Đánh giá hiệu quả kỹ thuật cho nghề đánh bắt cá ngừ đại dương của tỉnh Khánh Hòa

Nghiên cứu phân tích hiệu quả kỹ thuật cho các tàu khai thác cá ngừ đại dương tại tỉnh Khánh Hòa trong năm 2013 bằng phương pháp phân tích màng dữ liệu (DEA) theo mô hình tối thiểu hóa đầu vào. Kết quả nghiên cứu cho thấy nghề khai thác cá ngừ đại dương của Khánh Hòa đang sử dụng lãng phí các nguồn lực đầu vào, đặc biệt là nhóm tàu có công suất lớn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá hiệu quả kỹ thuật cho nghề đánh bắt cá ngừ đại dương của tỉnh Khánh Hòa Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 2/2015 THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CHO NGHỀ ĐÁNH BẮT CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG CỦA TỈNH KHÁNH HÒA TECHNICAL EFFICIENCY ASSESSING FOR KHANH HOA OCEAN TUNA FISHERY Phạm Thị Thanh Bình1, Hoàng Thu Thủy2 Ngày nhận bài: 04/02/2015; Ngày phản biện thông qua: 06/5/2015; Ngày duyệt đăng: 10/6/2015 TÓM TẲT Nghiên cứu phân tích hiệu quả kỹ thuật cho các tàu khai thác cá ngừ đại dương tại tỉnh Khánh Hòa trong năm 2013 bằng phương pháp phân tích màng dữ liệu (DEA) theo mô hình tối thiểu hóa đầu vào. Kết quả nghiên cứu cho thấy nghề khai thác cá ngừ đại dương của Khánh Hòa đang sử dụng lãng phí các nguồn lực đầu vào, đặc biệt là nhóm tàu có công suất lớn. Để gia tăng các hoạt động kinh tế của Việt Nam trên Biển đông một cách bền vững, Nhà nước, các nhà quản lý và các nhà khoa học cần đặc biệt chú trọng công tác nghiên cứu mẫu tàu, nguồn lợi, đầu tư cho đào tạo và huấn luyện ngư dân nhằm gia tăng hiệu quả sử dụng ngồn lực đầu vào của sản xuất, đặc biệt cho các tàu lớn. Từ khóa: hiệu quả kỹ thuật, Cá ngừ đại dương, Khánh Hòa, DEA ABSTRACT The study adopts Data Envelopment Analysis (DEA) method with input orientation to analyse technical efficiency for the ocean tuna fishery in 2003, Khanh Hoa province. The results indicate that inefficiency in input utilization still exists in the fleet, especially for vessels with large horse power’s engine. For a sustainable incease in fishing activities in East Sea, the Vietnamese government, managers and experts should focus on research about models of fishing vessels, tuna stock and fishing ground, training for fishermen to improve technical efficiency, especially for vessels with large horse power’s engine. Keywords: technical efficiency, Ocean tuna, Khanh Hoa, DEA I. ĐẶT VẤN ĐỀ Với sự hỗ trợ của Chương trình xa bờ giai đoạn 2000 - 2005, nghề khai thác cá ngừ đại dương là một trong số ít những nghề cá xa bờ của Việt Nam thành công về phương diện kinh tế (Long và các cộng sự, 2008). Tuy vậy, nhiều nghiên cứu cũng cảnh báo rằng việc khai thác cá ngừ đại dương ở Biển Đông đã tới mức bão hòa về mặt sinh học. Long và các cộng sự (2008) đưa ra bằng chứng cho thấy tín hiệu về đầu tư quá mức đã xuất hiện trong nghề câu cá ngừ đại dương ở Khánh Hòa [2]. Do vậy, việc tiếp tục nghiên cứu hiệu quả khai thác của nghề đánh bắt này là vấn đề đáng quan tâm. Thế giới đã và đang dịch chuyển mô hình phát triển từ “kinh tế nâu, brown economy” sang “kinh tế xanh, green economy”. Đây là bước chuyển tiếp 1 cần thiết để từng bước tiến tới sự phát triển bền vững. Trong điều kiện dân số thế giới gia tăng và các nguồn tài nguyên thiên nhiên hữu hạn, việc phân tích hiệu