Đánh giá hiện trạng hình thái lòng dẫn một số đoạn sông Tiền và sông Vàm Nao bằng tài liệu địa chấn nông phân giải cao

Sạt lở bờ sông Tiền, sông Hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng trở nên nghiêm trọng, gia tăng về cả tần suất và quy mô. Nghiên cứu về hiện trạng và biến đổi hình thái lòng dẫn (HTLD) của chúng góp phần xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp phòng tránh thích hợp. Phương pháp địa chấn nông phân giải cao được sử dụng khảo sát hiện trạng HTLD hai đoạn sông Tiền (khu vực cồn Châu Ma và thành phố Sa Đéc) và sông Vàm Nao; qua đó đánh giá biến đổi HTLD đoạn sông Tiền khu vực thành phố Sa Đéc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá hiện trạng hình thái lòng dẫn một số đoạn sông Tiền và sông Vàm Nao bằng tài liệu địa chấn nông phân giải caoKhoa học Tự nhiên Đánh giá hiện trạng hình thái lòng dẫn một số đoạn sông Tiền và sông Vàm Nao bằng tài liệu địa chấn nông phân giải cao Lê Ngọc Thanh1*, Nguyễn Nghĩa Hùng2, Dương Quốc Hưng3, Nguyễn Quang Dũng1, Nguyễn Siêu Nhân1 1 Viện Địa lý tài nguyên TP Hồ Chí Minh, VAST 2 Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam 3 Viện Địa chất và Địa vật lý biển, VAST Ngày nhận bài 2/10/2019; ngày chuyển phản biện 7/10/2019; ngày nhận phản biện 8/11/2019; ngày chấp nhận đăng 28/11/2019Tóm tắt:Sạt lở bờ sông Tiền, sông Hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng trở nên nghiêm trọng, gia tăng về cả tần suấtvà quy mô. Nghiên cứu về hiện trạng và biến đổi hình thái lòng dẫn (HTLD) của chúng góp phần xác định nguyênnhân và đề xuất các giải pháp phòng tránh thích hợp. Phương pháp địa chấn nông phân giải cao được sử dụng khảosát hiện trạng HTLD hai đoạn sông Tiền (khu vực cồn Châu Ma và thành phố Sa Đéc) và sông Vàm Nao; qua đóđánh giá biến đổi HTLD đoạn sông Tiền khu vực thành phố Sa Đéc.Từ khóa: địa chấn nông phân giải cao, hình thái lòng dẫn.Chỉ số phân loại: 1.5 Assessing the current status of riverbed morphology of some sections of Tien river and Vam Nao river by high-resolution shallow seismic data Ngoc Thanh Le1*, Nghia Hung Nguyen2, Quoc Hung Duong3, Quang Dung Nguyen1, Sieu Nhan Nguyen1 1 Ho Chi Minh City Institute of Resources Geography, VAST 2 Vietnam Academy for Water Resources 3 Institute of Marine Geology and Geophysics, VAST Received 2 October 2019; accepted 28 November 2019Abstracts:Erosion of Tien and Bassac river banks in the Mekong River Delta becomes more and more serious, increasing inboth frequency and scale. Research on the current status and change in their riverbed morphology contributes toidentifying the causes and proposing the effective preventive measures. The high-resolution shallow seismic methodwas used to investigate the current status of two river sections of Tien river (Chau Ma river island and Sa Dec cityareas) and Vam Nao river, thereby assessing the change in riverbed morphology of the Tien river section in Sa Deccity area.Keywords: high-resolution shallow seismic, riverbed morphology.Classification number: 1.5Mở đầu Thời gian gần đây, sạt lở bờ sông ở Đồng bằng sông Cửu Long Như đã biết, sạt lở và bồi tụ bờ sông là hai quá trình gắn kết (ĐBSCL) ngày càng trở nên nghiêm trọng, gia tăng về cả tần suấtchặt chẽ với nhau. Quá trình sạt lở/bồi tụ bờ sông là sự biến đổi và quy mô. Sạt lở bờ sông Tiền, sông Hậu đã được quan tâm nghiênhình thái lòng dẫn (HTLD) bao gồm xâm thực ngang và xâm thực cứu cách đây hơn 20 năm, nhưng do kỹ thuật khảo sát còn hạn chếsâu lòng sông. Do đó, để nghiên cứu hiện tượng sạt lở/bồi tụ bờ nên vẫn chưa có nhiều nghiên cứu về hiện trạng và biến đổi HTLDsông cần phải khảo sát hiện trạng và đánh giá biến đổi HTLD của sông Tiền, sông Hậu. Hiện nay, các phương pháp địa vật lý tỏ ra cóchúng. nhiều ưu thế trong hướng nghiên cứu này nhờ ứng dụng công nghệ* Tác giả liên hệ: Email: thanhln.le2@gmail.com 62(1) 1.2020 17Khoa học Tự nhiênthông tin trong chế tạo các thiết bị và phát triển các thuật toán hiện Chế độ thủy vănđại trong xử lý số liệu đo đạc, trong đó phương pháp địa chấn nông Lượng nước sông Mêkông chảy vào Việt Nam qua sông Tiền,phân giải cao (ĐCNPGC) đã được áp dụng rộng rãi để nghiên sông Hậu được khống chế qua 2 vị trí Tân Châu và Châu Đốc,cứu địa hình và cấu tạo địa chất đáy biển, đáy sông [1-6]. Đối với ngoài ra còn một phần dòng chảy tràn qua biên giới trong mùaĐBSCL, từ năm 2004 Nguyễn Năng Vũ và Nguyễn Trần Tân đã lũ. Lưu lượng trung bình nhiều năm chảy qua Tân Châu và Châuáp dụng phương pháp ĐCNPGC để nghiên cứu địa chất Đệ tứ khu Đốc là 11.820 m3/s (Tân Châu: 9.390 m3/s; Châu Đốc: 2.430 m3/s),vực biển và Đồng bằng Nam Bộ [1]. Phương pháp ĐCNPGC với tương ứng với tổng lượng dòng chảy trung bình là 372,76 tỷ m3.kỹ thuật sub-bottom profile cũng đã được sử dụng trong việc phát Sông Tiền chuyển nước về sông Hậu qua sông Vàm Nao chiếmhiện các dấu hiệu hoạt động tân kiến tạo trong trầm tích Holocen 49% lượng dòng chảy mùa kiệt [8].[4]. Gần đây hơn, trong công trình [5] đã nghiên cứu các đặc trưngphản xạ địa chấn của các trầm tích Đệ tứ của châu thổ Mêkông dựa Từ thị trấn Tân Châu dòng sông Tiền phân thành ba nhánh:trên tài liệu ĐCNPGC. rạch Hồng Ngự (dòng chính sông Tiền chảy qua thị trấn Hồng Ngự trước năm 2000), rạch Long Khánh và sông Cái Vừng. Từ Bài báo này trình bày các kết quả khảo sát hiện trạng HTLD năm 2000 trên rạch Hồng Ngự ngang cù lao Long Khánh phân chiahai đoạn sông Ti ...