Đánh giá dấu chân sinh thái (ecological footprint) của sinh viên tiểu học trường đại học Quảng Nam

Bài báo đánh giá về chỉ số dấu chân sinh thái (DCST) của sinh viên sư phạm ngành Tiểu học trường Đại học Quảng Nam. Kết quả cho thấy phần lớn sinh viên chưa có lối sống bền vững thể hiện qua dấu chân sinh thái đạt 2.31 gha cao hơn DCST trung bình của nước ta là 0.69 gha/người và thấp hơn toàn cầu là 0.39 gha/người.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá dấu chân sinh thái (ecological footprint) của sinh viên tiểu học trường đại học Quảng Nam ĐÁNH GIÁ DẤU CHÂN SINH THÁI (ECOLOGICAL FOOTPRINT) CỦA SINH VIÊN TIỂU HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM Triệu Thy Hòa1, Trương Văn Thành2 Tóm tắt: Bài báo đánh giá về chỉ số dấu chân sinh thái (DCST) của sinh viên sư phạmngành Tiểu học trường Đại học Quảng Nam. Kết quả cho thấy phần lớn sinh viên chưa cólối sống bền vững thể hiện qua dấu chân sinh thái đạt 2.31 gha cao hơn DCST trung bìnhcủa nước ta là 0.69 gha/người và thấp hơn toàn cầu là 0.39 gha/người. Sau khi thực hiệnmột số hoạt động trải nghiệm giáo dục môi trường thì DCST sinh viên giảm còn 1.99 gha.Từ đó, cần tiến hành nhiều hoạt động giáo dục môi trường thường xuyên và đa dạng hơn đểgiảm thiểu DCST trong sinh viên Từ khóa: dấu chân sinh thái, sức tải sinh học 1. Mở đầu Con người sống dựa vào tài nguyên thiên nhiên. Những tài nguyên này dưới nhiềudạng như khoáng sản, đất, nước và năng lượng cung cấp nguyên liệu cơ bản cho mọi hoạtđộng của chúng ta trên hành tinh. Không có sự tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên thì nền kinh tế,xã hội cũng như con người không thể tồn tại. Tự nhiên cung cấp cho con người tất cả nhữngtài nguyên cần thiết cho sự sống, từ năng lượng cho nhiệt, điện và di chuyển, gỗ cho giấy vàbàn ghế, bông cho quần áo, vật liệu xây dựng cho phố xá và nhà cửa, thức ăn và nước uốngcho chế độ ăn khỏe mạnh. Nhưng con người lại có những tác động xấu đến tự nhiên gây ranhiều biến đổi như ô nhiễm môi trường, hiệu ứng nhà kính…[2] Hiện nay, môi trường tự nhiên đang bị suy thoái nghiêm trọng và mối liên quan củanó không chỉ là vấn đề đối với xã hội mà còn liên quan trực tiếp đến với mỗi cá nhân. Theokết quả nghiên cứu về Lối sống sinh thái của sinh viên Việt Nam cho thấy phần lớn sinh viêncòn chưa hiểu sâu sắc về mối liên quan giữa lối sống bản thân với các vấn đề môi trường vàbiến đổi khí hậu. Chỉ có một tỷ lệ nhỏ các bạn sinh viên có nhận thức về việc áp dụng hànhđộng xanh vào lối sống hằng ngày. [3] Mọi hoạt động của con người trên Trái đất đều tiêu tốn tài nguyên thiên nhiên theonhiều cách khác nhau, từ trực tiếp qua ăn uống hay gián tiếp qua việc sử dụng năng lượng,mua sắm vật dụng. Không ai có thể sống trên trái Đất mà không để lại tác động nào đếnhành tinh. Chất lượng cuộc sống của con người phụ thuộc vào khả năng của hệ sinh tháicung ứng tài nguyên, vào sức khỏe hệ sinh thái và việc con người đang khai thác quá mứctài nguyên. Nhưng chúng ta còn ít sử dụng những thước đo định lượng để chứng minh mứcđộ ảnh hưởng của cá nhân đến hệ sinh thái. Gần đây, trên thế giới đã nghiên cứu thí điểm sử dụng