính giữa đặt bếp phụ. Gian giáp vách với gian hồi bên trái đặt cốigiã gạo.Trang phụcCó biểu hiện giống người Kinh. Có cá tính tộc người song không rõ nét. Trước kiađàn ông Hrê đóng khố, mặc áo cánh ngắn đến thắt lưng hoặc ở trần, quấn khăn;đàn bà mặc váy hai tầng, áo 5 thân, trùm khăn. Nam, nữ đều búi tóc cài trâm hoặclông chim. Ngày nay, người Hrê mặc quần áo như người Kinh, riêng cách quấnkhăn, trùm khăn vẫn như xưa. Phần lớn nữ giới vẫn mặc váy, nhưng may bằng vảidệt công nghiệp. Người Hrê thích đeo trang sức bằng đồng, bạc, ...