quả sử dụng yếu tố đầu vào (còn được gọi là hiệu quả kỹ thuật - technical efficiency) để tìm cách gia tăng sản lượng đầu ra mà không phải sử dụng nhiều hơn các yếu tố đầu vào đang là một chủ đề được nhiều nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách trên thế giới quan tâm. Farrel (1957) là người đầu tiên xây dựng một cách có hệ thống về lý thuyết này và hiện tại có hai cách tiếp cận phân tích chính là Data Envelopment Analysis (DEA) được khởi xướng bởi Charnes và các cộng sự (1978) và Stochastic Production Frontier (SPF) được phát triển bởi Battese và Coelli (1995) (trích dẫn theo [5&6]). Việc phân tích hiệu quả ThS. Phạm Thị Thanh Bình, 2 ThS. Hoàng Thu Thủy: Khoa Kinh tế - Trường Đại học Nha Trang TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 9 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản sử dụng yếu tố đầu vào của các đơn vị sản xuất nhằm đề xuất các chính sách phát triển bền vững đã và đang được áp dụng rất rộng rãi trong các nghiên cứu về nghề cá. Cả hai cách tiếp cận phân tích DEA và SFA đều được áp dụng rất rộng rãi trong nghiên cứu thực nghiệm. Các nghiên cứu tiêu biểu, ví dụ như, Coglan và cộng tác viên (2009) [1] cho nghề lưới kéo tầng đáy ở vùng biển nước Anh; Sharma và Lueng (1999) [3] cho nghề câu ở vùng biển Hawaii, và Pascoe và các cộng sự (2003) [5&6] nghiên cứu một cách toàn diện cho các nghề cá ở Châu Âu. Mục tiêu của nghiên cứu này là: phân tích hiệu quả kỹ thuật (technical efficiency) của nghề khai thác cá ngừ đại dương, với bộ dữ liệu thu thập trong năm 2013, theo cách tiêp cận phân tích DEA để đề xuất một số khuyến nghị cho chính quyền và các chủ tàu nhằm từng bước phát triển nghề khai thác cá ngừ đại dương của Khánh Hòa bền vững. II. CƠ SỞ LÝ THUYẾT Số 2/2015 trong trường hợp quy mô ảnh hưởng đến kết quả sản xuất (Variable Return to Scale - VRS). Cả hai mô hình DEACRS và DEAVRS đều được xây dựng với giả thiết tối thiểu hóa các yếu tố đầu vào mà không làm giảm sút đầu ra và tối đa hóa đầu ra dựa trên đầu vào có sẵn [5]. Để so sánh phương pháp DEACRS và DEAVRS, ta xét điểm không đạt hiệu quả kỹ thuật P (hình 1). Sự không hiệu quả kỹ thuật theo mô hình phân tích màng dữ liệu tối thiểu hóa đầu vào trong trường hợp qui mô không ảnh hưởng đến kết quả sản xuất (CRS) của điểm P là một khoảng cách PPc. Trong khi đó, sự không hiệu quả kỹ thuật theo mô hình phân tích màng dữ liệu tối thiểu hóa đầu vào trong trường hợp qui mô ảnh hưởng đến kết quả sản xuất (VRS) chỉ là PPv. Sự khác biệt của hai mô hình đo lường này là do sự không hiệu quả về mặt qui mô. Các khái niệm này có thể chỉ rõ trong đo lường hiệu quả tỉ lệ như sau: TECRS = APc/ AP TEVRS = APv/ AP 1. Khái niệm về hiệu quả (Efficiency) Hiểu theo nghĩa rộng, hiệu quả thể hiện mối tương quan giữa các biến số đầu ra thu được (outputs) so với các biến số đầu vào (inputs) đã được sử dụng để tạo ra những kết quả đầu ra đó [5]. Hiệu quả = Đầu ra /Đầu vào 2. Hiệu quả kỹ thuật (Technical efficiency) Hiệu quả kỹ thuật là tối thiểu hóa lượng các yếu tố đầu vào với đầu ra cho trước hoặc tối đa hóa các yếu tố đầu ra với lượng yếu tố đầu vào cho trước [5&6]. Có hai phương pháp đo lường hiệu quả kỹ thuật phổ biến là: phân tích màng dữ liệu (Data Envelopment Analysis - DEA) và phân tích đường biên ngẫu nhiên (Stochastic Production Fro ...