nhiều cách tiếp cận khác nhauđể đo đạc việc sử dụng tài nguyên, tính toán mức độ ảnh hưởng của mỗi quốc gia đến tráiđất. Một trong những phương pháp được đưa ra để định lượng ảnh hưởng con người đến1. ThS, Khoa KHTN&KT, Trường Đại học Quảng Nam2. ThS, Phòng QLKH&ĐN, Trường Đại học Quảng Nam 29ĐÁNH GIÁ DẤU CHÂN SINH THÁI...môi trường là dấu chân sinh thái. Đây là phương pháp đánh giá và định hướng nhu cầu củacon người, điều này giúp ta xác định được điểm ngưỡng nhu cầu – mức nhu cầu con ngườiđược thỏa mãn mà không làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Phương pháp dấu chân sinh tháiđược sử dụng như một công cụ để so sánh nhu cầu của con người với sức tải sinh học – khảnăng tái tạo tài nguyên và hấp thu chất thải của Trái đất, bằng cách chuyển đổi các diện tíchcó khả năng cung cấp năng suất sinh học sang đơn vị chuẩn hecta toàn cầu. Hiện nay, một bộ phận sinh viên (SV) nói chung và ở trường Đại học Quảng Nam nóiriêng vẫn có hành vi không tốt cho môi trường như vứt rác bừa bãi, chưa phân loại rác và tiếtkiệm năng lượng…[5] Vì vậy, việc tính toán dấu chân sinh thái để các bạn sinh viên nhìn lạimức độ ảnh hưởng của chính mình đến môi trường, là giải pháp quan trọng để hạn chế dấuchân sinh thái (DCST) của bản thân lên Trái Đất. 2. Nội dung 2.1 Tổng quan về dấu chân sinh thái Mỗi người đều có một dấu chân sinh thái khác nhau. Dấu chân sinh thái là một thướcđo nhu cầu về diện tích đất và nước có khả năng cho năng suất sinh học cần thiết để cungcấp cho các nhu cầu trong cuộc sống của con người (thực phẩm, gỗ, năng lượng, bề mặt xâydựng cơ sở hạ tầng, diện tích hấp thụ CO2, khả năng chứa đựng và đồng hóa chất thải). Consố này được tính bằng đơn vị héc-ta toàn cầu (global hectare). [8] Con người hiện nay đềuđang sử dụng quá lượng tài nguyên thiên nhiên mà Trái Đất có thể cung cấp cũng như tái tạo. Công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu và công bố về dấu chân sinh thái vào năm1992 của nhà khoa học William Rees thuộc trường Đại học British Columbia: “Dấu chânsinh thái và sức chịu tải môi trường bị chiếm dụng: Những vấn đề phát sinh sau quá trìnhkinh tế hóa đô thị”. Sau đó, Mathis Wackernagel đã tiếp tục nghiên cứu và phát triển thêmvề khái niệm dấu chân sinh thái và phương pháp luận tính toán. Thông qua các nghiên cứu,tác giả đã đề xuất công cụ, cách tính toán dấu chân sinh thái và coi đây là một công cụ, mộtphép so sánh nhu cầu của con người; khả năng của sinh quyển để tái tạo nguồn lực và cungcấp dịch vụ cho đời sống của con người. [6] Tổng DCST của nhân loại trên toàn thế giới năm 2000 là 2.57 gha/người, năm 2010 là2.87 gha, năm 2014 là 2.84 gha trong khi đó sức chịu tải sinh học của thế giới tương đươngvới 1.8 gha đầu người. Ở cấp độ toàn cầu, một nửa dấu chân sinh thái toàn cầu là do sự đónggóp của 10 quốc gia hàng đầu, trong đó hai quốc gia đóng góp nhiều nhất là Mỹ và TrungQuốc, chiếm tỷ lệ sử dụng tương ứng là 21% và 24% sức chịu tải sinh học của Trái đất. Ởcấp độ khu vực, khu vực Bắc Mỹ có mức thâm hụt sinh thái cao nhất (3,05 gha bình quânđầu người), tiếp theo là Châu Âu (1,48 gha bình quân đầu người) và châu Á (0,79 g ...